Του Γιάννη Παλιούρη
Προφανώς κανείς άνθρωπος δεν επιζητά να αρρωστήσει. Είναι σίγουρο, όμως, ότι όλοι σε κάποια στιγμή της ζωής μας θα χρειαστούμε ιατρική φροντίδα. Για τους κατοίκους του Δυτικού Κόσμου τρεις είναι οι μεγάλοι εχθροί της υγείας: καρδιακά νοσήματα, καρκίνος και εγκεφαλικά επεισόδια. Αν μέχρι σήμερα το οπλοστάσιό μας περιλαμβάνει όπλα που κατά βάση βασίζονται στη χημεία, στον ορίζοντα αναδύονται θεραπείες που έχουν στον πυρήνα τους την τεχνολογία και ειδικότερα την νανοτεχνολογία.
Τα τελευταία νέα έρχονται από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, όπου ερευνητές ανέπτυξαν νανοκάψουλες που διασπούν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, δίνοντας νέες ελπίδες για τη θεραπεία καρκίνων που έχουν εξαπλωθεί στο κεντρικό νευρικό σύστημα και είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν.
Καταρχήν θα πρέπει να εξηγήσουμε τι εστί «αιματοεγκεφαλικός φραγμός». Αν θέλαμε να το θέσουμε απλά, πρόκειται για ένα πολύτιμο όπλο με το οποίο μας προίκισε η εξελικτική διαδικασία. Πιο αναλυτικά, όμως, ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός απομονώνει τον εγκέφαλο από την μετακίνηση μεγάλων μορίων και άλλων ουσιών μέσω του αίματος και εμποδίζει την εισβολή μικροβίων. Γι' αυτό άλλωστε εξάλλου και οι λοιμώξεις του εγκεφάλου είναι πολύ πιο σπάνιες απ' ότι των υπολοίπων οργάνων του ανθρωπίνου σώματος. Το πρόβλημα είναι ότι εκτός από τα μικρόβια, εμποδίζει και τις φαρμακευτικές ουσίες από το να φτάσουν στον προορισμό τους.
Οι ερευνητές του UCLA εισήγαγαν στο κυκλοφορικό σύστημα ποντικών μια νανοκάψουλα, η οποία περιείχε κοκτέιλ αντικαρκινικών φαρμάκων. Τα ποντίκια είχαν προσβληθεί από καρκίνο που είχε κάνει μετάσταση στο κεντρικό νευρικό τους σύστημα. Για να σπάσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό οι ερευνητές δεν αρκέστηκαν στο μέγεθος της κάψουλας, που δεν ξεπερνά το ένα δισεκατομμυριοστό του μέτρου. Αντίθετα, φρόντισαν και την κάνουν «αόρατη» στους αμυντικούς μηχανισμούς του οργανισμού, δημιουργώντας ένα χημικό κέλυφος γύρω της από την ουσία «2-μεθακρυλοϋλοξυαιθυλο φωσφορυλοχολίνη». Όσο δύσκολο είναι να την προφέρει κανείς, άλλο τόσο δύσκολο είναι και να την σταματήσει ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός. Φτάνοντας στην περιοχή που νοσεί, η νανοκάψουλα απελευθερώνει το φονικό, για τα καρκινικά κύτταρα, φορτίο της.
Επόμενα βήματα; Σε πρώτη φάση η ερευνητική ομάδα του UCLA θα παρακολουθήσει την εξέλιξη της υγείας τον ποντικών έως τον Νοέμβριο, για να διαπιστώσει αν και πόσο συρρικνώθηκαν οι όγκοι. Αν τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, θα προχωρήσει σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους, «φορτώνοντας» την νανοκάψουλα με φάρμα τα οποία έχουν ήδη λάβει την έγκριση της FDA, δηλαδή του αμερικανικού ΕΟΦ.
Αν όλα πάνε καλά, η προσέγγιση αυτή θα είναι χρήσιμη όχι μόνο για καρκίνους που πλήττουν το κεντρικό νευρικό σύστημα, άλλες και για άλλες εγκεφαλικές παθήσεις. Πολύ απλά η νανοκάψουλα θα μπορούσε να καταστεί «όχημα» μεταφοράς ποικίλων φαρμάκων και ουσιών που θα διαπερνά το απόρθητο, σήμερα, κάστρο του αιματοεγκεφαλικού φραγμού.
Γενικότερα, η αναζήτηση νέων θεραπειών για σοβαρές ασθένειες καθιστούν την νανοτεχνολογία έναν από τους επιστημονικούς τομείς με μέλλον αντιστρόφως ανάλογο του ονόματός της.
