Το 1961 ο πρόεδρος Τζον Κένεντι, σε μια ομιλία του προς το Κογκρέσο, έθεσε ως στόχο προς το τέλος της δεκαετίας ότι οι ΗΠΑ θα έστελναν τον πρώτο άνθρωπο στο φεγγάρι και θα τον έφερναν πίσω με ασφάλεια. Ο ίδιος, βέβαια, μπορεί να μην πρόλαβε να δει να ολοκληρώνεται ο στόχος που είχε θέσει, όμως μέχρι το τέλος της δεκαετίας οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν πατήσει πρώτες το πόδι τους στη Σελήνη. Οι δεκαετίες του ‘50 και του ‘60 είχαν χαρακτηριστεί ως ο αγώνας προς το διάστημα, ενώ ο στόχος της κατάληψης του φεγγαριού έδειξε κατά κάποιον τρόπο αυτόν που επικράτησε του αγώνα.
Έπειτα από περισσότερα από 60 χρόνια, βρισκόμαστε ενώπιον ενός νέου αγώνα, αυτού για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Η δεκαετία 2020 θα χαρακτηριστεί, πιστεύω, ως η δεκαετία που θα δούμε τις ταχύτερες τεχνολογικές εξελίξεις στον αγώνα αυτόν. Και αν ένα πράγμα πρέπει δεχτούμε είναι πως και αυτόν τον αγώνα η Δύση πρέπει να τον κερδίσει. Ολοένα και περισσότερες εταιρείες έχουν εκδηλώσει την πρόθεσή τους να βοηθήσουν προς αυτό το στόχο. Εταιρείες λογισμικού και υπηρεσιών όπως Microsoft, Salesforce, Scale AI, Google, AWS, εταιρείες υποδομών όπως Nvidia, HPE, Dell, εταιρείες ενέργειας που ολοένα και περισσότερο αναφέρονται στην χρήση πυρηνικής ενέργειας για ενεργοβόρα συστήματα, και τέλος εταιρείες υποδομών data centers έχουν δηλώσει την πρόθεσή τους, αλλά κυρίως επενδύουν, για την ολοκλήρωση του στόχου αυτού.
Πριν από λίγες ημέρες ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ανακοίνωσε την επένδυση Stargate ύψους 500 δισ. δολαρίων για τη δημιουργία τεχνολογικής υποδομής Τεχνητής Νοημοσύνης, στα επόμενα τέσσερα χρόνια. Πρόκειται για μία τεράστια επένδυση, το άκουσμα της οποίας και μόνον προκαλεί δέος. Είναι κι αυτή μία από τις επενδύσεις, οι οποίες θέτουν στόχο τη νίκη στον αγώνα της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Όπως συμβαίνει σε κάθε «πολιτική ανακοίνωση», το άκουσμα τέτοιων ειδήσεων συνοδεύει ένας ενθουσιασμός, αλλά παράλληλα και ένας σκεπτικισμός. Ενθουσιασμός, γιατί όντως πρόκειται για μία τεράστια επένδυση στο χώρο της τεχνολογίας ο οποίος μπορεί να υποσχεθεί εντυπωσιακά αποτελέσματα. Και σκεπτικισμός σχετικά με το αν μπορούμε όντως να ανταπεξέλθουμε σε έναν τόσο μεγάλο στόχο, όχι τόσο σε οικονομικό επίπεδο, αλλά κυρίως σε τεχνολογικές υποδομές, και ανθρώπινο δυναμικό.
Το 2017 μία παρόμοια ανακοίνωση είχε γίνει από τον τότε πρόεδρο σχετικά με μια επένδυση 10 δισ. δολαρίων από την εταιρεία Foxconn για την κατασκευή ενός μοντέρνου εργοστασίου (γενεάς 10.5) που θα παρήγαγε μεγάλες οθόνες. Το εργοστάσιο αυτό θα δημιουργούσε συνολικά 13.000 νέες θέσεις εργασίας, ενώ η εταιρεία θα λάμβανε πολιτειακές επενδύσεις της τάξεως των 3 δισ. δολαρίων.
Πέντε χρόνια μετά, η επένδυση μόνο επιτυχημένη δεν μπορεί να θεωρηθεί, αφού μόνο ένα μικρό μέρος του εργοστασίου έχει ολοκληρωθεί, και μάλιστα έχει υποβαθμιστεί είσαι έκτης γενεάς εργοστάσιο, ενώ από το αρχικό στόχο θέσεων εργασίας, μόλις περίπου 1.500 θέσεων εργασίας.
Στην ανακοίνωση για το έργο Stargate, βρέθηκαν δίπλα στον πρόεδρο, οι διευθύνοντες σύμβουλοι των εταιρειών Οpen ΑI, Softbank, Oracle, ενώ διαβάζουμε πως μία σειρά μεγάλων αλλά και νεοφυών εταιρειών θα είναι μέρος αυτού του γκρουπ. Μία τέτοια ηγετική ομάδα μόνο αισιοδοξία μπορεί να φέρει και να πραγματοποιήσει αυτόν το σκοπό.
Την επόμενη μέρα, όμως, εμφανίστηκαν οι πρώτες αμφισβητήσεις και σκεπτικισμοί απέναντι στο εγχείρημα αυτό. Πρώτος, ο σύμβουλος του ίδιου του προέδρου, ο Ίλον Μασκ σε αναρτήσεις του, με τον πολλές φορές άκομψο και απότομο τρόπο που τον χαρακτηρίζει, υποστήριξε πως «δεν υπάρχουν τα χρήματα». Ο διευθύνων σύμβουλος της Microsoft, σε μία πιο διπλωματική απάντηση, είπε πως «είναι εντάξει με τα 80 δισ. δολάρια», για να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις των εποχών και στις υπηρεσίες Cloud και AI της εταιρείας του.
Οι τρεις προϋποθέσεις για να πετύχει το Stargate
Ωστόσο, παρά τα όσα ακούγονται, υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις, υπό τις οποίες το Project Stargate θα μπορούσε να πετύχει και με αυτό τον τρόπο οι ΗΠΑ και κατ’ επέκταση η Δύση να κερδίσουν τον αγώνα της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Πρώτον, κατά την άποψή μου, χρειάζεται γρήγορη και ανεμπόδιστη έγκριση επενδύσεων και μελετών για υποδομές. Έχουμε παραδείγματα όπου γραφειοκρατικές διαδικασίες, μπλοκάρουν τις επενδύσεις, που αφορούν συχνά σε λεπτομέρειες ή σε αντιδράσεις ομάδων που έχουν σκοπό μόνο την καθυστέρηση.
Δεύτερον, είναι η ενέργεια. Η Τεχνητή Νοημοσύνη σύντομα θα αποδειχθεί η πιο ενεργοβόρα τεχνολογία, και τα data centers που φιλοξενούν τις τεχνολογίες θα χρειαστούν μεγάλες ποσότητες ενέργειας. Αυτό σημαίνει πως κάθε πηγή ενέργειας, είτε θερμικής, είτε ανανεώσιμης, είτε πυρηνικής θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για τις απαιτήσεις του στόχου αυτού. Πρέπει να ξεπεράσουμε οποιαδήποτε κωλύματα έχουμε ως προς την χρήση ενέργειας και να χρησιμοποιήσουμε κάθε πόρο - πάντα με ασφάλεια - που μας προσφέρει η φύση και η τεχνολογία.
Τρίτον, και κατά την άποψή μου σημαντικότερο, είναι οι επενδύσεις για τη δημιουργία έμπειρου ανθρώπινου δυναμικού. Ολοένα και περισσότερες μελέτες αναφέρονται στην έλλειψη έμπειρου δυναμικού. Στις ΗΠΑ αν και ο αριθμός τελειόφοιτων στην κατηγορία STEM αυξάνεται τα τελευταία χρόνια, οι τελειόφοιτοι προέρχονται κυρίως από χώρες εξωτερικού, με φοιτητικές βίζες, ενώ πολλοί από αυτούς που καταφέρνουν να μείνουν στις ΗΠΑ, πηγαίνουν σε εργασίες όπου δεν ανήκουν στον χώρο τεχνολογίας. Πρέπει, λοιπόν, από τη μία να τους προσελκύσουμε να μείνουν, και, παράλληλα, να βελτιώσουμε τη διαδικασία ώστε να κρατήσουμε τους άριστους. Αυτό όμως έρχεται σε αντίθεση στα μηνύματα μερικών πιο σκληροπυρηνικών της νέας κυβέρνησης, όπου δεν θέλει να παραχωρήσει άλλες βίζες εργασίας (Η1-Β) σε επαγγελματίες υψηλής κατάρτισης.
Συγκεκριμένα, στον χώρο των data centers αντιμετωπίζουμε μεγάλη έλλειψη έμπειρου και τεχνικά καταρτισμένου προσωπικού, ιδιαίτερα σε κλάδους ηλεκτρολόγων και μηχανολόγων αλλά και σε εργατικά χέρια που εξειδικεύονται στο κατασκευαστικό κλάδο. Ολοένα και περισσότερες εταιρείες που επενδύουν και κατασκευάζουν τα νέα τους data centers δεν βρίσκουν προσωπικό, με αποτέλεσμα να υπάρχουν καθυστερήσεις στην υλοποίηση. Αν και στον κατασκευαστικό κλάδο δεν υπάρχει μεγάλο ποσοστό λαθροεργασίας, δεν παύει να είναι ένας κλάδος που αποτελείται, σε πολύ μεγάλο βαθμό, από ξένο προσωπικό και σήμερα έχει δημιουργηθεί ένα κλίμα απειλής και αβεβαιότητας.
Ένα ακόμη σημαντικό σημείο που πρέπει να αναφέρουμε είναι η αλυσίδα τροφοδοσίας και παραγωγής. Τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω του κορονοϊού, αλλά και ενός ευρύτερου εμπορικού πολέμου μεταξύ Ανατολής και Δύσης, αντιμετωπίζουμε θέματα στην τροφοδοσία υλικών και μετάλλων, ορυκτών και έτοιμου εξοπλισμού. Ελπίζω οι τακτικές της νέας κυβέρνησης να φέρουν γρήγορα αποτελέσματα, ώστε να τροφοδοτηθεί η αγορά και να συνεχίσει την επέκταση των υποδομών που απαιτούνται για το εγχείρημα αυτό.
Υπάρχουν ευκαιρίες για την Ελλάδα, σε αυτόν τον αγώνα;
Την προηγούμενη βδομάδα στο ετήσιο συνέδριο Pacific Telecommunications Council, στην Χαβάη, ομιλητές παρουσίασαν την Ελλάδα έως μία από τις ανερχόμενες περιοχές για data center στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα αναφέρθηκαν και στις ευκαιρίες που δημιουργούνται στην Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, αντίθετα με τις ολοένα και περισσότερες τριβές και εμπόδια που υπάρχουν σε χώρες όπως η Γερμανία.
Θεωρώ πως είναι μία εξαιρετική συγκυρία για την Ελλάδα και να προχωρήσει ταχύτατα σε επενδύσεις data centers. Άλλωστε πρόσφατα η χώρα μας ορίστηκε ως μία από τις εφτά που θα δημιουργήσουν τα ΑΙ factories στην Ευρώπη, με την ονομασία Project Pharos. Κατά το παρελθόν έχω γράψει και για την επίσπευση των διαδικασιών, που όπως διαβάζω πραγματοποιήθηκε, καθώς επίσης και για τις περιοχές που θεωρώ ως θέσεις κλειδί για επενδύσεις και κατασκευές data centers. Απομένει να κάνουμε μία στοχευμένη καμπάνια για να προσελκύσουμε τους μεγαλύτερους Data center operators.
Κλείνοντας, πιστεύω ότι το εγχείρημα πρέπει να πετύχει. Ο αγώνας της Τεχνητής Νοημοσύνης πρέπει να κερδηθεί από τη Δύση. Υπάρχει μία φράση, στις Ηνωμένες Πολιτείες, «go big or go home». Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, κατά την περίοδο της επιχειρηματικής και επενδυτικής του θητείας πολλές φορές «πήγε σπίτι,» χάνοντας μεγάλα κεφάλαια επενδύσεων (αεροπορική εταιρεία, καζίνο, κ.α.). Άλλωστε αυτό είναι το επιχειρηματικό ρίσκο.
Στο εγχείρημα αυτό όμως, του συνόλου των Ηνωμένων Πολιτειών, δεν έχουμε την πολυτέλεια του «go home». Γι’ αυτό, θα προτιμούσα να δω να τοποθετείται ο πήχης σε εφικτό ύψος και να το ξεπεράσουμε, με τη συμβολή όλων, παρά να μπει σε «αμφισβητούμενο» ύψος και να αποτύχουμε παταγωδώς. Στον αγώνα του διαστήματος, παρά την αντιπαλότητα των εταιρειών που στήριξαν τη διαστημική τεχνολογία, ο στόχος τους ήταν κοινός και όλοι ευθυγραμμίστηκαν για να τον πετύχουν, απέναντι στον αντίπαλο που λεγόταν Σοβιετική Ένωση. Στον αγώνα της Τεχνητής Νοημοσύνης, ήδη εμφανίζονται ρήγματα μεταξύ των κορυφαίων «παικτών».
* Ο Σπύρος Λιώλης είναι Μηχανολόγος Μηχανικός, με την EYP Mission Critical Facilities (part of Ramboll), με 25ετη παρουσία στα data center. Έχει μελετήσει, σχεδιάσει και κατασκευάσει δεκάδες data center σε περισσότερες από 60 χώρες, εκατοντάδων MW, για hyperscalers, DC colocation & operators και enterprise εταιρείες. Θα τον συναντήσετε συχνά ως ομιλητή σε μεγάλα Data Center Conferences, όπως Data Center Dynamics, Data Center World, 7x24 International Exchange και Data Cloud World Congress.
