Η Λιθουανία κατέλαβε την ένατη θέση στον Διεθνή Δείκτη Φορολογικής Ανταγωνιστικότητας 2023, ενώ κατετάγη όγδοη πέρυσι και τέταρτη το 2019. Γιατί ολισθαίνει προς τα κάτω αντί να ανέβει τελικά στο βάθρο;
Ο Διεθνής Δείκτης Φορολογικής Ανταγωνιστικότητας αξιολογεί τα φορολογικά συστήματα ως προς την απλότητα, τη διαφάνεια και την ουδετερότητά τους -δηλαδή τη δίκαιη αντιμετώπιση προς συγκεκριμένες δραστηριότητες και επίπεδα εισοδήματος- καθώς και τη σταθερότητά τους.
Η Λιθουανία, κάποτε πιστή σε αυτές τις αρχές, πλέον απομακρύνεται όλο και περισσότερο από αυτές και πηγαίνει προς την κατεύθυνση των εξαιρέσεων, των προκαταλήψεων, των προτιμήσεων και των περίπλοκων γραφειοκρατικών εμποδίων τα συνοδεύουν όλα αυτά.
Η θέση της Λιθουανίας στις επιμέρους φορολογικές κατηγορίες το καταδεικνύει αυτό απόλυτα. Ακόμη και όταν λαμβάνει μια καλή βαθμολογία για το σχετικά χαμηλό συντελεστή του φόρου εισοδήματος εταιρειών στη χώρα, οι περίπλοκες διαδικασίες και οι απαλλαγές καταστρέφουν αυτή την επίδοση.
Ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων είναι κι αυτός φαινομενικά χαμηλός, αλλά παρασύρεται από την εισαγωγή ενός προοδευτικού συντελεστή και τη φορολόγηση των υπεραξιών και των μερισμάτων. Τα νέα δεδομένα; Οι συντάκτες του Δείκτη επισημαίνουν ότι το μοντέλο που χρησιμοποιείται στη Λιθουανία σημαίνει διπλή φορολόγηση του εισοδήματος από κεφάλαια.
Η Εσθονία και η Λετονία σημειώνουν την υψηλότερη βαθμολογία στον Διεθνή Δείκτη Φορολογικής Ανταγωνιστικότητας, καθώς φορολογούν τα κέρδη μόνο όταν αυτά διανέμονται ως μερίσματα, χωρίς αυτά να φορολογούνται για δεύτερη φορά. Ορισμένες χώρες χρησιμοποιούν πιο εξελιγμένες μεθόδους για την καταπολέμηση της διπλής φορολογίας, όπως εκπτώσεις φόρου ή διάφορους συμψηφισμούς.
Οι συντάκτες του δείκτη σημειώνουν ότι, δεδομένης της διπλής φορολογίας του κεφαλαίου, πολλές χώρες έχουν χαμηλότερους συντελεστές για τα κεφαλαιακά κέρδη και τα μερίσματα, καθώς πρόκειται για μια ευαίσθητη περιοχή που μπορεί να υπονομεύσει τον σχηματισμό κεφαλαίων και την οικονομική ανάπτυξη.
Ο φόρος προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) της Λιθουανίας αξιολογείται από τον Δείκτη λιγότερο ευνοϊκά από τους άμεσους φόρους λόγω του υψηλού βασικού συντελεστή, των πολλών απαλλαγών και των διοικητικών προκλήσεων. Οι χώρες που εφαρμόζουν τον ίδιο (και σχετικά χαμηλό) ΦΠΑ ή φόρο επί των πωλήσεων σε όλα τα προϊόντα έχουν την καλύτερη βαθμολογία εδώ.
Είναι ενδιαφέρον ότι οι χώρες όπου όλοι είναι εγγεγραμμένοι ως υπόχρεοι ΦΠΑ (όπου δηλαδή δεν υπάρχει όριο εγγραφής για ΦΠΑ) βαθμολογούνται επίσης υψηλότερα.
Αυτές οι χώρες περιλαμβάνουν την Ισπανία, το Μεξικό, την Τουρκία και τις ΗΠΑ. Η απουσία ορίου ΦΠΑ συνδέεται πιθανώς με την απλότητα αυτής της φορολογικής διαχείρισης, την οποία πρέπει ακόμη να βελτιώσουμε.
Ένα ουσιαστικό μάθημα που μας δίνει ο Δείκτης είναι ότι η επιδείνωση του φορολογικού συστήματος τα τελευταία τέσσερα χρόνια (συμπεριλαμβανομένης της εισαγωγής του προοδευτικού φόρου ατομικού εισοδήματος 32%) μείωσε την ανταγωνιστικότητα της Λιθουανίας. Ακόμη πιο σημαντικό είναι πως καταδεικνύει το ότι το να μην κάνεις τίποτα δεν είναι πανάκεια. Άλλωστε, ενώ εμείς καρκινοβατούμε, άλλες χώρες βελτιώνουν τη θέση τους.
Για παράδειγμα, η Τουρκία ξεπέρασε τη Λιθουανία μειώνοντας τον συντελεστή φορολόγησης του εταιρικού εισοδήματος από 23% σε 20%. Ο παγκόσμιος ανταγωνισμός ολοένα και εντείνεται - ενώ εμείς δεν κάνουμε τίποτα, οι άλλοι αναζητούν τρόπους βελτίωσης. Όπως και στη ζωή, αν δεν ανεβαίνεις, κατεβαίνεις.
Ο πληθωρισμός θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει την αξιολόγηση του Δείκτη, καθώς αυξάνει σημαντικά τη φορολογική επιβάρυνση σε χώρες με διαφορετικούς συντελεστές, κανόνες και φορολογία βάσει συγκεκριμένων, σταθερών ποσών. Εδώ γίνεται εμφανές το πλεονέκτημα των ουδέτερων και ενιαίων φόρων!
Ο πληθωρισμός έχει μετατοπίσει την εστίαση των συντακτών του Δείκτη προς τις διαδικασίες αναγνώρισης του εταιρικού κόστους. Επισημαίνουν ότι ο πληθωρισμός είναι ιδιαίτερα επιζήμιος για τη βάση παγίων περιουσιακών στοιχείων των εταιρειών.
Έχουμε δει πολλά από αυτά στη Λιθουανία: ο υψηλός πληθωρισμός εμποδίζει τις εταιρείες να αποκαταστήσουν τη βάση των παγίων περιουσιακών τους στοιχείων και μόνο ένα κλάσμα των χρημάτων που επενδύθηκαν ανακτάται μέσω της απόσβεσης. Ετοιμάσαμε ένα εξαιρετικό εργαλείο που θα βελτίωνε άμεσα την κατάσταση των εταιρειών και συνεπώς τη θέση της Λιθουανίας στον Δείκτη τη στιγμιαία απόσβεση των παγίων στοιχείων ενεργητικού.
Είναι θετικό το γεγονός ότι το μέτρο αυτό περιλαμβάνεται στο φορολογικό πακέτο, αλλά θα πρέπει να υιοθετεί παράλληλα με τον προϋπολογισμό.
Οι χώρες που εφαρμόζουν άμεσες ή επιταχυνόμενες αποσβέσεις βαθμολογούνται υψηλότερα στον Διεθνή Δείκτη Φορολογικής Ανταγωνιστικότητας.
Οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι η θέση της Χιλής έχει επιδεινωθεί επειδή εγκατέλειψε την άμεση υποτίμηση των παγίων περιουσιακών στοιχείων που εισήχθη στην αρχή της πανδημίας του COVID-19, η οποία βελτίωσε σημαντικά τις συνθήκες για τις εταιρικές επενδύσεις.
Ο δείκτης παρέχει και πιο συγκεκριμένες πληροφορίες και υποδεικνύει ποιες πολιτικές θα επέτρεπαν στη Λιθουανία να ανακτήσει το καθεστώς της ως ελκυστικής φορολογικά χώρας. Καθώς εξακολουθούμε να καθυστερούμε με τη φορολογική μεταρρύθμιση, ο Δείκτης δείχνει τον δρόμο που αξίζει να ακολουθήσουμε για να ανέβουμε επιτέλους στο βάθρο.
* Η Elena Leontjeva είναι συνιδρύτρια και Πρόεδρος του Lithuanian Free Market Institute (LFMI), μιας ιδιωτικής, μη κερδοσκοπικής, μη κομματικής οργάνωσης που ιδρύθηκε το 1990 με αποστολή την προαγωγή των ιδεών της ατομικής ελευθερίας και υπευθυνότητας, της ελεύθερης αγοράς και του περιορισμένου κράτους
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 29 Νοεμβρίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4Liberty.eu και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
