Του Γιάννη Παλιούρη
Οι πρώτες ιστορικές καταγραφές για την επιστήμη της φαρμακευτικής και το επάγγελμα του φαρμακοποιού χάνονται χιλιάδες χρόνια πίσω στο παρελθόν, την περίοδο ακμής της Βαβυλώνας. Η πραγματική επανάσταση στην παρασκευή φαρμάκων ήρθε ωστόσο τον 20ο αιώνα καθώς η πρόοδος στην κατανόηση των χημικών και βιολογικών διεργασιών επέτρεψε τη δημιουργία τεχνητών μορίων που αντιμετωπίζουν επιτυχώς πλήθος ασθενειών. Τώρα ανοίγει το επόμενο κεφάλαιο της φαρμακευτικής καθώς ένα σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης παρασκεύασε το πρώτο δραστικό μόριο για χρήση από τον άνθρωπο.
Το εν λόγω φάρμακο, έργο της βρετανικής startup Exscientia και της ιαπωνικής φαρμακευτικής Sumitomo Dainippon Pharma, προορίζεται για τη θεραπεία ασθενών που πάσχουν από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (Obsessive–compulsive disorder - OCD).
Τυπικά, η ανάπτυξη ενός νέου φαρμάκου διαρκεί περίπου πέντε χρόνια έως ότου φτάσει στις κλινικές δοκιμές. Ωστόσο το φάρμακο της Exscientia έλαβε έγκριση σε μόλις 12 μήνες. Ουσιαστικά πρόκειται για την «μετάβαση» της Τεχνητής Νοημοσύνης από τη διάγνωση ασθενειών στη δημιουργία λύσεων για την καταπολέμησή τους.
Το μόριο - γνωστό ως DSP1181 - δημιουργήθηκε με τη χρήση αλγορίθμων που «κοσκίνισαν» αμέτρητες χημικές ενώσεις και τις αντιπαρέβαλαν με παραμέτρους που αφορούν την ανθρώπινη βιολογία. Μια διαδικασία που με τις συμβατικές μεθόδους απαιτεί μεγάλο χρόνο και κόστος, αφού πρέπει να ελεγχθούν κυριολεκτικά δισεκατομμύρια συνδυασμοί.
Το DSP1181 θα εισέλθει στη φάση των κλινικών δοκιμών αρχικά στην Ιαπωνία και εάν είναι επιτυχείς, θα ακολουθήσουν δοκιμές σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό είναι μόνο η αρχή αφού η Exscientia εργάζεται ήδη πάνω στην ανάπτυξη φαρμάκων για τη θεραπεία του καρκίνου και των καρδιαγγειακών παθήσεων και ελπίζει να έχει έτοιμο για κλινικές δοκιμές ένα ακόμα δραστικό μόριο μέχρι το τέλος του 2020.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση η παγκόσμια βιομηχανία παρασκευής φαρμάκων με τη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης αναμένεται να φτάσει τα 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2024, από 259 εκατομμύρια δολάρια το 2019, καταγράφοντας μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 40,8%.
Στην ίδια έκθεση επισημαίνεται ότι οι παράγοντες πίσω από την αλματώδη αυτή αύξηση, είναι κυρίως ο αυξανόμενος αριθμός διακλαδικών και εταιρικών συνεργασιών, η αυξανόμενη ανάγκη ελέγχου του κόστους ανάπτυξης φαρμάκων, η μείωση του συνολικού χρόνου που απαιτείται για τη διαδικασία αυτή καθώς και η επικείμενη λήξη των πατενταρισμένων φαρμάκων με διπλώματα ευρεσιτεχνίας.
Από τη μεριά της η εταιρεία ερευνών TechEmergence, υποστηρίζει ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να αυξήσει το ποσοστό επιτυχίας της ανάπτυξης νέων φαρμάκων κατά 20%. Επιπλέον, θα μειώσει στο μισό περίπου τον χρόνο σύνθεσης σε σύγκριση με τις συμβατικές μεθόδους, εξοικονομώντας στις φαρμακευτικές εταιρείες φαρμάκων 26 δισεκατομμύρια δολάρια ανά έτος. Στη φάση της κλινικής έρευνας, μπορεί να εξοικονομήσει 50% -60% του χρόνου, κάτι που αντιστοιχεί σε 28 δισεκατομμύρια δολάρια. Αθροιστικά η επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης θα υπερβεί τα 54 δισεκατομμύρια δολάρια σε κόστος Έρευνας και Ανάπτυξης.
Το συμπέρασμα είναι ότι τα συστήματα και οι πλατφόρμες ΤΝ είναι πολύ πιο αποτελεσματικά από το ανθρώπινο μυαλό όταν πρόκειται να «κοσκινίσουν» χρήσιμες πληροφορίες μέσα από μεγάλο όγκο δεδομένων.
