«Γεια σας και αντίο». Με αυτόν τον (απο)χαιρετισμό σ’ ένα τρίλεπτο βίντεο, ο Βρετανός ηθοποιός Tom Holland ενημερώνει τους ακολούθους του στο Instagram ότι «κάνει ένα διάλειμμα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να σώσει την ψυχική του υγεία» καθώς θεωρεί ότι αυτά είναι «υπερδιεγερτικά και κουραστικά». Επίσης, δεν παραλείπει να αναφερθεί και σε ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα ψυχικής υγείας εφήβων στο Ηνωμένο Βασίλειο που υλοποιεί δράσεις σχετικές με ψυχικές διαταραχές που ταλανίζουν, κυρίως, τους νέους. Γιατί όμως ένας νέος και επιτυχημένος επαγγελματικά άνθρωπος επιλέγει να εξαφανιστεί – έστω και προσωρινά - από τα ψηφιακά μέσα κοινωνικής δικτύωσης που αποτελούν τον βασικότερο τρόπο προβολής του;
Ένα νέο, λοιπόν, είδος αποτοξίνωσης έκανε την εμφάνισή του, αυτό της απομάκρυνσης από τον ψηφιακό κόσμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ή αλλιώς social media, με βασική αιτιολόγηση την προστασία της ψυχικής υγείας μας. Αν και εσείς ξεκινάτε την ημέρα σας ελέγχοντας το προφίλ σας στο Facebook ή σκρολάροντας στο Instagram πριν καλά καλά σηκωθείτε από το κρεβάτι και την τελειώνετε με τον ίδιο τρόπο, τότε ίσως και εσείς να έχετε κάποιου είδους εξάρτηση και να χρειάζεστε λίγο χρόνο εκτός, προκειμένου να προστατέψετε την ψυχική σας ηρεμία από τον καταιγισμό της πληροφορίας που δέχεται.
Πριν συνεχίσουμε ας δούμε κάποιους χαρακτηριστικούς αριθμούς για να διαπιστώσουμε όλοι μας πόσο διαδεδομένη είναι η χρήση, ή πιο σωστά η καθημερινή χρήση, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη χώρα μας αλλά και τον κόσμο.
Πρόσφατη πανελλαδική έρευνα κατέγραψε το εκρηκτικό ποσοστό του 82% (πάνω από τέσσερις στους πέντε Έλληνες) ως ενεργοί χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με το ποσοστό αυτό να αγγίζει το 97% στις ηλικίες 16 έως 24 ετών!
Στις δε Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, το 72% των ανθρώπων ανέφεραν ότι χρησιμοποιούν κάποιο είδος μέσων κοινωνικής δικτύωσης το 2021, σύμφωνα με το Pew Research Center ενώ μελέτη του 2018 διαπίστωσε ότι πάνω από το 70% των συμμετεχόντων ανέφεραν ότι έλεγχαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο κρεβάτι τους σταθερά πριν κοιμηθούν.
Όλοι, λοιπόν, σε μια οθόνη καρφωμένοι σταθερά και καθημερινά. Και οι περισσότεροι να μαρτυρούν τον πιθανό αρνητικό αντίκτυπο που έχει στην ψυχική τους ηρεμία και ευεξία αυτός ο παράλληλος κόσμος, ο ψηφιακός. Θα πει βέβαια κάποιος, δεν είναι το ίδιο το να παρακολουθείς ειδήσεις ή προγράμματα στην τηλεόραση; Ειδικοί υποστηρίζουν πως όχι κι αυτό διότι η πραγματικότητα που παρουσιάζεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι μάλλον διαστρεβλωμένη καθώς αλγόριθμοι αποφασίζουν το τι θα δεις, πότε θα το δεις και κυρίως γιατί θα το δεις.
«Υπάρχει μια τροποποιημένη πραγματικότητα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λόγω των αλγόριθμων και υπάρχει αυτή η διαστρέβλωση που έχει οδηγήσει σε μειωμένη εκτίμηση απέναντι στη ζωή. Μειωμένη σε σχέση με το τι κάνω όταν δεν χρησιμοποιώ τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης», ανέφερε ο Thibeaux Hirsh (μέλος του SNF Nostos Youth Advisory Committee) στο πλαίσιο της 52ης συζήτησης των Διαλόγων του ΙΣΝ, που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Ιούνιο στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Σε πρόσφατο άρθρο της η Deutsche Welle, εκφράζει τις αυξημένες ανησυχίες των ειδικών για τις επιπτώσεις των social media στην ψυχική υγεία. Σύμφωνα με σφυγμομέτρηση της ψηφιακής ένωσης Bitkom το 2022, 1 στους 10 Γερμανούς θέλουν να περνούν περισσότερο χρόνο εκτός social media, ενώ το 43% περίπου των ερωτηθέντων έχουν κάνει κάποια στιγμή παύση από τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης για να νιώσουν ψυχικά καλύτερα. Το πανεπιστήμιο του Μπάαθ σε έρευνά του διαπίστωσε πως ένα διάλειμμα μίας εβδομάδας μείωσε το άγχος και βελτίωσε την ψυχική υγεία των συμμετεχόντων. Άλλες μελέτες βλέπουν μια συσχέτιση μεταξύ της χρήσης των κοινωνικών μέσων και της κατάθλιψης. Δεν μπορεί όμως να αποδειχτεί ποιο προκαλεί το άλλο. Είναι επίσης πιθανό άτομα με καταθλιπτικές τάσεις να χρησιμοποιούν πιο συχνά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από άλλους και η αποχή να φέρει αντίθετα αποτελέσματα.
Τα ευρήματα μιας έρευνας του πανεπιστημίου του Άμπου Ντάμπι για παράδειγμα, έδειξαν πώς οι συμμετέχοντες υπέφεραν από άγχος και μοναξιά το διάστημα που δεν χρησιμοποιούσαν τα κοινωνικά μέσα.
Ωστόσο, όπως κάθε τί στη ζωή μας, έτσι και εδώ υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος: τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να αποδειχτούν άλλοτε επιβλαβή κι άλλοτε χρήσιμα. Το μυστικό είναι το όριο που θέτει ο καθένας μας στην χρήση τους. Κι αν θέλετε να κάνετε κι εσείς μια δοκιμή, προσπαθείστε απόψε να φορτίσετε το κινητό σας σε άλλο δωμάτιο από αυτό που κοιμάστε… Δύσκολο;
Όπως είπε και ο Tom Holland στο μήνυμά του προς τους ακολούθους του:
«Σας αγαπώ όλους και θα τα πούμε σύντομα»!
