Του Alberto Mingardi
Σε ένα μακρύ αεροπορικό ταξίδι, διάβαζα το Leadership του Χένρι Κίσινγκερ, ένα από τα βιβλία με τη μεγαλύτερη οξύνοια που γράφτηκε ποτέ από έναν 99χρονο. (Ο Ronald Coase, όταν δημοσίευσε το υπέροχο «How China Became Capitalist » με τον Νινγκ Γουάνγκ, ήταν 101 ετών!) Σε κάθε περίπτωση, είναι ένα σπουδαίο επίτευγμα και ένα υπέροχο ανάγνωσμα ανεξάρτητα από την ηλικία του συγγραφέα.
Ομολογώ πως δεν περίμενα την ακόλουθη αναφορά στον Άνταμ Σμιθ. Καθώς ο Κίσινγκερ περιγράφει τον χαρακτήρα του Ρίτσαρντ Νίξον, μιλά για «δύο Νίξον». Ο ένας ήταν «σταθερά ευγενικός», στοχαστικός, ανέπτυξε μια σχέση με τον Κίσινγκερ που «στον επιχειρησιακό της χαρακτήρα, θα μπορούσε να είχε περιγραφεί ως ‘συνεργασία’ – αν και αληθινή συνεργασία σπάνια υπάρχει όταν η εξουσία είναι τόσο άνισα κατανεμημένη μεταξύ των δύο πλευρών.
Ο Πρόεδρος μπορεί να απολύσει τον σύμβουλό του για την ασφάλεια χωρίς κάποια διαδικασία ή προειδοποίηση και έχει την εξουσία να επιβάλλει τις προτιμήσεις του… Παρ’ όλα αυτά, ο Νίξον δεν με αντιμετώπισε ποτέ ως υφιστάμενο όταν επρόκειτο για θέματα εθνικής ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής - μάλλον με αντιμετώπιζε ως ένα είδος ακαδημαϊκού συναδέλφου».
Υπήρχε όμως και ένας άλλος Νίξον, «ανασφαλής για την εικόνα του, αβέβαιος για την εξουσία του και μαστιζόμενος από μια επίμονη αμφιβολία για τον εαυτό του». Γι’ αυτό το άλλο «μέρος» του Νίξον, που «περιλάμβανε μια ατέρμονη επιδίωξη επιδοκιμασίας», ο Κίσινγκερ γράφει ότι:
“Αυτός ο άλλος Νίξον συνοδευόταν από μια εκδοχή του «αμερόληπτου θεατή» του Άνταμ Σμιθ: δηλαδή ένα δεύτερο «εσύ», που στέκεται έξω από τον εαυτό σου, το οποίο παρατηρεί και κρίνει τις πράξεις σου. Ο Νίξον μου φαινόταν στοιχειωμένος από μια τέτοια κριτική αυτογνωσία σε όλη του τη ζωή”.
Ομολογώ ότι το Leadership είναι το πρώτο βιβλίο του Κίσινγκερ που έχω διαβάσει. Θα με ενδιέφερε να μάθω αν παραθέτει τον Σμιθ και οπουδήποτε αλλού.
--
Ο Alberto Mingardi είναι Γενικός Διευθυντής του Istituto Bruno Leoni και αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας της Πολιτικής Σκέψης στο πανεπιστήμιο IULM του Μιλάνου.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 22 Σεπτεμβρίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
