Οι βεβαιότητες πάντοτε με προβλημάτιζαν στις αγορές. Η προσπάθεια, δηλαδή, της πλειοψηφίας των εμπλεκομένων στις συναλλαγές να με πείσουν ότι αρκεί να αγοράσω, να συμμετάσχω, για να μπω στο club των κερδισμένων. Αντιθέτως, η αίσθηση του κινδύνου πάντοτε μου προκαλούσε το ενδιαφέρον. Ακριβώς επειδή οι τιμές περιείχαν ήδη τον φόβο και περιόριζαν έτσι την πιθανότητα για μεγαλύτερα δράματα. Αν κάτι πραγματικά με φοβίζει είναι ότι αυτήν την ώρα λείπει από τις αγορές ο φόβος…
Μετοχές, ακίνητα, ομόλογα! Το τρελό πάρτι συνεχίζεται. Οι προειδοποιήσεις μέχρι σήμερα αρκετές. Αλλά οι επενδυτές τις αγνοούν καθώς οι εξελίξεις τις διασκεδάζουν. Ακόμη και αυτή η εξόφθαλμη υπερβολή στην τεχνολογία δεν ήταν αρκετή για να αφυπνίσει τους επενδυτές. Και γιατί να αφυπνιστούν; Οι αγορές συνεχίζουν να σκαρφαλώνουν σε όλο και πιο υψηλά επίπεδα. Το ένα ρεκόρ διαδέχεται το άλλο. Μια ολόκληρη γενιά επενδυτών έχει μεγαλώσει χωρίς να γνωρίζει τι σημαίνει τρόμος πάνω από την οθόνη.
Ή θα ξυπνήσουμε ένα πρωί και ο κόσμος μας θα είναι τελείως διαφορετικός από εκείνον που αφήσαμε την ώρα που πηγαίναμε στα κρεβάτια μας ή θα πρέπει να ξαναγράψουμε τα βιβλία της Οικονομίας. Κι επειδή αυτό το τελευταίο δεν πρόκειται να συμβεί, το πιο πιθανό είναι το πρώτο σενάριο: Να γίνει της Κολάσεως…
Το αντικειμενικό πρόβλημα που υπάρχει στις μέρες μας είναι ότι ο καπιταλισμός της Δύσης έχει εξαντλήσει πολλά από τα όπλα που φύλαγε στις αποθήκες του. Αυτήν τη φορά δεν ξέρουμε αν θα είναι αρκετά τα «κόλπα» του παρελθόντος για να επιστρέψει στις αγορές ο Νόμος και η Τάξη. Και μην έχετε αμφιβολίες. Ότι θα συμβεί, θα συμβεί. Τον χρόνο αγνοούμε. Και ναι, έχετε δίκιο. Ο χρόνος εκδήλωσης του φαινομένου είναι το 99% της κίνησης. Αλλά έχουμε ήδη διανύσει μεγάλη απόσταση στη γη της νιρβάνα για να πιστεύουμε ότι θα συνεχίσουμε να ζούμε στα συννεφάκια μας.
Το μέγεθος της κρίσης θα κρίνει και το εύρος των αλλαγών. Συνήθως σε κατακλυσμιαία γεγονότα σημειώνεται αλλαγή της κοίτης του ποταμού της ιστορίας. Και μην έχουμε αυταπάτες. Υπάρχουν νέες μεγάλες δυνάμεις σε αυτόν τον πλανήτη που περιμένουν την επόμενη μεγάλη οικονομική κρίση για να πάρουν καλύτερη θέση στο τραπέζι. Νέες δυνάμεις που στηρίζονται περισσότερο στην παραγωγή και στην αυτάρκειά τους σε πρώτες ύλες και όχι στην αμφιλεγόμενη λάμψη του παρασιτικού καπιταλισμού.
Εμείς στην Ελλάδα βρισκόμαστε ανάμεσα σε δύο τεκτονικές πλάκες. Η μία της Ευρώπης που πιθανότατα να αποδειχτεί αρκετά αδύναμη για να αντέξει την ορμή της άλλης (της δεύτερης) πλάκας από την Ανατολή. Ναι, ο νέος κόσμος ανατέλλει από τα ανατολικά μας. Η Ασία είναι η υποψήφια νέα μεγάλη δύναμη. Κίνα, Ινδία και Πακιστάν έρχονται με ορμή. Αυτός είναι και ο λόγος που οι Αμερικανοί προκρίνουν τον απομονωτισμό. Επειδή αντιλαμβάνονται ότι χρειάζεται να κρατήσουν δυνάμεις για να μπορέσουν να αντέξουν στην πίεση και να διατηρήσουν έτσι τα σκήπτρα του κόσμου. Είναι μια εξέλιξη που δεν μας αρέσει, από όπου κι αν την πιάσει κανείς. Από την αποδυνάμωση της Ευρώπης, από τη δύναμη της Ανατολής, από την ανάγκη των Αμερικανών να επιστρέψουν στις βάσεις τους.
Ναι, μία νέα κρίση πρέπει να μας φοβίζει. Και περισσότερο επειδή δεν έχουμε προετοιμαστεί γι αυτήν. Είμαστε παραδομένοι στην επίπλαστη ευτυχία μας. Αν μας πάρουν το μαγικό χαλί που μας ταξιδεύει αυτήν την ώρα πάνω από τις θάλασσες, θα βρεθούμε εύκολα να παλεύουμε με τα κύματα. Και το κακό είναι ότι έχουμε ξεχάσει να κολυμπάμε.
Θανάσης Μαυρίδης
