Ελέγχει η Fed τα επιτόκια;
Πολλοί οικονομολόγοι θα σας πουν ότι η πιο σημαντική μεταβλητή που πρέπει να παρακολουθεί κανείς για να εκτιμήσει το πόσο χαλαρή ή σφιχτή είναι η νομισματική πολιτική είναι τα επιτόκια, και συγκεκριμένα το ποσοστό στόχος των ομοσπονδιακών επιτοκίων. Ενώ όμως αυτό το επιτόκιο έχει σημασία, και σίγουρα εγώ θέλω να το παρακολουθώ, ούτε το ομοσπονδιακό επιτόκιο, ούτε ο στόχος της Fed γι’ αυτό είναι ένας καλός τρόπος να αποτιμά κανείς τη νομισματική πολιτική.
Για να γίνει αυτό κατανοητό, είναι σημαντικό να δούμε τι ακριβώς είναι το ομοσπονδιακό επιτόκιο. Πρόκειται για το επιτόκιο που χρεώνει η μία τράπεζα την άλλη επί των δανείων μίας ημέρας (overnight loans). Γιατί να δανείζεται μια τράπεζα για μία μέρα; Γιατί οι τράπεζες πρέπει να καλύπτουν καθημερινά την απαίτηση αποθεμάτων που έχει ορίσει η Fed γι’ αυτές. Αν η διοίκηση μιας τράπεζας δει ότι μια μέρα, για παράδειγμα, της λείπουν 30 εκατομμύρια δολάρια, θα πάει στην ομοσπονδιακή αγορά και θα δανειστεί αυτά τα χρήματα από άλλες τράπεζες που έχουν πλεόνασμα αποθεματικού. Δείτε λοιπόν κάτι το ενδιαφέρον: ενώ η Fed ορίζει ένα εύρος ως στόχο για τα ομοσπονδιακά επιτόκια - σήμερα ανάμεσα στο 0% και το 0,25% - δεν συμμετέχει στην ομοσπονδιακή αγορά.
Ακόμη, καθώς οι κεφαλαιακές αγορές είναι παγκόσμιες, η Fed, μονολότι είναι ένας από τους σημαντικότερους παίκτες σε αυτές, δεν είναι μεγάλος παίκτης ως προς το ποσοστό της στην αγορά. Οι πωλήσεις ή οι αγορές ομολόγων στις οποίες προχωρά είναι ένα μικρό ποσοστό του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού ενεργητικού. Η απάντηση λοιπόν στο παραπάνω ερώτημα είναι ‘όχι.
Το παραπάνω είναι ένα απόσπασμα από το άρθρο μου “Inflation: What Next?” στο Defining Ideas στις 16 Δεκεμβρίου του 2021.
Ακόμη ένα απόσπασμα όπου εκτιμώ την προβλεπτική μου ικανότητα:
“Ακόμη πιστεύω, όπως είπα τον Μάιο, ότι υπάρχουν λιγότερες από 20% πιθανότητες ότι θα δούμε μια δωδεκάμηνη περίοδο κατά το διάστημα Μάιος 2021 - Δεκέμβριος 2022 κατά την οποία ο πληθωρισμός θα φτάσει το 10%. Ξανά τον Μάιο, έδωσα μια πιθανότητα 80% ότι θα υπάρξει μια χρονική περίοδος κατά το διάστημα Μάιος 2021 - Δεκέμβριος 2022 όπου ο πληθωρισμός, όπως μετριέται από τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (Consumer Price Index - CPI), θα φτάσει ή και θα υπερβεί το 5%. Αυτή η πρόβλεψη, δυστυχώς φαίνεται να επιβεβαιώνεται. Κατά το διάστημα Μαϊου - Νοεμβρίου 2021 ο CPI αυξήθηκε κατά 3,85%. Αν λοιπόν στους επόμενους έξι μήνες αυξηθεί λίγο περισσότερο από μία ποσοστιαία μονάδα περαιτέρω, η πρόβλεψή μου θα επιβεβαιωθεί”.
Ένα από τα κόστη του πληθωρισμού:
Αναλογιστείτε το ομοσπονδιακό φορολογικό σύστημα των ΗΠΑ για το ατομικό εισόδημα πριν το 1985. Τότε, ακόμη και αν ο πληθωρισμός έκανε τον μισθό σας να αυξάνεται κατά τον ίδιο ρυθμό με τις συνολικές τιμές, ο πληθωρισμός αυτός οδηγούσε πολλούς ανθρώπους σε υψηλότερο φορολογικό κλιμάκιο. Ακόμη και εκείνοι που δεν ανέβαιναν κλιμάκιο, έβλεπαν ότι μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός τους φορολογούταν στο υψηλότερο δικό τους κλιμάκιο. Όταν συνέβαινε αυτό, ακόμη και εκείνοι των οποίων τα εισοδήματα αυξάνονταν παράλληλα με τον πληθωρισμό έβλεπαν ότι το πραγματικό τους εισόδημα μετά φόρων ήταν χαμηλότερο απ’ ό,τι πριν τον πληθωρισμό. Ευτυχώς, αυτό σταμάτησε σε ομοσπονδιακό επίπεδο το 1985, όταν ξεκίνησε η προσαρμογή των φορολογικών κλιμακίων στον πληθωρισμό, που αποτελούσε μέρος του φορολογικού νόμου που υπέγραψε ο Πρόεδρος Ρήγκαν το 1981. Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο πρώην αντιπρόεδρος της Fed και νυν καθηγητής του Princeton, Alan Blinder το παραδέχτηκε αυτό στο βιβλίο του Hard Heads, Soft Hearts του 1987. Παραδόξως όμως υποστήριξε ότι, εκτός κι αν είστε οικονομολόγος ή λογιστής, αυτό το κόστος του πληθωρισμού θα σας “προκαλέσει χασμουρητό”. Να τι έγραψα στην κριτική μου του βιβλίου του στο Fortune, τον Νοέμβριο του 1987.
“Πού βρισκόταν ο Blinder στα τέλη της δεκαετίας του 1970; Ξέρω ανθρώπους με μόρφωση λυκείου που αμέσως διαπίστωσαν ότι μια αύξηση 8% στον ονομαστικό τους μισθό αντιστοιχούσε στην πραγματικότητα σε μια αύξηση μόλις περίπου 6% στα χρήματα που έφερναν στο σπίτι τους, κάτι που δεν έφτανε για να εξισορροπήσει τον πληθωρισμό. Δεν χασμουριόνταν όταν αυτό συνέβη - αντιθέτως, θύμωσαν, κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που εντέλει οι φόροι άρχισαν να προσαρμόζονται στον πληθωρισμό”.
Όταν το έγραψα αυτό, είχα κατά νου τη γραμματέα μου, Chrissy Morganello, που κατανοούσε πλήρως το πώς ο πληθωρισμός σε συνδυασμό με τον μη προσαρμοσμένο ομοσπονδιακό φόρο εισοδήματος χειροτέρευε τη θέση της.
Το ομοσπονδιακό φορολογικό σύστημα όμως δεν προσαρμόζεται πλήρως στον πληθωρισμό. Ο πληθωρισμός δημιουργεί ονομαστικά κεφαλαιακά κέρδη που δεν είναι καθόλου κέρδη στην πραγματικότητα. Αν αγοράσετε μετοχές και η αξία τους σε δολάρια αυξηθεί, και στη συνέχεια τις πουλήσετε, θα καταβάλετε φόρο επί του συνολικού κέρδους, που περιλαμβάνει και το μέρος εκείνο που απλώς σας εξισορροπεί έναντι του πληθωρισμού. Ονομάζω αυτό το φαινόμενο “κέρδος φάντασμα”. Ακόμη, τα εισοδηματικά κατώφλια πέραν των οποίων καταβάλλετε φόρους επί του εισοδήματος Κοινωνικής Ασφάλισης δεν έχουν προσαρμοστεί εδώ και τρεις δεκαετίες. Τέλος, πολλές πολιτειακές κυβερνήσεις δεν έχουν ακόμη προσαρμόσει τα πολιτειακά τους φορολογικά κλιμάκια στον πληθωρισμό.
Διαβάστε το πλήρες άρθρο εδώ.
--
Ο David Henderson είναι ερευνητής στο Hoover Institution και καθηγητής οικονομικών στη μεταπτυχιακή σχολή διοίκησης επιχειρήσεων και δημόσιας διοίκησης του Naval Postgraduate School στο Monterey της Καλιφόρνιας.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 16 Δεκεμβρίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
