*Γράφει ο Desmond Lachman
Στα τέλη του 2008, στην αρχή της Μεγάλης Οικονομικής Ύφεσης, έγινε ευρέως γνωστή η επίπληξη της βασίλισσας Ελισάβετ προς τον κλάδο των οικονομολόγων επειδή δεν την είχε προειδοποιήσει για τη μεγάλη εκείνη παγκόσμια οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση της αγοράς. Του χρόνου, εάν ο κόσμος υποκύψει σε ακόμη μία κρίση της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής αγοράς, ο κλάδος των οικονομολόγων θα δεχθεί και πάλι αυστηρή κριτική επειδή σήμερα είναι τόσο εφησυχασμένος ως προς τις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές. Σε αντίθεση όμως με το 2008, όταν οι σοβαρές οικονομικές αδυναμίες περιορίζονταν σε μεγάλο βαθμό στις αγορές στέγασης και πίστεως των ΗΠΑ, σήμερα κάθε σημαντικό μέρος της παγκόσμιας οικονομίας φαίνεται να είναι ευάλωτο έναντι μιας σοβαρής οικονομικής κρίσης.
Ίσως η πιο άμεση αιτία ανησυχίας είναι η ευρωπαϊκή οικονομία. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια ενεργειακή κρίση της κλίμακας εκείνης της δεκαετίας του 1970, καθώς ο Βλαντιμίρ Πούτιν κλείνει τις εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Επιπλέον, η Ιταλία πλήττεται και πάλι από βαθιές οικονομικές και πολιτικές δυσκολίες που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν ακόμη έναν γύρο ευρωπαϊκής κρίσης δημόσιου χρέους. Και δεν βοηθάει καθόλου το γεγονός ότι στις επικείμενες ιταλικές κοινοβουλευτικές εκλογές ένα λαϊκιστικό αντιευρωπαϊκό κόμμα θα μπορούσε να σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση.
Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, εάν ο Πούτιν πραγματοποιήσει την απειλή του να αποκλείσει την Ευρώπη από τις εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, η γερμανική οικονομία θα μπορούσε να υποχωρήσει κατά περισσότερο από 4 ποσοστιαίες μονάδες από ό,τι θα συνέβαινε διαφορετικά. Αυτό θα προστεθεί στην αναμενόμενη ζημιά που υφίσταται ήδη η οικονομία της από μια ξηρασία που συμβαίνει μ’ αυτή την ένταση μια φορά τον αιώνα, τον υψηλό πληθωρισμό ρεκόρ πολλών δεκαετιών και την απότομη επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας.
Εν τω μεταξύ, εάν είχαμε έναν άλλο γύρο της ευρωπαϊκής κρίσης δημόσιου χρέους, αυτός θα ήταν πιο σοβαρός από την κρίση του ελληνικού δημόσιου χρέους του 2010, που συγκλόνισε τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές. Άλλωστε, τώρα θα επικεντρωνόταν στην Ιταλία, η οποία έχει οικονομία περίπου 10 φορές μεγαλύτερη από αυτήν της Ελλάδας.Εάν η Ευρώπη έχει τα δικά της οικονομικά προβλήματα, η Κίνα φαίνεται να βρίσκεται στη μέση μιας τέλειας οικονομικής καταιγίδας. Αυτό πρέπει να εγείρει έντονες ανησυχίες, δεδομένου ότι η Κίνα έχει τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και μέχρι πρόσφατα ήταν η κύρια μηχανή οικονομικής ανάπτυξης στον κόσμο και ο μεγαλύτερος καταναλωτής διεθνών εμπορευμάτων.
Όπως υπογραμμίζεται από την αθέτηση χρέους της Evergrande και περίπου 20 άλλων Κινέζων κατασκευαστών ακινήτων, φαίνεται ότι η φούσκα της κινεζικής αγοράς ακινήτων και πίστεως τώρα τελικά σκάει. Αυτό είναι από μόνο του ανησυχητικό καθώς ο κινεζικός τομέας ακινήτων αντιπροσωπεύει περίπου το 30% της κινεζικής οικονομίας και η στέγαση αποτελεί περίπου το 70% του πλούτου των κινεζικών νοικοκυριών.
Τα οικονομικά δεινά της Κίνας τα επιδεινώνει η πολιτική μηδενικής ανοχής του Προέδρου Σι έναντι του COVID, η οποία περιελάμβανε το κλείσιμο μεγάλων κινεζικών πόλεων όπως η Σαγκάη και το Πεκίνο. Δεν βοηθά επίσης το γεγονός ότι η Κίνα σήμερα βιώνει μια πολύ μεγάλη οικονομική ξηρασία, ότι ο Πρόεδρος Σι συνεχίζει να διεξάγει έναν οικονομικό πόλεμο με τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας της Κίνας και ότι οι σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες σε ό,τι αφορά την Ταϊβάν βρίσκονται σε χαμηλό σημείο.
Δεν είναι περίεργο λοιπόν ότι το δεύτερο τρίμηνο, η κινεζική οικονομία αναπτύχθηκε μόλις κατά 0,4% σε σχέση με πέρυσι - πολύ λιγότερο από τον κυβερνητικ΄στόχο ανάπτυξης 5,5%.
Σαν να μην ήταν επαρκής λόγος ανησυχίας τα οικονομικά δεινά της Ευρώπης και της Κίνας, η Παγκόσμια Τράπεζα συνεχίζει να μας υπενθυμίζει ότι θα μπορούσαμε να βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας ακόμη κρίσης χρέους στις αναδυόμενες αγορές. Η προειδοποίηση της τράπεζας είναι πολύ ηχηρή σε μια εποχή που τα υψηλότερα επιτόκια των ΗΠΑ απομυζούν ολοένα και περισσότερα κεφάλαια από τις αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς ενώ η κινεζική οικονομική επιβράδυνση προκαλεί πτώση των διεθνών τιμών των εμπορευμάτων.
Όλα αυτά τα παγκόσμια οικονομικά προβλήματα πρέπει να εγείρουν σοβαρά ερωτήματα ως προς την ορθότητα της τρέχουσας πολιτικής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας να αυξάνει τα επιτόκια και να αποσύρει τη ρευστότητα της αγοράς με ρυθμό που σπάνια είχε συμβεί στο παρελθόν.
Προκαλώντας την εκτίναξη του δολαρίου, τα υψηλότερα επιτόκια των ΗΠΑ επιδεινώνουν το πρόβλημα του πληθωρισμού στον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό αφήνει στον υπόλοιπο κόσμο ελάχιστες επιλογές πέρα από το να πατήσει φρένο στη νομισματική πολιτική σε μια περίοδο οικονομικής αδυναμίας. Παρέχοντας κίνητρα για τον επαναπατρισμό κεφαλαίων, τα υψηλότερα επιτόκια των ΗΠΑ αυξάνουν τις πιθανότητες μιας νέας κρίσης χρέους στις αναδυόμενες αγορές. Εν τω μεταξύ, η Fed αποσύρει τώρα τη ρευστότητα της αγοράς με ρυθμό 95 δισεκατομμυρίων δολαρίων το μήνα με το να μην ανενώνει τα ομόλογα που λήγουν, επιδεινώνοντας περαιτέρω τις δυσκολίες που ήδη αντιμετωπίζουν οι παγκόσμιες αγορές μετοχών και πίστεως.
Αν κάτι θα έπρεπε να είχαμε μάθει από τη Μεγάλη Οικονομική Ύφεση του 2008–2009, αυτό είναι ότι μια οικονομική κρίση των ΗΠΑ μπορεί να έχει σημαντικές δευτερογενείς επιπτώσεις στην υπόλοιπη παγκόσμια οικονομία. Αυτό θα πρέπει να κάνει την Ομοσπονδιακή Τράπεζα να συνειδητοποιήσει καλύτερα τα σοβαρά δεινά που πλήττουν σήμερα την υπόλοιπη παγκόσμια οικονομία. Όπως ακριβώς τα οικονομικά μας προβλήματα το 2008 προκάλεσαν μια παγκόσμια οικονομική ύφεση, το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τα σημερινά οικονομικά προβλήματα, τα δικά μας και του υπόλοιπου κόσμου, να επηρεάσουν αρνητικά την οικονομία και τις χρηματοπιστωτικές μας αγορές.
*Ο Desmond Lachman είναι διακεκριμένο στέλεχος του American Enterprise Institute.
**Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 13 Σεπτεμβρίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
