Του Robert Chocanculiak και INESS
Οι πλατφόρμες της συμμετοχικής οικονομίας, όπως η Uber και η Taxify, παρουσιάζουν μια νέα ευκαιρία: μια ευκαιρία οι άνθρωποι με αυτοκίνητα να μπορούν να κερδίσουν κάποια επιπλέον χρήματα αντί να βλέπουν το αγαπημένο τους ρηάλιτι στην τηλεόραση.
Μια ευκαιρία για τους ανθρώπους που θέλουν μια φθηνότερη και πιο άνετη κούρσα το βράδυ της Παρασκευής. Μια ευκαιρία για την πολιτική στάθμευσης στην πόλη, για τις δημόσιες συγκοινωνίες και την ποιότητα του αέρα.
Αυτές οι ευκαιρίες όμως κινδυνεύουν από τη ρύθμιση της προηγούμενης χιλιετηρίδας. Αυτή η ρύθμιση στη Σλοβακία αναγνωρίζει μόνο δύο κατηγορίες μεταφοράς επιβατών: τα λεωφορεία και τα ταξί. Δεν προέβλεψε πως θα αναδυθούν πλατφόρμες συμμετοχικής οικονομίας. Κι εδώ είναι που εμφανίζονται τα προβλήματα. Οι οδηγοί στις πλατφόρμες αυτές δεν είναι οδηγοί ταξί ή λεωφορείων.
Είναι συνηθισμένοι άνθρωποι με ελεύθερο χρόνο και αυτοκίνητα. Δεν έχουν το χώρο, τον χρόνο ή τα χρήματα ώστε να ανταποκριθούν σε όλες τις γραφειοκρατικές απαιτήσεις και τις ρυθμίσεις που σχετίζονται με την απόκτηση αδειών ταξί. Δεν είναι οδηγοί πλήρους απασχόλησης - οι μισοί από αυτούς οδηγούν για λιγότερο από 10 ώρες την εβδομάδα και οι περισσότεροι από τα δύο τρίτα των οδηγών καταλήγουν να οδηγούν μόνο για περίπου τον μισό χρόνο.
Ανάμεσά τους, μπορεί κανείς να βρει δασκάλους, συνταξιούχους, σπουδαστές, ανέργους ή επιχειρηματίες start-up, που θέλουν να καλύψουν τα κόστη διαβίωσής τους μετέχοντας σε αυτές τις πλατφόρμες.
Πώς μπορεί η Σλοβακία να αντιμετωπίσει με ρυθμίσεις τις τεχνολογίες του 21ου αιώνα, ώστε να αξιοποιήσει αυτές τις ευκαιρίες; Είναι απλό. Δεν πρόκειται για πυρηνική φυσική ή για κάποιο απόρρητο μυστικό. Το μόνο που χρειάζεται είναι να δούμε τι έχουν κάνει οι περισσότερες από τις μισές πολιτείες των ΗΠΑ. Δημιούργησαν μια ειδική κατηγορία - τη Διαδικτυακή Εταιρία Μεταφορών.
Εκεί εντάσσονται οι πλατφόρμες όπως η Uber και η Taxify. Οι όροι για την απόκτηση άδειας αυτού του τύπου είναι σημαντικά ευκολότεροι από τους αντίστοιχους για τους οδηγούς ταξί και μπορούν να καλυφθούν και από οδηγούς που απασχολούνται στις πλατφόρμες τον ελεύθερο χρόνο τους. Αυτού του είδους η ρύθμιση θεσπίστηκε αρχικά από πολιτικούς στην Καλιφόρνια το 2013.
Άλλες πολιτείες χρησιμοποιούν την ήδη υφιστάμενη κατηγορία των λεγόμενων “αυτοκινήτων προς μίσθωση”. Αυτή η κατηγορία πάντα είχε χαμηλότερο επίπεδο ρύθμισης και πολύ πιο εύκολη είσοδο στην αγορά. Παραδείγματα μιας τέτοιας αντιμετώπισης είναι η πόλη της Νέας Υόρκης και η Τσεχία, όπου οι οδηγοί της Uber εντάσσονται σ' αυτή την κατηγορία.
Στη Σλοβακία, δεν υπάρχουν σήμερα τέτοιες επιλογές και έτσι οι πλατφόρμες λειτουργούν σε κανονιστικό κενό. Δεν φταίνε όμως εκείνες γι' αυτό, ούτε οι επιβάτες ή οι οδηγοί ταξί. Φταίνε οι ρυθμιστικές αρχές που επαναπαύονται στις δάφνες τους. Η Uber λειτουργεί στη Σλοβακία εδώ και σχεδόν τρία χρόνια.
Αυτό μπορεί να μην είναι ένα μεγάλο διάσημα στον κόσμο των πολιτικών και των υπουργείων. Στο κόσμο όμως του διαδικτύου και των εφαρμογών των κινητών συσκευών είναι μια αιωνιότητα, κατά την οποία διάφορες εταιρίες εμφανίστηκαν και εξαφανίστηκαν και οι υπάρχουσες εφαρμογές έχουν αναβαθμιστεί 150 ή και περισσότερες φορές.
Ας ζητήσουμε από τους πολιτικούς να ξυπνήσουν και να πάρουν μια απλή απόφαση που θα βοηθήσει πολλούς ανθρώπους και όχι μόνο στην Μπρατισλάβα. Ταυτόχρονα, θα ξεπεράσουμε χώρες που πολεμούν την τεχνολογική πρόοδο. Η Σλοβακία μπορεί έτσι να κάνει ευκολότερη τη ζωή των οδηγών και των επιβατών και να οικοδομήσει τη φήμη μιας χώρας που είναι ανοιχτή στην καινοτομία.
Θα απηύθυνα συγχαρητήρια στο Υπουργείο Μεταφορών που τουλάχιστον ξεκίνησε να επεξεργάζεται μια νέα ρύθμιση για να απλοποιήσει τη λειτουργία των επιβατικών μεταφορών. Υπάρχει όμως και ένας δεύτερος παίκτης, το Υπουργείο Εσωτερικών, που ως ένα βαθμό είναι υπεύθυνο για τις ρυθμίσεις που αφορούν τους οδηγούς ταξί και ως εκ τούτου πρέπει κι αυτό να προσαρμόσει τις ρυθμίσεις του στον 21ο αιώνα.
--
Ο Robert Chovanculiak είναι αναλυτής του σλοβακικού Ινστιτούτου Οικονομικών και Κοινωνικών Σπουδών (INESS), μιας ανεξάρτητης δεξαμενής σκέψης που εξετάζει τη λειτουργία και τη χρηματοδότηση του δημόσιου τομέα, αποτιμά τις συνέπειες των νομοθετικών αλλαγών στην οικονομία και την κοινωνία και σχολιάζει τρέχοντα οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 17 Απριλίου 2018 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4Liberty.eu και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ «Μάρκος Δραγούμης».
