Του James A. Dorn
Ο Liu Xiaobo (???), οποίος πέθανε από καρκίνο του ήπατος στις 13 Ιουλίου ενώ φρουρούταν σ' ένα νοσοκομείο της Σενγιάνγκ, υπήρξε ένας σπουδαίος υπερασπιστής της ελευθερίας - ένας άνθρωπος που είχε το θάρρος να πει στην εξουσία την αλήθεια. Ως ο πρώτος υπογράφων της Χάρτας 08 που ζητούσε νομοκρατία και συνταγματική διακυβέρνηση, καταδικάστηκε σε 11 χρόνια κάθειρξης για “παρακίνηση προς ανατροπή της κρατικής εξουσίας”. Πριν του αποδοθεί η ποινή του το 2009, ο Liu δήλωσε ενώπιον του δικαστηρίου: “Το να παρεμποδίζεται η ελευθερία του λόγου ισοδυναμεί με καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με στραγγαλισμό της ανθρωπότητας και με κατάπνιξη της αλήθειας”. Αν δεχόταν την κατάλληλη θεραπεία και ήταν ελεύθερος, ο Liu θα ζούσε σήμερα και θα συνέχιζε να εκφράζει την υποστήριξή του σε μια ελεύθερη κοινωνία.
Ενώ ο Liu κέρδισε το 2010 το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για την υπεράσπιση του περιορισμένου κράτους, της δημοκρατίας και της ελεύθερης αγοράς των ιδεών, η κινεζική ηγεσία τον αντιμετώπιζε ως εγκληματία και του απαγόρευσε να ταξιδέψει στο Όσλο για να το παραλάβει. Έτσι, το βραβείο τοποθετήθηκε κατά την τελετή σε μια άδεια καρέκλα, ένα ηχηρό σύμβολο του θάρρους του Liu ενώπιον της κρατικής καταστολής. Το Πεκίνο απαγόρευσε επίσης και στο φιλελεύθερο Mao Yushi (???), συνιδρυτή του Ινστιτούτου Unirule, να παρακολουθήσει την τελετή προς τιμήν του Liu.
Η κακομεταχείρηση που υπέστη ο Liu μαζί με άλλους υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι μια έντονη υπενθύμιση ότι ενώ η Κίνα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο σε ό,τι αφορά τη φιλελευθεροποίηση της οικονομίας της, δεν έχει ακόμη απελευθερώσει το πνεύμα του κινεζικού λαού ή των πολιτικών της θεσμών.
Η ένταση ανάμεσα στην ελευθερία και την κρατική εξουσία απειλεί το μέλλον της Κίνας. Όπως προειδοποίησε ο πρώην πρωθυπουργός Wen Jiabao (???) σε μια ομιλία του τον Αύγουστο του 2010 “χωρίς την εγγύηση μιας πολιτικής μεταρρύθμισης, οι καρποί της οικονομικής μεταρρύθμισης θα χαθούν”. Μετέπειτα, σε μια συνέντευξη στο CNN τον Οκτώβριο υποστήριξε ότι “η ελευθερία του λόγου είναι απαραίτητη για κάθε χώρα”.
Σύμφωνα με το άρθρο 33 παράγραφο 3 του Συντάγματος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, “το Κράτος σέβεται και προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα”. Αυτή η διατύπωση, που προστέθηκε από το Εθνικό Λαϊκό Συνέδριο το 2004, ενθάρρυνε τους φιλελεύθερους να δοκιμάσουν την κατάσταση, για να βρουν εντέλει ότι η πραγματικότητα δεν ανταποκρινόταν σ' αυτή τη ρητορική.
Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα υποστηρίζει στα λόγια την ελεύθερη αγορά των ιδεών, επισημαίνοντας ότι “Ποτέ δεν θα τερματιστεί η ανάγκη της χειραφέτησης της ατομικής σκέψης” (China Daily, 16 Νοεμβρίου 2013). Το κομματικό δόγμα όμως ρυθμίζει αυτή την αγορά με αυστηρότητα. Έτσι, υπό το καθεστώς του “σοσιαλισμού της αγοράς με κινεζικά χαρακτηριστικά” είναι βέβαιο ότι θα υπάρχει πάντα μια ένταση μεταξύ του ατόμου και του κράτους.
Σε μια συνέντευξη του στη Wall Street Journal στις 22 Σεπτεμβρίου 2015, ο Πρόεδρος Xi Jinping (???) υποστήριξε ότι “η ελευθερία είναι ο σκοπός της τάξης, και η τάξη είναι η εγγύηση της ελευθερίας”. Το πραγματικό νόημα αυτής της δήλωσης είναι πως η κυβερνώσα ελίτ της Κίνας δεν θα ανεχθεί τη διαφωνία: τα άτομα θα είναι ελεύθερα να διαδίδουν ιδέες, αλλά μόνο εκείνες που είναι συμβατές με την τρέχουσα κρατική ερμηνεία των “σοσιαλιστικών αρχών”.
Αυτό το σοσιαλιστικό όραμα έρχεται σε έντονη αντίθεση με το αντίστοιχο του φιλελευθερισμού της αγοράς σύμφωνα με το οποίο η ελευθερία δεν είναι ο σκοπός της τάξης, αλλά το αναγκαίο μέσο για την αναδυόμενη ή αυθόρμητη τάξη. Με όρους του παραδοσιακού κινεζικού Ταοϊσμού, η ελευθερία είναι η πηγή της τάξης. Με απλά λόγια, η εθελούσια συναλλαγή που βασίζεται στην αρχή της ελευθερίας ή της μη παρέμβασης, την οποία ο Lao Che ονόμασε “γου γουέι” (?? - wu wei), επεκτείνει το εύρος των διαθέσιμων επιλογών στα άτομα.
Η Κίνα, με το να αρνείται στο 1,4 δισεκατομμύριο των ανθρώπων της μια ελεύθερη αγορά ιδεών, βρίσκεται σε μια από τις χαμηλότερες θέσεις του Δείκτη Παγκόσμιας Ελευθερίας του Τύπου που συντάσσεται από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα. Στην έκθεση για το 2016, η Κίνα καταλαμβάνει την 176η θέση μεταξύ 180 χωρών, μόλις λίγες θέσεις πάνω από τη Βόρεια Κορέα - και η κατάσταση φαίνεται να επιδεινώνεται. Στο πλαίσιο της συγκέντρωσης της εξουσίας στα χέρια του Προέδρου Xi Jinping ενόψει του φετινού συνεδρίου του Κόμματος, οι ιστοσελίδες των φιλελεύθερων δεξαμενών σκέψης, όπως το Ινστιτούτο Unirule, έχουν κλείσει μαζί με τα εικονικά ιδιωτικά δίκτυα (VPN), εμποδίζοντας τους χρήστες του διαδικτύου να παρακάμψουν το “Μεγάλο Τείχος Προστασίας”.
Ο θάνατος του Liu μας υπενθυμίζει με τραγικό τρόπο ότι η Κίνα παραμένει ένα αυταρχικό καθεστώς, με τους ηγέτες της να επιδιώκουν να κρατηθούν στην εξουσία με κόστος ζωές ανθρώπων όπως ο Liu που το μόνο που ζητούν είναι η ειρήνη και η αρμονία μέσω του περιορισμού της εξουσίας του κράτους και της κατοχύρωσης των ατομικών δικαιωμάτων.
--
Ο James A. Dorn, είναι αντιπρόεδρος νομισματικών μελετών του Cato Institute, εκδότης του Cato Journal, ερευνητής και διευθυντής του ετήσιου νομισματικού συνεδρίου του Cato.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 17 Ιουλίου 2017 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Cato Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
