Κάποιοι πουλάνε στην Ελλάδα προϊόντα σε αισθητά μεγαλύτερες τιμές σε σχέση με εκείνες που προσφέρουν τα ίδια προϊόντα σε άλλες αγορές της Ευρώπης. Στις χώρες τους, μπορεί να αποτελούν πρότυπα εταιρειών με σημαντική κοινωνική προσφορά. Στην Ελλάδα έχουν την εικόνα του λαδέμπορα της κατοχής. Υπάρχει καλός και κακός καπιταλισμός; Εκείνο που υπάρχει είναι το πλαίσιο κανόνων και η ικανότητα της κοινότητας να το εφαρμόσει. Στην Ελλάδα δεν λείπουν οι κανόνες. Λείπει ένα αποτελεσματικό κράτος να τους επιβάλει…
Όταν κάποιος μπορεί να κερδίσει για παράδειγμα 50 τοις εκατό περισσότερο απ’ ότι σε μία άλλη αγορά, θα ήταν παράλογο να μην το επιχειρήσει! Όχι ότι η ηθική είναι ανύπαρκτη στον καπιταλισμό, αλλά η έμφυτη τάση στους ανθρώπους είναι να δοκιμάζουν τα όριά τους. Από την άλλη, μία κοινότητα δεν μπορεί να επαφίεται στις ηθικοπλαστικές αντιλήψεις των στελεχών των εταιρειών. Καλές είναι αυτές και μπορούν να αναδειχτούν μέσα από φιλανθρωπικές δράσεις. Αλλά το σημαντικό είναι τα στελέχη αυτά να μην δοκιμάζουν καν τα όρια ανοχής της κοινότητας σε πρακτικές που βρίσκονται στη λεγόμενη γκρίζα ζώνη.
Να πούμε ότι πολλές κυβερνήσεις επιχείρησαν στο παρελθόν να δαμάσουν την ακρίβεια με αγορανομικές διατάξεις, αλλά κατάφεραν τελικά μία τρύπα στο νερό. Στην καλύτερη των περιπτώσεων οδήγησαν σε πτώχευση ολόκληρους κλάδους της Οικονομίας.
Ναι μεν «θεράπευσαν» εκείνη τη στιγμή τον ασθενή, αλλά η δόση που χρησιμοποιήθηκε ήταν τελικά θανατηφόρος και ο ασθενής σε δεύτερο χρόνο απεβίωσε. Γι' αυτό άλλωστε και εγκαταλείφθηκαν οι διατάξεις που ήταν εμπνευσμένες από τη δράση των χωροφυλάκων στις αρχές του περασμένου αιώνα στην πρωτόγονη ελληνική επαρχία. Όχι γιατί οι πολιτικοί δεν λατρεύουν να βγαίνουν στο κοινό τους και να υποστηρίζουν ότι κέρδισαν το «τέρας», αλλά διότι δεν υπήρχαν άλλοι κλάδοι για να εξαφανίσουν…
Η ακρίβεια καταπολεμείται με όρους ανταγωνισμού. Αν υπάρχει ελεύθερος ανταγωνισμός, τότε όλα βρίσκουν τη θέση τους. Αν όμως δεν υπάρχει, τότε γίνεται του … αναρχοκαπιταλισμού. Θα πει κάποιος ότι στην Ελλάδα ο ανταγωνισμός είναι μία δύσκολη περίπτωση. Ακριβώς επειδή κυριαρχούν τα ολιγοπώλια και τα μονοπώλια. Εδώ, λοιπόν, πρέπει να έρθει το κράτος για να σπάσει τα τραστ. Μπορεί; Η απάντηση είναι πως όχι! Οι κρατικοί μηχανισμοί είναι παντελώς ανίκανοι να κάνουν τη δουλειά τους. Ανίκανοι ή διεφθαρμένοι. Κι αυτά κρίνονται εκ του αποτελέσματος.
Ποια είναι λύση; Δύσκολη η απάντηση. Προσωπικά δεν θα έβλεπα άσχημα μία εντελώς αντιφιλελεύθερη κίνηση: Να προμηθεύει το κράτος, δηλαδή η κοινότητα, με είδη πρώτης ανάγκης τα σούπερ μάρκετ σε ανταγωνιστικές τιμές. Εκεί που υπάρχει πρόβλημα. Κι όταν η πολυεθνική αντιληφθεί ότι θα χάσει από τα χέρια της μια αγορά, τότε ίσως και να περιοριστεί στα κέρδη που εξασφαλίζει και σε άλλες αγορές. Μία ιδέα είναι. Αφού το κράτος δεν μπορεί να ελέγξει, ας γίνει, τουλάχιστον χρήσιμο! Να μπορεί ο πολίτης να εξασφαλίσει αυτά που έχει και ο Ευρωπαίος συμπολίτης του!
Όχι! Δεν θα γίνει το κράτος επιχειρηματίας. Αλλά χρειάζεται να βρει μια διαδικασία για να πιέσει τις εταιρείες να λογικευτούν. Θα μπορούσε, λοιπόν, να κάνει διεθνείς διαγωνισμούς για προϊόντα που προσφέρονται στην Ελλάδα σε αισθητά υψηλότερες τιμές σε σχέση με άλλες χώρες και να τα διαθέτει με μία κοινή φίρμα στην εγχώρια αγορά στη σωστή τιμή. Στην τιμή, ας πούμε, που πωλείται το ίδιο προϊόν στη Γαλλία ή στην Ιταλία! Κι αυτό μέχρι να συμμορφωθούν οι παίκτες της αγοράς. Δεν ζητάει κανείς μια κρατική αγορά στα είδη πρώτης ανάγκης. Ζητάει μία κανονική αγορά.
Υπάρχει καλός και κακός καπιταλισμός; Υπάρχει καλό και κακό κράτος. Αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Κι ότι εμείς έχουμε κάνει ελάχιστα μέχρι σήμερα για να έχουμε ένα καλό, δηλαδή ένα αποτελεσματικό, κράτος.
Θανάσης Μαυρίδης
[email protected]
