Tου Philip Booth
Σε μεγάλο βαθμό θεωρούμε τον χρηματοπιστωτικό τομέα δεδομένο. Συνήθως υποθέτουμε ότι θα είχαμε μεγαλύτερη ευημερία χωρίς αυτόν. Οι σχολιαστές συχνά διεκτραγωδούν το ότι έξυπνοι μαθηματικοί ή φυσικοί για παράδειγμα καταλήγουν στον χρηματοπιστωτικό τομέα αντί να γίνουν μηχανικοί και να κατασκευάζουν γέφυρες.
Σε όλες τις εποχές μάλιστα οι άνθρωποι επέκριναν τον χρηματοπιστωτικό τομέα ως είτε άχρηστο, είτε επικίνδυνο.
Ο λόρδος Adair Turner (πρώην επικεφαλής της ρυθμιστικής αρχής του χρηματοπιστωτικού τομέα στο Ηνωμένο Βασίλειο) δήλωσε σε μια έκθεση με θέμα τη χρηματοπιστωτική κρίση ότι μεγάλο μέρος που συμβαίνει στον κλάδο είναι “κοινωνικώς άχρηστο”. Πριν από περίπου 800 χρόνια, ο Άγιος Θωμάς Ακινάτης είπε “το να εισπράττει κανείς τόκο για χρήματα που δάνεισε είναι καθαυτό άδικο, καθώς αυτό ισοδυναμεί με το να πουλά κάτι που δεν υπάρχει, και αυτό προφανώς οδηγεί σε ανισότητα που αντίκειται στη δικαιοσύνη”. Ο Πρόεδρος Ρούζβελτ στην εναρκτήρια ομιλία του πριν από σχεδόν 90 χρόνια είπε: “Οι πρακτικές των ασυνείδητων χρηματαγορών είναι καταδικασμένες από την κοινή γνώμη, και απορρίπτονται από τις καρδιές και τον νου των ανθρώπων”.
Και παρ’ όλα αυτά, η συνολική αξία που προσθέτει ο χρηματοπιστωτικός τομέας του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν το 2018 132 δις λίρες. Αυτό αντιστοιχεί στο περίπου 7% της συνολικής παραγωγής αλλά μόλις στο 3% των θέσεων εργασίας. Με άλλα λόγια, πρόκειται για έναν κλάδο με πολύ υψηλή παραγωγικότητα - ένας σχετικά μικρός αριθμός ανθρώπων παράγει ένα πολύ υψηλότερο ποσοστό της εθνικής παραγωγής. Αυτός είναι ο λόγος που πολλοί έξυπνοι φυσικοί πάνε να δουλέψουν για τράπεζες αντί να κατασκευάζουν γέφυρες. Οι θέσεις εργασίας του χρηματοπιστωτικού τομέα φαίνεται να είναι παραγωγικές και να πληρώνουν υψηλούς μισθούς. Σχεδόν το 50% της παραγωγής του χρηματοπιστωτικού τομέα εξάγεται. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ένα τεράστιο εμπορικό πλεόνασμα στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες της τάξης των 41 δις λιρών ή περίπου 3% του εθνικού εισοδήματος, το οποίο, φυσικά, μας επιτρέπει να αγοράζουμε εισαγόμενα είδη που μπορούν να παραχθούν σχετικά φτηνότερα αλλού.
Τι είναι αυτή η αξία που προσθέτει ο χρηματοπιστωτικός τομέας;
Ο νομπελίστας Ronald Coase είπε κάποτε: “Μεγάλο μέρος του τι θεωρούμε οικονομική δραστηριότητα έχει σχεδιαστεί για να πετυχαίνει όσα το κόστος συναλλαγής υπό άλλες συνθήκες θα απέτρεπε”. Τα κόστη συναλλαγής είναι ένα τεράστιο θέμα στα οικονομικά αλλά με το να αγνοούνται συχνά τα μοντέλα μας γίνονται απλούστερα. Έτσι δεν λαμβάνουν την προσοχή που τους αρμόζει. Μεγάλο μέρος της αξίας που προσθέτει ο χρηματοπιστωτικός τομέας προέρχεται από τη μείωση του κόστους συναλλαγής που διαφορετικά θα καθιστούσε κάποια είδη οικονομικής δραστηριότητας απαγορευτικά ακριβά.
Το Κέντρο Vinson για την Δημόσια Κατανόηση των Οικονομικών και της Επιχειρηματικότητας του Buckingham University έχει ξεκινήσει μια νέα σειρά στο YouTube με τίτλο “Economics explainers”. Το πρώτο βίντεο αυτής της σειράς αφορά αυτό το ζήτημα και εξηγεί περαιτέρω την αξία του χρηματοπιστωτικού τομέα.
--
Ο Philip Booth είναι καθηγητής χρηματοπιστωτικών, δημόσιας πολιτικής και ηθικής στο St Mary’s University, Twickenham και μέλος του επιστημονικού συμβουλίου του Institute of Economic Affairs.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 17 Φεβρουαρίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Institute of Economic Affairs και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
