Την περασμένη εβδομάδα, το Project Liberty δημοσίευσε τα αποτελέσματα μιας έρευνας γνώμης 14.000 ενηλίκων σε επτά χώρες -συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Κίνας, της Ινδίας, της Βραζιλίας και της Νότιας Αφρικής- που διαπίστωσε ότι «οι άνθρωποι ανησυχούν έντονα, καθώς πιστεύουν πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανοίγουν την πόρτα σε μια σειρά από βλάβες για τους νέους ανθρώπους».
Σύμφωνα με τη μελέτη, «το 65% δηλώνει ότι τους "ανησυχεί πολύ" το ενδεχόμενο τα παιδιά να υποστούν διαδικτυακό εκφοβισμό ή παρενόχληση. Η σαφής πλειοψηφία των ερωτηθέντων ανησυχεί επίσης με το γεγονός, ότι τα παιδιά εκτίθενται σε ακατάλληλο σεξουαλικό ή βίαιο περιεχόμενο (64% και 63%, αντίστοιχα). Οι συγγραφείς ισχυρίζονται ότι «οι βλάβες είναι πλέον προφανείς και ήρθε η ώρα να διορθώσουμε το Διαδίκτυο».
Κατά την άποψή τους, «κάτι πρέπει να γίνει για να δημιουργήσουμε ένα ασφαλέστερο Διαδίκτυο για τα παιδιά μας και την κοινωνία γενικότερα».
Αλλά ενώ το Project Liberty δεν λέει ποιος πρέπει να το κάνει αυτό, πολλοί άνθρωποι πιστεύουν πως αυτό είναι ξεκάθαρα μια ευθύνη των κυβερνήσεων, των κατασκευαστών των ηλεκτρονικών συσκευών και των χειριστών των διαδικτυακών πλατφορμών. Μια απάντηση στο ζήτημα αυτό είναι ο Νόμος για την Ασφάλεια των Παιδιών στο Διαδίκτυο (Kids Online Safety Act), ο οποίος εισήχθη για πρώτη φορά το 2022, και είχε, από την περασμένη Πέμπτη, περισσότερους από 60 υποστηρικτές στη Γερουσία.
Αυτός ο νόμος θα θεσπίσει ένα «καθήκον για τις πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης να αποτρέπουν και να μετριάζουν τις βλάβες σε ανηλίκους, όπως το περιεχόμενο που προωθεί τον αυτοτραυματισμό, την αυτοκτονία, τις διατροφικές διαταραχές, την κατάχρηση ουσιών και τη σεξουαλική εκμετάλλευση».
Απαιτεί επίσης από τις πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης να διενεργούν ετήσιο ανεξάρτητο έλεγχο που αξιολογεί τους κινδύνους για τους ανηλίκους, τη συμμόρφωσή τους με τον νόμο αυτόν και το εάν η πλατφόρμα λαμβάνει ουσιαστικά μέτρα για την πρόληψη αυτών των βλαβών.
Με άλλα λόγια, οι πλατφόρμες δεν θα απαιτείται απλώς να διαχειρίζονται το περιεχόμενο που βλέπουν οι ανήλικοι σε αυτές, αλλά και να παίρνουν ενεργό ρόλο στην πρόληψη του αυτοτραυματισμού, της αυτοκτονίας, των διατροφικών διαταραχών, της κατάχρησης ουσιών και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Δηλαδή θα καλούνται να γίνουν ενεργοί φορείς υλοποίησης κοινωνικής πολιτικής.
Πολλά έχουν ήδη γραφτεί για το κατά πόσο οι πλατφόρμες έχουν την τεχνολογική δυνατότητα να ελέγχουν ποιος λαμβάνει το περιεχόμενό τους. Οι αλγόριθμοι που χρησιμοποιούνται ήδη είναι αρκετά καλοί, αλλά απέχουν πολύ από το να είναι τέλειοι, ειδικά σε ό,τι αφορά ακριβώς τον εντοπισμό του ποιος βρίσκεται στην άλλη άκρη της συσκευής όπου προβάλλεται το περιεχόμενο της πλατφόρμας.
Το διαχρονικό πρόβλημα είναι ότι, παρά τις καλύτερες προθέσεις των ρυθμιστών και των διανομέων περιεχομένου που βρίσκονται σε μικρή απόσταση (τουλάχιστον) από την πράξη της κατανάλωσης του περιεχομένου, είναι σχεδόν αδύνατο να εμποδίσουν ένα άτομο που είναι αποφασισμένο να έχει πρόσβαση σε συγκεκριμένο περιεχόμενο από το να το λάβει.
Η πραγματικότητα είναι ότι ενώ θα καταβληθεί μεγάλη προσπάθεια σε αλγόριθμους και άλλα εργαλεία που εμποδίζουν συγκεκριμένα άτομα να έχουν πρόσβαση σε περιεχόμενο που ποτέ δεν θα τους έβλαπτε, οι πιο ευάλωτοι στους κινδύνους αυτούς πιθανότατα θα αρκετά έξυπνοι ώστε να ξεπερνούν τα εμπόδια που θα τεθούν στον δρόμο τους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ρύθμιση που περιορίζει τη μετάδοση περιεχομένου για ενηλίκους στην τηλεόραση μετά από συγκεκριμένη ώρα, με την υπόθεση ότι μετά από κάποια στιγμή, τα παιδιά είναι στο κρεβάτι και επομένως δεν θα μπορούν να το παρακολουθήσουν ή να υποστούν βλάβη από αυτό.
Όπως γνωρίζει ο γονέας του οποιουδήποτε δεκάχρονου που είναι αποφασισμένος να παρακολουθήσει μια ταινία τρόμου με σήμανση R16, ο νόμος σε αυτή την περίπτωση είναι μάταιος.
Ανεξάρτητα από το πόσο συμμορφώνεται προς τους κανονισμούς ο εκάστοτε ραδιοτηλεοπτικός φορέας ή του πόσο μπορεί να αναφέρει τις προσπάθειες που καταβάλλει ώστε να διαδώσει πληροφορίες που αφορούν τους πιθανούς κινδύνους από συγκεκριμένο περιεχόμενο -το οποίο είναι απολύτως νόμιμο να μεταδίδεται σε ένα πολύ μεγάλο μέρος της κοινωνίας καθ’ οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας- την πραγματική δύναμη να αποφευχθεί η βλάβη από την προβολή περιεχομένου την έχουν οι γονείς και οι κηδεμόνες που βρίσκονται μαζί με τα παιδιά.
Υπό αυτό το πρίσμα, είναι σκόπιμο να εξεταστεί ο βαθμός στον οποίο οι γονείς χρησιμοποιούν τα πολλά εργαλεία που έχουν ήδη στη διάθεσή τους για τον έλεγχο της πρόσβασης σε συσκευές και εφαρμογές. Μια έρευνα της Kaspersky το 2021 διαπίστωσε ότι μόνο το 50% των γονέων χρησιμοποιεί τις προσφερόμενες εφαρμογές γονεϊκού ελέγχου και «το 44% των γονέων αναφέρει ότι τα παιδιά τους χρησιμοποιούν ψηφιακές συσκευές υπό την επίβλεψη είτε ενός γονέα (36%) είτε ενός μέλους της οικογένειας (8%)».
Τα πιο πρόσφατα αποτελέσματα (2023) από μια έρευνα του MacJournal που αφοφά χρήστες συσκευών Apple δεν είναι πιο καθησυχαστικά - η έρευνα βρήκε ότι συνολικά μόνο το 51% χρησιμοποιεί εργαλεία ελέγχου εφαρμογών, αν και το ποσοστό που τα χρησιμοποιεί για παιδιά κάτω των 5 ετών και πολύ μικρά παιδιά ήταν 77%. Ωστόσο, η χρήση μειώνεται γρήγορα όταν τα παιδιά μπαίνουν στην εφηβεία.
Μόνο το 38% των γονέων είχε αποκλείσει την πρόσβαση σε συγκεκριμένες εφαρμογές ή ιστότοπους στη συσκευή του παιδιού τους. Μόνο το 33% των γονέων παιδιών κάτω των 18 ετών ανέφεραν ότι χρησιμοποιούν εργαλεία διαχείρισης λήψεων δεδομένων από υπολογιστή για να περιορίσουν τους τύπους λογισμικού που μπορούν να εγκατασταθούν στη συσκευή του παιδιού τους.
Παρ' όλο που έρευνες όπως το Project Liberty αναφέρουν πολύ υψηλά επίπεδα κοινωνικής ανησυχίας για τους κινδύνους του διαδικτύου για τα παιδιά, φαίνεται ότι στην πράξη μόνο σχεδόν οι μισοί γονείς έχουν επιλέξει να χρησιμοποιούν τα εργαλεία που έχουν ήδη δοθεί στη διάθεσή τους από τους υπεύθυνους λειτουργίας των εφαρμογών και των συσκευών. Είναι δύσκολο να είσαι γονιός ενός εφήβου, αλλά η ασφάλειά του είναι τελικά ευθύνη δική σου και όχι των νομοθετών και των χειριστών μιας πλατφόρμας.
* Η Bronwyn Howell είναι διακεκεκριμένη συνεργάτιδα στο American Enterprise Institute, όπου εστιάζει στις ρυθμιστικές πολιτικές, την ανάπτυξη και την εφαρμογή νέων τεχνολογιών και τη χρήση της τεχνολογίας στον τομέα της υγείας
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 20 Φεβρουαρίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
