Του Bill Wirtz
Η οργή των οδηγών ταξί σε ολόκληρο τον κόσμο απέναντι στις υπηρεσίες συνεπιβατισμού όπως η Uber ή η Lyft είναι σημάδι ενός μονοπωλίου που πεθαίνει. Αν οι οδηγοί ταξί δεν θύμωναν με τη συμμετοχική οικονομία, τότε θα υπήρχε κάποιο λάθος.
Θύματα του ίδιου τους του μονοπωλίου.
Στο έργο του Φρεντερίκ Μπαστιά Ο Νόμος, ο Γάλλος αυτός οικονομολόγος εξετάζει τις συνθήκες που οδηγούν σε ένα μονοπώλιο. Γράφει:
«Υπάρχει σε όλους μας μια ισχυρή προδιάθεση να πιστεύουμε πως οτιδήποτε νόμιμο είναι και θεμιτό. Αυτή η πεποίθηση είναι τόσο διαδεδομένη ώστε πολλοί άνθρωποι να υποστηρίζουν σφαλερά ότι τα πράγματα είναι “δίκαια” επειδή έτσι ορίζει ο νόμος.
Έτσι για να φαίνεται το πλιάτσικο δίκαιο και ιερό σε πολλές συνειδήσεις, το μόνο που χρειάζεται είναι να το διατάξει και να το επικυρώσει ο νόμος. Η δουλεία, οι περιορισμοί και τα μονοπώλια βρίσκουν υπερασπιστές όχι μόνο μεταξύ εκείνων που επωφελούνται απ' αυτά, αλλά και μεταξύ όσων πλήττονται».
Οι ιδέες αυτές αντανακλώνται σε ένα πρόσφατο άρθρο της New York Post με θέμα την οικονομική δυσχέρεια των οδηγών ταξί τις Νέας Υόρκης. Το άρθρο αφηγείται τις προσωπικές ιστορίες των οδηγών που βλέπουν να τους επιβαρύνει το σύστημα αδειοδότησης, όμως συμπεραίνουν ότι οι δυσκολίες τους οφείλονται στην Uber και τη Lyft. Τα παράπονα ενός οδηγού εξηγούνται ως εξής:
«Όταν δεν υπάρχει κίνηση, οδηγεί στο Penn Station την ώρα αιχμής την Πέμπτη για να μπει σε μια ουρά 15 ταξί. 'Αυτό δεν θα συνέβαινε ποτέ πριν από πέντε χρόνια. Τότε ο πελάτης περίμενε 15 λεπτά. Τώρα, είμαστε εμείς αυτοί που περιμένουμε'».
Από την οπτική ενός απλού καταναλωτή, είναι δύσκολο να δει κανείς πώς αυτό θα μπορούσε να είναι κάτι το κακό. Το να περιμένει κανείς 15 λεπτά για ένα ταξί σε μια πόλη έχοντας σημαντικές επαγγελματικές υποχρεώσεις σίγουρα δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες τις εποχής μας. Για τον καταναλωτή, η απόφαση δεν βασίζεται μόνο στις χαμηλότερες τιμές, αλλά και στις καλύτερες υπηρεσίες, τους φιλικότερους οδηγούς και τα καλύτερα αυτοκίνητα.
Ο ηθοποιός Matthew Cherry απάντησε στο άρθρο αυτό και πήγε το ζήτημα ακόμη παραπέρα:
«Ποτέ δεν με προσπέρασε ένα αυτοκίνητο της Uber ή της Lyft αρνούμενο να με πάρει επειδή είμαι μαύρος».
Είναι αλήθεια πώς τα κόστη αδειοδότησης που επιβαρύνουν τους οδηγούς είναι μεγάλα και ότι η μετάβαση σε ένα άλλο σύστημα δεν βολεύει αναγκαστικά τους πάντες. Ας μην προσποιούμαστε όμως ότι δεν υπήρχαν και θετικά σημεία. Οι οδηγοί ταξί επί χρόνια επωφελούνται από το σύστημα αδειοδότησης και την άδεια (ένα πιστοποιητικό που εκδίδουν δημόσιες αρχές που επιτρέπει σε κάποιον να λειτουργεί ταξί), καθώς περιόριζε τον αριθμό των ταξί που επιτρέπονταν βάσει του νόμου να κυκλοφορούν.
Απ' ό,τι φαίνεται οι ταρίφες μπορεί να είναι πολύ ψηλότερες όταν το να βρεις ένα ταξί μέσα σε 15 λεπτά σε καθιστά τυχερό. Συγκρίνετε αυτή τη συνθήκη με ένα σύστημα όπου ο οδηγός σας είναι διαθέσιμος, φτάνει γρήγορα και κανείς δεν μπορεί να σας κλέψει την κούρσα την τελευταία στιγμή.
Οι οδηγοί βλέπουν τους εαυτούς τους ως θύματα της καινοτομίας, ενώ στην πραγματικότητα ισχύει ακριβώς το αντίθετο: οι ρυθμίσεις είναι αυτές που τους κρατούν πίσω.
Τα ταξί απεργούν… και λοιπόν;
Στην Ευρώπη, η διαμάχη σχετικά με τις εφαρμογές συνεπιβατισμού διεξάγεται με «όχι και τόσο ευγενείς τρόπους».
Στη Λυών της Γαλλίας, ένας 26χρονος άνδρας ξυλοφορτώθηκε από έναν οδηγό ταξί ο οποίος αρνήθηκε να τον εξυπηρετήσει και ο πρώτος του είπε πως σ' αυτή την περίπτωση θα χρησιμοποιήσει μια κούρσα της Uber. Στο Παρίσι, ένας οδηγός της Uber περιέγραψε με ανατριαχιαστικές λεπτομέρειες την επίθεση οδηγών ταξί στο αυτοκίνητό του: «Όταν το παρμπρίζ μου άρχισε να σπάει, φοβήθηκα πολύ».
Οι οδηγοί έχουν δημιουργήσει ένα κυριολεκτικό σημείο ελέγχου έξω από το αεροδρόμιο Ρουασί στο Παρίσι για να σταματούν τα οχήματα της Uber. Στην ίδια βίαιη επίθεση, οι οδηγοί ταξί τραυμάτησαν τους επιβάτες του αυτοκινήτου και τους έφτυσαν. Στις Βρυξέλλες, οδηγοί ταξί επιτέθηκαν σε οδηγούς της Uber και βανδάλισαν τα οχήματά τους. Σχολιάζοντας αυτά τα περιστατικά, ο πρόεδρος της ένωσης ταξί είπε ότι «θα κατανοούσε την αγανάκτησή τους».
Τον περασμένο μήνα, οι οδηγοί ταξί των Βρυξελλών έκλεισαν μεγάλες οδικές αρτηρίες που οδηγούν στο κέντρο της πόλης σε μια προσπάθεια να προσελκύσουν την προσοχή του δημοτικού συμβουλίου. Ήταν μια από τις πολλές «απεργίες ταξί» όπου εξοργισμένοι οδηγοί ταξί προασπίζονται έντονα το μονοπώλιό τους. Τα αμέτρητα παραδείγματα βίαιων επιθέσεων εναντίον οδηγών της Uber καταδεικνύουν την άσχημη σκιά που ρίχνει ο κλάδος των ταξί.
Βεβαίως, ο μόνος λόγος που ο κλάδος των ταξί είναι εξοργισμένος είναι το ότι οι εφαρμογές συνεπιβατισμού έχουν τεράστια επιτυχία, κάτι για το οποίο ευχαριστεί τους καταναλωτές. Το γεγονός ότι οι οδηγοί ταξί εξοργίζονται στην ιδέα και μόνο της Uber και της Lyft καταδεικνύει πως όντως οι ταρίφες γίνονται φτηνότερες και όντως η ποιότητα της υπηρεσίας προς τους καταναλωτές βελτιώνεται.
Η υιοθέτηση της τεχνολογίας
Εξεγέρθηκαν άραγε οι εργοστασιακοί εργάτες της Nokia εναντίον της επικείμενης κυριαρχίας των έξυπνων κινητών μέσω της Apple; Άναψαν μήπως φωτιές στις πλατείες των πόλεων οι σχεδιαστές των CD για να διαμαρτυρηθούν για την έλευση των MP3 players; Μήπως οι οδηγοί κάρων εμπόδισαν την κατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου;
Πρέπει κάποτε να αναγνωρίσουμε ότι η τεχνολογία μας ωφελεί όλους. Ναι, όντως κάποιοι παλιοί κλάδοι επιβιώνουν, μερικές φορές μέσω επιθετικού μάρκετινγκ, έξυπνων κόλπων ή νοσταλγίας για το παρελθόν. Οι περισσότεροι όμως παλιοί κλάδοι πεθαίνουν για τον απλό λόγο ότι δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες της τρέχουσας γενιάς καταναλωτών. Είδαμε τον θάνατο των τηλεφωνικών θαλάμων, του MySpace και του φαξ. Εντέλει, τα ταξί θα μπουν σ' αυτή την ομάδα των νεκρών πραγμάτων.
--
Ο Bill Wirtz είναι Young Voices Advocate. Το έργο του έχει παρουσιαστεί σε διάφορα μέσα όπως το Newsweek, το Rare, το RealClear, το CityAM, την Le Monde και την Le Figaro. Εργάζεται ως αναλυτής πολιτικής στο Consumer Choice Center.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 9 Απριλίου 2018 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ «Μάρκος Δραγούμης».
