Ένα φάντασμα στοιχειώνει αυτή τη μάχι ηγεσίας των Συντηρητικών – το φάντασμα της Μάργκαρετ Θάτσερ. Είτε προκειται για τον Rishi Sunak να προσπαθεί να αναφέρει το όνομα της Σιδηράς Κυρίας όσο το δυνατόν περισσότερο σε μια συνέντευξή του στην Telegraph, είτε για τη Liz Truss να παρελαύνει με μια σειρά ενδυμάτων - απομιμήσεων της Θάτσερ, ο αγώνας δρόμου για το Νούμερο 10 της Downing Street γρήγορα μεταβλήθηκε σε διαγωνισμό για το ποιος θα αποτίσει μεγαλύτερο φόρο τιμής στην εφέστια θεά του κόμματός μου.
Το γιατί το κάνουν αυτοί οι δύο υποψήφιοι είναι κατανοητό. Μόλις η υπουργός Εξωτερικών εγκατέλειψε το ατυχές εφηβικό της πάθος για τον ρεπουμπλικανισμό και τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες, εντάχθηκε στο κόμμα των Συντηρητικών στα τέλη της δεκαετίας του 1990, όπου η εμμένουσα επιρροή της Σιδηράς Κυρίας ήταν αναπόφευκτη. Ομοίως, ο Σουνάκ έκανε την καλύτερη μίμηση της ομιλίας της Μπριζ παραπονούμενος για την ευρωφιλία του Τόνι Μπλερ στη σχολική του εφημερίδα μετά τις γενικές εκλογές του 1997 – όπως ίσχυε για κάθε κεντροδεξιό μαθητή ιδιωτικού σχολείου.
Αλλά η απήχηση του ονόματος της Θάτσερ για τους σύγχρονους ανταγωνιστές υποψηφίους δεν προέρχεται αποκλειστικά από την εφηβική πολιτική τους στάση. Ο υψηλός πληθωρισμός, οι απεργίες και τα προβλήματα με τη Ρωσία καθιστούν τις συγκρίσεις με τη δεκαετία του 1980 λίγο πιο επίκαιρες.
Φυσικά, οι δύο τους διαφωνούν σχετικά με το τι ακριβώς συνεπάγεται το να παίρνουν έμπνευση από τον Θατσερισμό. Ο Σουνάκ εντοπίζει τον πυρήνα των διδαγμάτων της Θάτσερ για τους σύγχρονους Τόρις στις ένθερμες προσπάθειές της να ελέγξει τον πληθωρισμό και τον δανεισμό στα πρώτα χρόνια της θητείας της. Εξ ού και είναι ο ίδιος τόσο απρόθυμος να επιτρέψει μη χρηματοδοτούμενες περικοπές φόρων ή αυξήσεις δαπανών. Αντίθετα, η Τρας βλέπει το Θατσερισμό σήμερα ως μια δέσμευση για μείωση των φόρων, για αποτίναξη των κανονισμών, και για μια πορεία προς την ανάπτυξη. Μπορούν όμως να ισχύουν και τα δύο αυτά μαζί;
Ως ένα βαθμό, μπορούν. Ο Σουνάκ εμπνέεται από τον Προϋπολογισμό του 1981 και τις αυξήσεις φόρων του Geoffrey Howe για να μειωθεί ο δανεισμός του δημόσιου τομέα και να αντιμετωπιστεί ο στασιμοπληθωρισμός, ενώ η Truss από τις φορολογικές περικοπές και την απορρύθμιση επί υπουργείας Nigel Lawson.
Επομένως, δεν πρόκειται εδώ τόσο για μια μάχη για τον Θατσερισμό καθεαυτό, όσο για μια μάχη μεταξύ δύο διαφορετικών πλευρών της κληρονομιάς της. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι και οι δύο υποψήφιοι εμφανίζονται κολλημένοι σε μια ενιαία και άκαμπτη ερμηνεία του τρόπου με τον οποίο πρέπει να λειτουργεί η οικονομική πολιτική των Συντηρητικών.
Επιπλέον, η προσπάθεια να εισαχθεί μια συγκεκριμένη ερμηνεία του Θατσερισμού στη σύγχρονη πολιτική σκηνή κινδυνεύει να συσκοτίσει τα πραγματικά σημαντικά διάγματα ηγεσίας της πρωθυπουργίας Θάτσερ.
Για να μάθετε ποια είναι αυτά, σας προτείνω να διαβάσετε το τελευταίο βιβλίο του Henry Kissinger, με τον εύστοχο τίτλο Leadership. Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών παρουσιάζει έξι ιστορικούς ηγέτες, από τον Νίξον μέχρι τον ντε Γκωλ, ολοκληρώνοντας με ένα κεφάλαιο για τη Μεγάλη Κυρία. Για τον Κίσινγκερ, το μάθημα της εποχής της Θάτσερ στη Downing Street έχει να κάνει λιγότερο με τη δέσμευσή της στον μονεταρισμό, τις φορολογικές περικοπές ή την απορρύθμιση, και περισσότερο με τη στρατηγική της για την επίτευξη των αξιοσημείωτων στόχων της.
Όταν η Θάτσερ ανήλθε στην εξουσία το 1979, η ίδια και η ομάδα της ήδη επί χρόνια είχαν αναλύσει, διαγνώσει και σχεδιάσει πώς να επιλύσουν τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η Βρετανία. Ο Λόρδος Φροστ έχει τονίσει τη σημασία του John Hoskyns – του μελλοντικού επικεφαλής της Μονάδας Πολιτικής της Downing Street – του οποίου η έκθεση «Stepping Stones» συνόψιζε τι είχε πάει τόσο στραβά στη μεταπολεμική Βρετανία. Κατά τη διάρκεια της θητείας της, η Θάτσερ ήξερε ότι έπρεπε να περιορίσει την υπερβολική ισχύ των συνδικάτων, να μειώσει τον πληθωρισμό και – ίσως το πιο σημαντικό από όλα – να αντιστρέψει ένα κλίμα αναπόφευκτης παρακμής.
Κανένας από τους υποψήφιους για το αξίωμα του επόμενου πρωθυπουργού μας δεν είχε την πολυτέλεια του χρόνου στην αντιπολίτευση ώστε να σκιαγραφήσει το σχέδιό του για το τι πρέπει να γίνει για να διορθωθεί ο στασιμοπληθωρισμός, η τελμάτωση της παραγωγικότητας και η γραφειοκρατική αδράνεια που κρατούν σήμερα τη Βρετανία πίσω. Και οι δύο έχουν σίγουρα ιδέες για το τι πρέπει να αλλάξει και ο Σουνάκ είχε αρχίσει να τις προωθεί στο Υπουργείο Οικονομικών πριν από την παραίτησή του. Αλλά και οι δύο πρέπει να προχωρήσουν πολύ περισσότερο για να οραματιστούν έναν σαφή τελικό στόχο γύρω από τον οποίο θα δομήσουν τις στρατηγικές τους.
Και οι δύο πρέπει να μάθουν από τη Θάτσερ ότι, ενώ είναι απαραίτητο να έχουμε ένα ξεκάθαρο όραμα, στην πράξη δεν μπορούμε να αναζητήσουμε καταφύγιο σε εύκολες λύσεις και στην ιδεολογική καθαρότητα που τόσο συχνά απαιτούν οι σχολιαστές. Όπως έδειξε ο Προϋπολογισμός του 1981, η Θάτσερ ήταν πρόθυμη να αυξήσει τους φόρους εάν αυτό βοηθούσε στην επίτευξη του απώτερου στόχου της συγκράτησης του πληθωρισμού. Εργάστηκε μέσω της μεταρρύθμισης των συνδικάτων σταδιακά και έκανε παραχωρήσεις στους ανθρακωρύχους νωρίς στην πρωθυπουργία της για να αποφύγει μια απεργία για την οποία η κυβέρνησή της ήταν απροετοίμαστη. Η απώλεια μιας μάχης μπορεί να σημαίνει νίκη στον πόλεμο.
Ομοίως, η Πρωθυπουργός την οποίο ο Κίσινγκερ επαινεί για την σθεναρή της πίστη στην εθνική κυριαρχία κατάλαβε επίσης τα όρια εντός των οποίων λειτουργεί. Η ίδια ηγέτις που έστειλε στρατεύματα για να ανακαταλάβει τα Φώκλαντ υπέγραψε την αγγλο-ιρλανδική συμφωνία που σηματοδότησε την αρχή του τέλους των ταραχών εισάγοντας έναν ιρλανδικό ρόλο στην κυβέρνηση της Βόρειας Ιρλανδίας. Διαχειρίστηκε επίσης την παράδοση του Χονγκ Κονγκ στην Κίνα, σ’ ένα καθεστώς που η ίδια απεχθανόταν. Σκέφτηκε ακόμη και να παραδώσει τα Φώκλαντ στα Ηνωμένα Έθνη, εάν έτσι κέρδιζε την αμερικανική υποστήριξη για τις προσπάθειές της όταν οι Αργεντινοί είχαν αρνηθεί να υποχωρήσουν.
Το πραγματικό δίδαγμα από τη Θάτσερ για τον επόμενο Πρωθυπουργό μας δεν είναι, επομένως, ούτε ενδυματολογικό, ούτε στεγνά οικονομικό. Αντίθετα, αφορά αυτή την κρίσιμη κατανόηση ότι η επιτυχία στην πολιτική απαιτεί έναν σαφή τελικό στόχο, μια στρατηγική για την επίτευξή του και την ευελιξία για αλλαγή προσέγγισης όταν είναι απαραίτητο. Όποια κι αν είναι τα οράματά τους για τη Βρετανία, και οι δύο υποψήφιοι θα χρειαστούν αυτά τα στοιχεία αν θέλουν η θητεία τους στην Ντάουνινγκ Στριτ να μπορεί να συγκριθεί με τη δική της.
--
Ο William Atkinson είναι αρθρογράφος στο CapX.co
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 22 Ιουλίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του CapX.co και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
