Ο συνάδελφός μου στο AEI Michael Strain, επικεφαλής του προγράμματος οικονομικών εδώ στο AEI, είχε τις προάλλες μια συναρπαστική συνομιλία με τον Mark Zandi και τους συνεργάτες του στο εξαιρετικό τους podcast, Inside Economics. Ο Zandi είναι επικεφαλής οικονομολόγος του Moody’s Analytics, όπου διευθύνει τις οικονομικές έρευνες. (Μπορείτε να βρείτε την πλήρη συνομιλία τους στην Apple, το Google, το Spotify ή εδώ στο Moody's.)
Φυσικά, ένα θέμα που απασχόλησε εκτενώς τη συζήτηση είναι οι πιθανές αποδόσεις της αμερικανικής οικονομίας το 2024. Ο Zandi είδε μικρές πιθανότητες για ύφεση, κάτι που δεν με εξέπληξε ιδιαίτερα, δεδομένου ότι παρακολουθώ στενά τα ερευνητικά του σημειώματα. Καθώς το 2023 τελειώνει, ο Zandi διατύπωσε πρόσφατα αυτά τα επιχειρήματα που εξηγούν τη σχετική αισιοδοξία του:
- Η δημιουργία θέσεων εργασίας κινείται σε υψηλά επίπεδα, ειδικά στον τομέα της υγείας και της εκπαίδευσης, με μέσο όρο 200.000 νέες θέσεις εργασίας μηνιαίως.
- Η ανεργία είναι κάτω από το 4% για δύο χρόνια σε όλες τις δημογραφικές ομάδες, σε επίπεδα ρεκόρ από τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Οι απολύσεις είναι χαμηλές, με τις αιτήσεις ανεργίας να φτάνουν τις περίπου 200.000 την εβδομάδα. Η αύξηση των μισθών είναι σταθερή στο 4%.
- Η παραγωγικότητα έχει αυξηθεί λόγω της καλύτερης αντιστοίχισης της προσφοράς και της ζήτησης των θέσεων εργασίας, των επενδύσεων στην τεχνολογία και των δυνατοτήτων της εξ αποστάσεως εργασίας και της τεχνητής νοημοσύνης.
- Η ισχυρή ξένη μετανάστευση έχει υποστηρίξει σημαντικά το εργατικό δυναμικό και την οικονομική ανάπτυξη.
Ο Strain είναι απαισιόδοξος. Βλέπει 60% πιθανότητες να ξεκινήσει μια ύφεση κάποια στιγμή το 2024. Αυτοί είναι οι λόγοι που απαρίθμησε στο podcast:
Λόγος νούμερο ένα: Βλέπω μεγάλη αδυναμία κάτω από την επιφάνεια. Οι αριθμοί στην κορυφή φαίνονται καλοί. Αν κοιτάξουμε λίγο πιο κάτω θα δούμε κάποια ανησυχητικά σημάδια στην αγορά εργασίας και στις καταναλωτικές δαπάνες, καθώς και στις επιχειρηματικές επενδύσεις. Και στα τρία αυτά πεδία.
Λόγος νούμερο δύο: Τα πράγματα είναι υπερβολικά ήσυχα. Λογικά κάπου πρέπει να υπάρχει μια μπανανόφλουδα ριγμένη στο πεζοδρόμιο. Πάει καιρός από τότε που γλιστρήσαμε σε μπανανόφλουδα τελευταία φορά.
Λόγος νούμερο τρία: Νομίζω ότι υπάρχει κίνδυνος για ένα σοκ στις τιμές της ενέργειας το 2024. Νομίζω ότι ο Πρόεδρος Πούτιν θα ήθελε να συμβεί αυτό και αυτό είναι ένας επιπλέον κίνδυνος.
Λόγος νούμερο τέσσερα: Το γενικό άγχος. Υπάρχει μια πραγματική ψυχολογική συνιστώσα στην ύφεση και οι αφηγήσεις για μια ήπια προσγείωση παραγνωρίζουν αυτόν τον τύπο της υφεσιακής ψυχολογίας που νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικός. Βλέπω την ψυχολογία της ύφεσης να σιγοβράζει, και τυπικά αφού σιγοβράζει για ένα διάστημα, μετά βράζει κανονικά.
Ο Ζάντι απάντησε σε αυτά ως εξής:
Εγώ δίνω πιθανότητες 25%. Η άνευ όρων πιθανότητα είναι 15%. Αλλά εγώ δίνω 25%. Άρα, βλέπω αυξημένο κίνδυνο. Ανησυχώ για το σενάριο της μπανανόφλουδας. Και το οικονομικό συναίσθημα είναι εύθραυστο. Δεν νομίζω ότι χρειάζεται μια μεγάλη πτώση για να υπονομευτεί αυτό το συναίσθημα. Οπότε δεν θα απέρριπτα αυτό το ενδεχόμενο. Νομίζω ότι είναι ένας εύλογος κίνδυνος.
Θέλω επίσης να επισημάνω την απάντηση του Strain όταν του ζητήθηκε να αξιολογήσει την απόδοση της Federal Reserve. (Σημείωση: Το podcast καταγράφηκε την περασμένη Πέμπτη, την ημέρα που η κεντρική τράπεζα διατήρησε σταθερό το βασικό της επιτόκιο για τρίτη συνεχόμενη φορά και φαινόταν να υποδηλώνει ότι θα στρεφόταν προς πολλαπλές μειώσεις επιτοκίων το επόμενο έτος και μετά.) Να τι είπε:
Νομίζω ότι η Fed είναι θύμα της μακρόχρονης ώθησης που έδινε επί πολλά χρόνια προς όλο και μεγαλύτερη διαφάνεια, και του γεγονότος ότι έχει φτάσει σε ένα επίπεδο διαφάνειας που μου φαίνεται προφανώς αντιπαραγωγικό. Τα διαγράμματα, οι συνεντεύξεις τύπου, όλα αυτά. Εάν πρόκειται να κάνει κανείς αυτά τα πράγματα και εάν κάνει ό,τι έκανε χθες η Fed – να δώσει το σήμα [για] 75 μονάδες βάσης περικοπών το επόμενο έτος και περισσότερες μετά από αυτό - τότε θα καταλήξουμε να δούμε τις αποδόσεις των ομολόγων να πέφτουν, θα καταλήξουμε να δούμε τις τιμές των μετοχών να αυξάνονται.
Γιατί λέω ότι αυτό είναι αντιπαραγωγικό; Είναι αντιπαραγωγικό γιατί οι οικονομικές συνθήκες, που τελικά είναι αυτό στο οποίο στοχεύει η Fed, χαλάρωσαν πολύ περισσότερο από όσο θα ήθελε η Fed. Υπάρχει - ως συνέπεια όλης αυτής της διαφάνειας - ένας αυξημένος κίνδυνος η οικονομία να επιταχυνθεί εκ νέου όπως συνέβη το τρίτο τρίμηνο, ένας αυξημένος κίνδυνος να παγιωθεί ο πληθωρισμός και, ως εκ τούτου, ένας αυξημένος κίνδυνος η Fed θα να μην μπορέσει να κάνει αυτό που φαίνεται να θέλει ο Πρόεδρος Πάουελ, δηλαδή να σταματήσει την αύξηση των επιτοκίων.
Είδαμε τη Fed να πέφτει θύμα της διαφάνειας νωρίτερα σε αυτόν τον κύκλο, όταν καθυστέρησε υπερβολικά τη σύσφιξη -όταν συνέχισε να αγοράζει τίτλους με εξασφάλιση στεγαστικών δανείων σε μια εποχή που οι τιμές των κατοικιών αυξάνονταν με ετήσιο ρυθμό 20% μήνα με τον μήνα - επειδή είχε εκ των προτέρων δεσμευτεί σε ένα μονοπάτι και δεν ήθελε να παρεκκλίνει από αυτό.
Και έτσι η απλή απάντηση σε αυτό που συνέβη χθες είναι ότι η Fed είπε στις αγορές ότι τελείωσε και ότι οι περικοπές ήταν καθ' οδόν, και οι αγορές αντέδρασαν. Νομίζω ότι η βαθύτερη απάντηση είναι ότι η Fed έχει προχωρήσει πολύ μακριά στην κατεύθυνση της διαφάνειας και ότι αυτό διακινδυνεύει την ικανότητά της να διαχειρίζεται τους οικονομικούς κύκλους. Σημαντικό είναι επίσης ότι θέτει έτσι σε κίνδυνο την αξιοπιστία της.
Ευάλωτο οικονομικό συναίσθημα. Αυξημένος και εντονότερος κίνδυνος. Μια υπερβολικά διαφανής Fed. Ας ελπίσουμε ότι η οικονομία δεν θα γλιστρήσει.
* Ο James Pethokoukis κατέχει την έδρα Dewitt Wallace στο American Enterprise Institute, όπου είναι υπεύθυνος του μπλογκ AEIdeas και φιλοξενεί το εβδομαδιαίο podcast του ΑΕΙ
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 19 Δεκεμβρίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
