Του Tim Worstall
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η πραγματική οικονομική χειραφέτηση των γυναικών θα κάνει τον κόσμο πλουσιότερο κατά 160 τρισεκατομμύρια δολάρια. Παρ' όλα αυτά, ο εντυπωσιακός αυτός αριθμός βλέπει τα πράγματα ανάποδα, συγχέοντας την αιτία και το αποτέλεσμα. Η ορθή διατύπωση μάλιστα είναι πως, αν ο κόσμος ήταν πλουσιότερος κατά 160 τρισεκατομμύρια δολάρια, τότε θα είχαμε την οικονομική χειραφέτηση των γυναικών.
Ο υπολογισμός καθ'' αυτός είναι αρκετά λογικός. Το εισόδημά μας συνίσταται από την εργασία μας και την αξία που προστίθεται σ' αυτήν από το ανθρώπινό μας κεφάλαιο. Όσο περισσότερο κεφάλαιο έχουμε, τόσο παραγωγικότεροι είμαστε. Οι γυναίκες, γενικά μιλώντας σε ολόκληρο τον κόσμο, στερούνται τόσο ευκαιριών όσο και εκπαίδευσης. Το ανθρώπινο κεφάλαιό τους είναι συνεπώς μικρότερο, πράγμα που κάνει μικρότερο και το εισόδημά της. Για να έχουμε ισότητα σ' αυτό το εισόδημα, τότε θα πρέπει να υποθέσουμε ότι έχουμε ισότητα στο ανθρώπινο κεφάλαιο, κάτι που θα ίσχυε σε μια ελεύθερη αγορά. Έτσι, η ισότητα θα οδηγούσε σε πολύ περισσότερο διαθέσιμο ανθρώπινο κεφάλαιο, και από κει θα προέλθουν και τα παραπάνω 160 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Υπάρχει επίσης ένα μικρό πρόβλημα εδώ, το οποίο παραβλέπει η Παγκόσμια Τράπεζα. Δεν ξέρουμε στην πραγματικότητα αν αυτή η περίφημη ισότητα μεταξύ των φύλων θα μας κάνει όντως πλουσιότερους. Υπολόγισαν τον επιπλέον πλούτο από την περισσότερη οικονομική συμμετοχή των γυναικών με όρους ισότητας των δύο φύλων. Συμφωνούν όμως ότι υπάρχει ένα μέρος της ζωής που δεν εκχρηματίζεται καθόλου στην οικονομία. Και αν οι γυναίκες σταματήσουν να το επιτελούν, ολόκληρο ή μέρος του, τότε οι άντρες υποτίθεται ότι θα καλύψουν το κενό. Αυτή η απώλεια καθώς οι άντρες θα επιτελούν περισσότερο μέρος της απλήρωτης εργασίας δεν περιλαμβάνεται στον αριθμό της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Είναι βεβαίως λίγο πιθανό αυτή η απώλεια να είναι μεγαλύτερη από το όφελος, αλλά θα περιόριζε τα οικονομικά οφέλη της ισότητας των φύλων.
Η γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των φύλων δεν ισούται με ανάπτυξη της οικονομίας
Το μεγαλύτερο πρόβλημα ωστόσο είναι η υποκείμενη υπόθεση της Παγκοσμιας Τράπεζας πως αυτή η οικονομική ενίσχυση των γυναικών, αυτή η μεγαλύτερη ισότητα μεταξύ των φύλων, θα είναι κάτι που θα μεγεθύνει την οικονομία. Κάθε ισχυρισμός τους πηγάζει από αυτή την υπόθεση και δεν είναι απολύτως προφανές ότι αυτή είναι σωστή. Έχουμε μάλιστα πολλές ενδείξεις ότι η οικονομική ανάπτυξη και πρόοδος είναι αυτή που οδηγεί στην οικονομική ισότητα μεταξύ των φύλων.
Σκεφτείτε το είδος εκείνο της φτώχειας που ευτυχώς ανήκει στο παρελθόν για τους τυχερούς, όμως αποτελεί ακόμη πραγματικότητα για το 10% του ανθρώπινου πληθυσμού. Ένα τέταρτο των παιδιών πεθαίνουν μέχρι να φτάσουν τα 5 χρόνια, λοιμοί, ξηρασίες και λιμοί πλήττουν πληθυσμούς με αβεβαιότητα. Η μέση διάρκειας ζωής, ακόμη και αν κάποιος επιβιώσει της παιδικής ηλικίας, είναι περίπου τα 50 χρόνια. Ολόκληρη η οικονομία λειτουργεί χάρη στην ανθρώπινη ή τη ζωική μυική δύναμη. Μια τέτοια κοινωνία δεν έχει μηχανές, αυτοματισμό ή την παραγωγικότητα που αυτά επιφέρουν.
Αυτή η πραγματικότητα δημιουργεί έναν καταμερισμό εργασίας μεταξύ των ανδρών και των γυναικών, κάνοντας τις γυναίκες να έχουν μεγάλο αριθμό παιδιών και τους άνδρες να δουλεύουν σχεδόν αναπόφευκτα.
Η οικονομική ανάπτυξη είναι το κλειδί για την ισότητα μεταξύ των φύλων
Η οικονομική ανάπτυξη είναι ο μοχλός που μας βγάζει από όλα αυτά. Σε μια κοινωνία όπου η δύναμη του μυαλού είναι το πολύτιμο οικονομικό στοιχείο για το οποίο προσλαμβάνονται οι άνθρωποι, και όχι η ικανότητά τους να κουβαλούν και να σηκώνουν πράγματα, οι άνδρες χάνουν το φυσικό τους πλεονέκτημα. Και όταν σχεδόν όλα τα παιδιά επιζούν και μετά την παιδική ηλικία και πέφτει το ποσοστό γονιμότητας, οι γυναίκες αποκτούν ξαφνικά το χρόνο να αναλάβουν οικονομική δράση που πληρώνεται.
Οι κοινωνίες που έχουν πετύχει σ' αυτά τα δύο πεδία, τον αυτοματισμό και την υγεία των παιδιών, είναι αυτές που έχουν ξεκινήσει να εκπαιδεύουν τις γυναίκες και να προσφέρουν αυτές τις οικονομικές ελευθερίας. Έχει νόημα να το κάνουν, και ένα από τα πράγματα που ξέρουμε για μας ως ανθρώπινα όντα είναι πως κάνουμε τα πράγματα εκείνα που έχουν οικονομικό νόημα.
Δεν είναι μια ευθεία γραμμή - πάντα θα υπάρχουν συντηρητικοί που θα στέκονται εμπόδιο στον δρόμο της προόδου φωνάζοντας “Στοπ!”. Αλλά είναι γεγονός ότι η οικονομική ανάπτυξη προηγείται και αυτή επιτρέπει την ενδυνάμωση των γυναικών και την ισότητα.
Ακριβώς επειδή θέλουμε να έχουμε ισότητα, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ορθά την αιτιακή σειρά. Το να λέμε σε όλους να εκπαιδεύουν τις γυναίκες σε μια κοινωνία όπου δεν υπάρχει οικονομικό πλεόνασμα ούτε λόγος να γίνεται αυτό, δεν θα αποδώσει. Κάθε κοινωνία με ένα τέτοιο πλεόνασμα θα προχωρήσει και στην εκπαίδευση.
Με άλλα λόγια, η οικονομική πρόοδος πάντα προηγείται και όλα τα πράγματα που γνωρίζουμε πως είναι καλά θα ακολουθήσουν. Αυτό ισχύει τόσο για τις σημερινές φτωχές χώρες όσο και για τις δικές μας όταν οι πρόγονοί μας ήταν το ίδιο φτωχοί. Η μόνη διαφορά είναι πως σήμερα μπορούμε να προχωρήσουμε γρηγορότερα, δεδομένου του ότι ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε.
--
Ο Tim Worstall είναι στέλεχος του Adam Smith Institute στο Λονδίνο.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 8 Ιουνίου 2018 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
