Γράφει ο Andrew Phillips
Μετά την απόσυρση της οδηγίας που εξέδωσε η Αγγλία για την εργασία από το σπίτι την προηγούμενη εβδομάδα, τα μέσα ενημέρωσης και οι κυβερνητικές ανακοινώσεις εστιάζουν στα γνώριμα θέματα: τα εργασιακά μοτίβα των δημοσίων υπαλλήλων, τις συνέπειες στα καταστήματα λιανικής και φιλοξενίας, ή στον αριθμό των ανθρώπων που μετακινούνται με δημόσια μέσα συγκοινωνίας.
Αυτό που σε μεγάλο βαθμό απουσιάζει όμως, είναι οι οπτικές και οι εμπειρίες των εκατομμυρίων εκείνων εργαζομένων που προσαρμόστηκαν στην εργασία από το σπίτι κατά τη διάρκεια της εργασίας. Στο Demos, διεξαγάγαμε μια έρευνα για να μάθουμε περισσότερα πράγματα για τις εμπειρίες των ανθρώπων που εργάστηκαν από το σπίτι μέσω δημοσκοπήσεων και ομάδων εστίασης.
Πρώτα απ? όλα βρήκαμε ότι η εργασία από το σπίτι είναι εξαιρετικά διαδεδομένη. Στην έρευνα γνώμης που διεξαγάγαμε μεταξύ εργαζομένων τον Σεπτέμβριο του 2021, βρήκαμε ότι πάνω από τους μισούς εργάζονταν από το σπίτι τουλάχιστον εν μέρει, και το ένα πέμπτο εργάζονταν αποκλειστικά από το σπίτι. Οι εργαζόμενοι από το σπίτι είναι μια μεγάλη και ποικιλόμορφη ομάδα - και αντίθετα προς το διαδεδομένο στερεότυπο, δεν είναι μόνο υψηλά αμειβόμενοι και δημόσιοι υπάλληλοι.
Η εργασία από το σπίτι είναι διαδεδομένη αλλά και δημοφιλής. Σχεδόν όλοι όσοι εργάζονται σήμερα από το σπίτι (το 94%) δήλωσαν ότι θα ήθελαν να συνεχίσουν να το κάνουν τουλάχιστον εν μέρει στο μέλλον. Αυτό υποδεικνύει ότι η περισσότερη εργασία από το σπίτι θα παραμείνει και πιθανότατα θα γίνει ένα μόνιμο χαρακτηριστικό της οικονομίας του Ηνωμένου Βασιλείου.
Οι ερωτώμενοι δήλωσαν ότι αποκομίζουν σημαντικά οφέλη από την εργασία από το σπίτι, όπως ευελιξία, παραγωγικότητα, καλύτερες σχέσεις με την οικογένειά τους, καλύτερη υγεία, ισορροπία των ευθυνών εργασίας και φροντίδας, και λιγότερο χρόνο συγκοινωνίας. Και στην ανάλυση της έκθεσης «Distanced Revolution» (Εξ αποστάσεως επανάσταση) από το Demos αποκαλύπτεται ότι η εργασία από το σπίτι κατά τη διάρκεια της πανδημίας συσχετίστηκε θετικά με καλύτερες διατροφικές συνήθειες και χαμηλότερα επίπεδα άγχους.
Η εργασία από το σπίτι προσφέρει οφέλη σε όλους, συμπεριλαμβανομένων και των χαμηλά αμειβόμενων εργαζομένων. Στην έκθεση «Inside Jobs», εστιάσαμε ιδιαίτερα στις εμπειρίες των χαμηλής αμοιβής εργαζομένων από το σπίτι (που κερδίζουν λιγότερες από 20.000 λίρες τον χρόνο). Βρήκαμε ότι οι εργαζόμενο αυτοί είναι εξίσου πιθανό να επωφελούνται από την εργασία από το σπίτι με τους υψηλότερα αμειβόμενους εργαζομένους.
Οι συμμετέχοντες στις ομάδες εστίασής μας αναφέρθηκαν στους τρόπους με τους οποίους η εργασία από το σπίτι τους βοήθησε να εξισορροπήσουν τις ευθύνες εργασίας και φροντίδας, ή βελτίωσε την ψυχική τους υγείας. Όπως ισχύει και συνολικά για τους εργαζόμενους από το σπίτι, σχεδόν όλοι οι χαμηλά αμειβόμενοι εργαζόμενοι από το σπίτι (το 94%) δήλωσαν ότι επιθυμούν να εργάζονται από το σπίτι τουλάχιστον εν μέρει στο μέλλον.
Βρήκαμε ότι το ένα τρίτο των χαμηλά αμειβόμενων εργαζομένων εργάζονται τουλάχιστον εν μέρει από το σπίτι - πρόκειται λοιπόν για έναν μεγάλο αριθμό χαμηλά αμειβόμενων εργαζομένων από το σπίτι στη Βρετανία. Το ποσοστό αυτό όμως είναι πολύ μεγαλύτερο μεταξύ των άλλων εισοδηματικών ομάδων - τα τρία τέταρτα όσων κερδίζουν πάνω από 50.000 λίρες τον χρόνο ανέφεραν ότι εργάζονται τουλάχιστον εν μέρει από το σπίτι.
Αυτό δεν εξιδανικεύει την εργασία από το σπίτι - οι εργαζόμενοι αυτοί αντιμετωπίζουν και προκλήσεις. Στη δημοσκόπησή μας, το ένα τέταρτο των εργαζομένων από το σπίτι ανέφερε ότι τα «συναισθήματα μοναξιάς» είναι μερικές φορές ένα πρόβλημα όταν εργάζονται από το σπίτι. Οι συμμετέχοντες στις ομάδες εστίασής μας, ανέφεραν συχνά ότι αγανακτούν με τις μη αξιόπιστες και αργές συνδέσεις στο διαδίκτυο. Και για τους χαμηλά αμειβόμενους εργαζόμενους από το σπίτι, η αύξηση του κόστους αποτελεί μια πραγματική ανησυχία. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τους λογαριασμούς ενέργειας, καθώς η εργασία από το σπίτι αυξάνει τη χρήση ηλεκτρισμού και αερίου. Με τους λογαριασμούς ενέργειας να πρόκειται να αυξηθούν σημαντικά τον Απρίλιο, αυτό θα μπορούσε να έχει μια αρνητική επίδραση στους χαμηλά αμειβόμενους εργαζόμενους από το σπίτι.
Τι σημαίνουν όμως όλα αυτά για το μέλλον;
Η έρευνά μας καταδεικνύει ότι πολλοί άνθρωποι θέλουν να συνεχίσουν να εργάζονται από το σπίτι. Άλλες μελέτες έχουν καταδείξει ότι και οι επιχειρήσεις περιμένουν περισσότερη εργασία από το σπίτι στο μέλλον. Η περισσότερη εργασία από το σπίτι συνεχώς σε σχέση με τα επίπεδα προ της πανδημίας θα παραμείνει.
Η έρευνά μας καταδεικνύει ότι η πλειονότητα προτιμά ένα είδος υβριδικού μοντέλου εργασίας στο μέλλον. Στις ομάδες εστίασης, οι άνθρωποι εξήγησαν ότι πιστεύουν πως αυτή η διαρρύθμιση μπορεί να αποδώσει τα οφέλη της εργασίας από το σπίτι κάποιες μέρες, και τα οφέλη της κοινωνικότητας και της συνεργατικότητας της διά ζώσης εργασίας τις άλλες μέρες. Αυτός ο τρόπος εργασίας βεβαίως παρουσιάζει προκλήσεις - για παράδειγμα, μπορεί να υπάρχουν άνισα μοτίβα ζήτησης για χώρους γραφείων ή για δημόσιες συγκοινωνίες αν περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να εργάζονται από το σπίτι τις Παρασκευές αντί τις Τετάρτες. Καθώς όμως προσαρμοζόμαστε στα υβριδικά μοτίβα, θα βρούμε τρόπους να ξεπεράσουμε αυτά τα προβλήματα.
Ένα ενδιαφέρον ερώτημα για το μέλλον είναι αν θα δούμε να δημιουργείται μια ουσιαστική διάκριση ανάμεσα στην «εξ αποστάσεως εργασία» και την «εργασία από το σπίτι». Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ήταν σημαντικό οι άνθρωποι να εργάζονται από το σπίτι για να μειωθεί η φυσική επαφή. Στο μέλλον όμως, είναι πιθανό οι “εστίες εξ αποστάσεως εργασίας” ή οι «χώροι συν-εργασίας» να γίνουν ολοένα και πιο δημοφιλείς, προσφέροντας πιθανώς ταυτόχρονα κάποια από τα πλεονεκτήματα της εργασίας τόσο εκτός του ορισμένου χώρου εργασίας όσο και με άλλους σε έναν κοινό χώρο.
Η Κυβέρνηση και τα μέσα σωστά εξετάζουν τις ευρύτερες συνέπειες της αυξημένης εργασίας από το σπίτι. Σίγουρα αυτή θα έχει επίδραση στη ζήτηση για συγκοινωνίες, πωλήσεις λιανικής και υπηρεσίες φιλοξενίας - που με τη σειρά της θα παράγει λιγότερη ζήτηση σε κάποια πεδία και περισσότερη σε κάποια άλλα. Για τον λόγο αυτό, είναι πιθανό η περισσότερη εργασία από το σπίτι να μπορέσει να συμβάλλει στον κυβερνητικό στόχο της αναβάθμισης (levelling up). Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να αποκτήσουν τη δυνατότητα να ζήσουν μακρύτερα από τα κέντρα των μεγαλουπόλεων χάρη στην εξ αποστάσεως εργασία - και αυτό μπορεί να είναι θετικό για τις περιαστικές περιοχές ή τις μικρές πόλεις που μπορούν να επωφεληθούν από την αγοραστική δύναμη των εξ αποστάσεως εργαζομένων. Χρειάζεται ωστόσο περαιτέρω έρευνα για να ελεγχθεί αυτή η υπόθεση.
Σίγουρα η εργασία από το σπίτι δεν είναι διαθέσιμη σε όλους - δεν μπορούν όλες οι δουλειές να γίνουν από το σπίτι. Ούτε είναι αναγκαστικά η καλύτερη επιλογή για όλους - κάποιοι άνθρωποι μπορεί να ωφεληθούν από άλλα είδη ευέλικτης εργασίας, όπως τα ευέλικτα ωράρια ή επιμερισμένη εργασία.
Υπό το πρίσμα όμως των όσων μας είπαν οι εργαζόμενοι από το σπίτι, είναι σαφές ότι η κυβέρνηση και οι επιχειρήσεις θα πρέπει να διατηρήσουν την εξ αποστάσεως εργασία ως μια επιλογή και να διευρύνουν την πρόσβαση σ? αυτή όπου αυτό είναι εφικτό. Αυτό που θα μπορούσαν να κάνουν οι υπουργοί είναι να καταστήσουν εξ υπαρχής ευέλικτες τις συμβάσεις απασχόλησης, ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να έχουν πρόσβαση στα οφέλη της εργασίας από το σπίτι, εκτός από τις περιπτώσεις όπου αυτό δεν είναι εφικτό για κάποιον συγκεκριμένο κλάδο ή θέση εργασίας.
Είναι επίσης σημαντικό να αντιμετωπιστούν κάποιες από τις προκλήσεις της εργασίας από το σπίτι, ιδίως για τους χαμηλά αμειβόμενους εργαζόμενους. Το επιπρόσθετο κόστος έχει εξαιρετική σημασία, ιδίως οι λογαριασμοί ενέργειας στο σημερινό περιβάλλον. Ακόμη, οι επιχειρήσεις έχουν κομβικό ρόλο - για παράδειγμα, στην παροχή του εξοπλισμού που χρειάζονται οι άνθρωποι για να εργάζονται από το σπίτι τους με άνεση και ασφάλεια.
Είδαμε μια τεράστια μετακίνηση στην υβριδική και εξ αποστάσεως εργασία τα τελευταία δύο χρόνια, και συνολικά πρόκειται για μια από τις λίγες θετικές πτυχές της εμπειρίας μας από την πανδημία. Καθώς μπαίνουμε στη νέα αυτή φάση της αναπροσαρμογής, ήρθε η ώρα το αφήγημα να αλλάξει. Αντί να περιμένουμε όλοι να γυρίσουν στα γραφεία, η κυβέρνηση, οι επιχειρήσεις και τα μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η εργασία από το σπίτι θα παραμείνει - και μπορεί να ωφελήσει τους πάντες, συμπεριλαμβανομένων και των χαμηλά αμειβόμενων εργαζομένων.
* O Andrew Phillips είναι δόκιμος ερευνητής στο Demos και αρθρογράφος στο CapX.co.
** Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 27 Ιανουαρίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του CapX.co και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
