Του Γιάννη Παλιούρη
Οι καρδιακές παθήσεις και τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι οι δύο από τις τρεις κύριες αιτίες θανάτου στον κόσμο, προκαλώντας πάνω από 15 εκατομμύρια θύματα το 2016 σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Ο βασικός παράγοντας πίσω από αυτές τις παθήσεις είναι κοινός: η αθηροσκλήρωση, δηλαδή η συσσώρευση λιπαρών καταλοίπων, φλεγμονών και πλάκας στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων. Μέχρι την ηλικία των 40, περίπου οι μισοί πολίτες του Δυτικού κόσμου πάσχουν, σε κάποιο βαθμό, από αθηροσκλήρωση, οι περισσότεροι χωρίς συμπτώματα.
Χρησιμοποιώντας νανοσωματίδια, ερευνητές από το Τμήμα Βιοϊατρικής Μηχανικής του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καλιφόρνιας, διέγνωσαν με εξαιρετική ακρίβεια τον χρόνο κατά τον οποίο η αθηρωματική πλάκα γίνεται επικίνδυνα ασταθής ώστε να προκαλέσει καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια.
Όταν εμφανίζεται αθηροσκλήρωση στις στεφανιαίες αρτηρίες, τα «μπλοκαρίσματα» που οφείλονται στην πλάκα μειώνουν τη ροή του αίματος προς την καρδιά. Αντίστοιχα, όταν η κατάσταση αυτή παρουσιάζεται στα αγγεία που οδηγούν στον εγκέφαλο, μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλικό επεισόδιο.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, μια αρτηρία δεν χρειάζεται να «μπλοκάρει» κατά 80% για να είναι επικίνδυνη. Μια στένωση σε ποσοστό 45% ίσως κρύβει μεγαλύτερους κινδύνους. Τα πάντα εξαρτώνται από το πόσο ασταθής είναι η αθηρωματική πλάκα, δηλαδή από το κατά πόσο ένα κομμάτι της μπορεί να αποσπαστεί και να φράξει την αρτηρία.
Το πρόβλημα έως σήμερα είναι η αξιολόγηση αυτού του κινδύνου με τις παραδοσιακές μεθόδους εξέτασης. Αν η αστάθεια βρίσκεται σε αρχικά στάδια δεν είναι εύκολο να εντοπιστεί. 
Η ερευνητική ομάδα ανέπτυξε ένα νανοσωματίδιο, το οποίο συνδέεται και «φωτίζει» την ασβεστοποίηση στο εσωτερικό των αρτηριών. Η ασβεστοποίηση, ή αποτιτάνωση, συνίσταται στην εναπόθεση ασβεστίου στα τοιχώματα των αρτηριών. Σε αυτή την περίπτωση οι αρτηρίες δεν είναι ελαστικές και παρουσιάζουν επικίνδυνη σκλήρυνση. Έτσι, υπάρχει πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα αποκόλλησης κάποιου κομματιού αθηρωματικής πλάκας και πρόκλησης εμφράγματος.
Το νανοσωματίδιο στοχεύει ειδικά τον υδροξυαπατίτη, μια μοναδική μορφή ασβεστίου που υπάρχει σε αρτηρίες και αθηρωματικές πλάκες. Οι έως τώρα δοκιμές διεξάγονται σε ποντίκια και δείγματα αρτηριών που προέρχονται από ασθενείς. Σε κάθε περίπτωση το νανοσωματίδιο «κόλλησε» πάνω στον υδροξυαπατίτη, δίνοντας σαφή στοιχεία για την επικινδυνότητα της αθηρωματικής πλάκας.
Το επόμενο βήμα για την ομάδα είναι να αξιοποιήσει τα νανοσωματίδια για στοχευμένη φαρμακευτική θεραπεία και όχι μόνο ως μέσο ανίχνευσης. Η αναζήτηση στοχευμένης θεραπείας είναι τόσο παλιά όσο και οι ασθένειες που ταλαιπωρούν τους ανθρώπους και η νανοτεχνολογία είναι το νέο όπλο στη φαρέτρα της ιατρικής.
