Πρωταθλήτριες είναι οι ελληνικές τράπεζες σε κερδοφορία και απόδοση κεφαλαίων στην Ευρώπη, παραμένουν όμως με τα περισσότερα κόκκινα δάνεια από τις τράπεζες όλων των άλλων χωρών αν και μειώνουν το ποσοστό τους το οποίο στην Ευρώπη αρχίζει και «τσιμπάει» πάνω από το 2%.
Πολύ μεγάλη πρόοδο σημειώνουν οι ελληνικές τράπεζες και στους δείκτες κεφαλαίου, όπου ήδη η Εθνική Τράπεζα και η Eurobank είναι πάνω από τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους στο δείκτη ιδίων κεφαλαίων, ενώ όσον αφορά το δείκτη συνολικών κεφαλαίων, τα συγκεντρωτικά στοιχεία εξαμήνου της ΕΚΤ έχουν χάσει την εξέλιξη, καθώς όλες οι ελληνικές τράπεζες είναι πάνω από τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους και συνεχίζουν την ανάβαση.
Συνοπτικά οι ελληνικές τράπεζες βελτιώνουν τη θέση τους στην Ευρώπη σε αποδόσεις και κεφάλαια αλλά αν κι έχουν μειώσει σημαντικά τα επίφοβα δάνεια με καθυστέρηση, αυτά παραμένουν ακόμα ψηλά. Επίσης, πάνω από 80% των τραπεζικών τοποθετήσεων σε χρεώγραφα είναι σε τίτλους του ελληνικού δημοσίου.
Σύμφωνα με την ΕΚΤ για τα βασικά στοιχεία που δίνουν την εικόνα των ευρωπαϊκών τραπεζών:
- Ο συγκεντρωτικός δείκτης Common Equity Tier 1 έφθασε έως το 15,72% στο δεύτερο τρίμηνο του 2023 (έναντι 15,53% το προηγούμενο τρίμηνο και 14,96% το δεύτερο τρίμηνο του 2022)
- Η συνολική ετήσια απόδοση ιδίων κεφαλαίων έφθασε έως το 10,04% το δεύτερο τρίμηνο του 2023 (έναντι 7,59% το δεύτερο τρίμηνο του 2022)
- Ο δείκτης των συνολικών μη εξυπηρετούμενων δανείων (εξαιρουμένων των ταμειακών υπολοίπων) παρέμεινε σταθερός στο 2,26% (έναντι 2,24% το προηγούμενο τρίμηνο)
- Το μερίδιο των δανείων που παρουσιάζουν σημαντική αύξηση στον πιστωτικό κίνδυνο (δάνεια 2ου σταδίου) μειώθηκε ελαφρά στο 9,19% (από 9,31% το προηγούμενο τρίμηνο)
- Παρουσιάζονται για πρώτη φορά οι τοποθετήσεις σε κρατικά ομόλογα των τραπεζών ανά χώρα, όπου κι εδώ έχουμε μεγάλες τοποθετήσεις σε ποσοστό, (αλλά να τονίσουμε ότι σαν ποσά αφενός δεν είναι μεγάλα διότι η εκδοτική δραστηριότητα του δημοσίου είναι μικρή κι αφετέρου με ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας και αναμενόμενων νέων αναβαθμίσεων δεν μοιάζει και τόσο κακή ιδέα από πλευράς ελληνικών τραπεζών η τοποθέτηση, αρκεί να είναι εντός πλαισίου που θέτει ο επόπτης).
Μεγάλες αποδόσεις ιδίων κεφαλαίων από ελληνικές τράπεζες
Το καλύτερο στοιχείο των ελληνικών τραπεζών είναι η εντυπωσιακή κερδοφορία που επιτυγχάνουν. Έτσι η ενσώματη απόδοση ROtE πριν αλλάξει το guidance των ελληνικών τραπεζών στο πρώτο εξάμηνο ξεκινούσε από 10% κι έφθανε έως το 13% ανάλογα με την τράπεζα. Πλέον μετά το νέο guidance οι ελληνικές τράπεζες ξεκινούν ανάλογα με την τράπεζα από 11% ενσώματης απόδοσης και φθάνουν έως πάνω από 15%.
Αντίστοιχα στην Ευρώπη η συνολική μέση ετήσια απόδοση ιδίων κεφαλαίων στις τράπεζες αυξήθηκε μεν σημαντικά αλλά στο 10,04% στο δεύτερο τρίμηνο έναντι απόδοσης 7,59% το δεύτερο τρίμηνο του 2022).
Σύμφωνα με τα στοιχεία του επόπτη που διέθεσε η ΕΚΤ, η αύξηση των λειτουργικών εσόδων (οδηγούμενη από τα υψηλότερα καθαρά έσοδα από τόκους, τα οποία αυξήθηκαν κατά 24% σε ετήσια βάση) και η μείωση επισφαλειών και προβλέψεων ήταν οι κύριοι συντελεστές στην αύξηση του συνολικού καθαρού κέρδους.
Στο δεύτερο τρίμηνο του 2023 το καθαρό επιτοκιακό περιθώριο αυξήθηκε στο 1,53% (έναντι 1,23% ένα χρόνο πριν), ενώ εξακολουθεί να παρουσιάζει διαρθρωτικές διαφορές μεταξύ των χωρών.
Σε όλες τις κατηγορίες επιχειρηματικών μοντέλων του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού, η συνολική ετήσια απόδοση ιδίων κεφαλαίων κυμαινόταν από 5,39% για τα τραπεζικά δάνεια λιανικής και καταναλωτικής πίστης έως 20,65% για τα τραπεζικά δάνεια σε μικρές επιχειρήσεις.
Ενδιαφέρον επίσης έχει η μεγάλη πρόοδος στα ίδια κεφάλαια των ελληνικών τραπεζών, όπου ήδη δύο ελληνικές συστημικές τράπεζες ξεπερνούν τον ευρωπαϊκό μέσο ενώ και στα συνολικά κεφάλαια όλες οι ελληνικές τράπεζες είναι πάνω από την Ευρώπη. Υπενθυμίζεται εδώ άλλωστε η εντυπωσιακή τους επιτυχία στα stress tests το καλοκαίρι.
Κεφαλαιακή επάρκεια και δείκτες ιδίων κεφαλαίων
Ο άλλος τομέας που έχουν βελτιωθεί πολύ σημαντικά οι ελληνικές τράπεζες σε βαθμό που ξεχωρίζουν πανευρωπαϊκά είναι οι δείκτες κεφαλαίων, όπως άλλωστε προέκυψε το καλοκαίρι από τα stress tests. Η ΕΚΤ παρουσιάζοντας τα συγκεντρωτικά στοιχεία αναφέρει:
Οι συνολικοί δείκτες κεφαλαίου των συστημικών τραπεζών αυξήθηκαν το δεύτερο τρίμηνο του 2023. Ο συνολικός δείκτης Common Equity Tier 1 (CET1) ήταν 15,72% στην Ευρώπη. Ο συνολικός δείκτης Tier 1 ήταν 17,11. % και ο μέσος δείκτης συνολικού κεφαλαίου διαμορφώθηκε στο 19,78%.
Οι συνολικοί δείκτες CET1 σε επίπεδο χώρας κυμαίνονταν από 12,70% στην Ισπανία έως 23,16% στην Εσθονία. Σε όλες τις κατηγορίες επιχειρηματικών μοντέλων του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού, οι παγκόσμιες συστημικά σημαντικές τράπεζες (G-SIB) ανέφεραν το χαμηλότερο συνολικό δείκτη CET1 (14,54%).
Εδώ λοιπόν συγκρίνοντας τα στοιχεία για τις ελληνικές τράπεζες προκύπτουν τα εξής:
-Είμαστε πάνω από την Ισπανία κι η μέτρηση δείχνει το μέσο ελληνικό δείκτη CET 1 να υπολείπεται του μέσου ευρωπαϊκού όρου, στο εξάμηνο. Ωστόσο, ίσως λόγω προγενέστερων στοιχείων που αποτυπώνονται στην έρευνα εξαμήνου το στοιχείο για το μέσο ελληνικό δείκτη CET 1 κάτω του 15,72 μάλλον αδικεί, τις ελληνικές τράπεζες. Η ΕΤΕ είναι στο 17,30% η Eurobank αρκετά πάνω από 16%. Έπονται Alpha Bank (με pro forma 13,60%) και Πειραιώς αλλά ανεβαίνουν. Η εκτίμηση είναι ότι στο τέλος του χρόνου θα είναι ακόμα υψηλότερα.
-Αυτό προκύπτει και από τα στοιχεία για το μέσο ευρωπαϊκό συνολικό δείκτη κεφαλαίων που είναι στο 17,11% και οι ελληνικές τράπεζες ξεκινούν από το 17% με τρεις συστημικές να φθάνουν ή ξεπερνούν το 18%. Πάνω από το μέσο όρο λοιπόν, με τα στοιχεία των stress tests να επιβεβαιώνουν τη δυναμική του κλάδου.
-Να σημειωθεί ότι οι μέσοι όροι σημείωσαν αισθητή κάμψη μεταξύ δευτέρου και τρίτου τριμήνου 2022 με τις αυξήσεις επιτοκίων για να επανέλθουν με νέα υψηλά οκτώ ετών σε όλη την Ευρώπη.
Κόκκινα και «πορτοκαλί» δάνεια δευτέρου σταδίου
Σύμφωνα με την ΕΚΤ ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) εξαιρουμένων των ταμειακών υπολοίπων στις κεντρικές τράπεζες και τις λοιπές καταθέσεις όψεως διαμορφώθηκε σε 2,26% το δεύτερο τρίμηνο του 2023 από 2,24%.
Το απόθεμα των κόκκινων δανείων αυξήθηκε κατά 4 δισ. ευρώ σε 343 δισ. ευρώ, ενώ τα δάνεια και οι απαιτήσεις εξαιρουμένων των διαθεσίμων αυξήθηκαν ελαφρά στα 15,157 δισ. ευρώ.
Τα συνολικά δάνεια δεύτερου σταδίου ως ποσοστό επί του συνόλου των δανείων μειώθηκαν σε 9,19% (από 9,31% το προηγούμενο τρίμηνο). Το απόθεμα των δανείων του σταδίου 2, ανήλθε σε 1.339 δισ. ευρώ (έναντι 1.351 δισ. ευρώ το προηγούμενο τρίμηνο).
Δηλαδή μειώθηκαν κατά 12 δισ. ευρώ στην Ευρώπη τα επικίνδυνα δάνεια για να γίνουν μη εξυπηρετούμενα, αλλά τα κόκκινα δάνεια αυξήθηκαν κατά 4 δισ. ευρώ… Γεννάται η απορία αν έγιναν ήδη κόκκινα 4 δισ. ευρώ δάνεια και άλλαξαν κατηγορία.
Στην Ελλάδα με στοιχεία για το σύνολο των ανοιγμάτων (ΜΕΑ) κι όχι μόνον τα δάνεια, έχουμε την εξής εικόνα:
- Περίπου 6% καυτά μέσο όρο σε σύνολο ανοιγμάτων με ΕΤΕ και Eurobank από 5,4%-5,2% και την Πειραιώς ήδη στο 5,5% ενώ ξεκίνησε την επιτάχυνση και η Alpha Bank, ήδη περίπου στο 7,5% σε σύνολο ανοιγμάτων.
- Μέχρι το τέλος του έτους αναμένεται να βρεθούν με ΜΕΑ 5% τρεις τράπεζες και η Alpha Bank θα τα έχει μειώσει άλλη μία μονάδα στο 6,5%. Η πρόοδος είναι σημαντική και οι τράπεζες έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν την πώληση ή την τιτλοποίηση με ενεργοποίηση του Ηρακλή για να μειώσουν κι άλλο τα κόκκινα πέραν της οργανικής μείωσης με τα νέα υγιή δάνεια.
- Στα δάνεια δεύτερου σταδίου τώρα, έχει γίνει σημαντική πρόοδος αλλά τα δάνεια με καθυστέρηση 30-90 ημερών, φθάνουν συνολικά τα 17,3 δισ. ευρώ στα χαρτοφυλάκια των ελληνικών τραπεζών. Η μεγάλη καταστροφή στη Θεσσαλία είναι σοβαρό πλήγμα κι οι τράπεζες πρέπει να βρουν το βέλτιστο τρόπο διαχείρισης γιατί με δείκτες δανείων δεύτερου σταδίου που υποχώρησαν μεταξύ 10% και 12,3% η περαιτέρω πρόοδος θα είναι τώρα δυσκολότερη.
Σύμφωνα με την ΕΚΤ τα δάνεια και οι απαιτήσεις που έχουν πιθανότητα να επιδεινωθούν στην Ευρώπη, αυξήθηκαν με την άνοδο των επιτοκίων περίπου στο 9,8% μεταξύ δευτέρου και τρίτου τριμήνου και 2022 και υποχώρησαν στο 9,2% στο τέλος του πρώτου εξαμήνου φέτος.
Κρατικά ομόλογα στα οποία τοποθετούνται οι τράπεζες
Οι χρεωστικοί τίτλοι ως μερίδιο του συνολικού ενεργητικού των τραπεζών στην Ευρώπη, διαμορφώθηκαν σε 12,07% στο δεύτερο τρίμηνο του 2023, σύμφωνα με την ΕΚΤ. Τα κρατικά ομόλογα ήταν το 66,89% (2.126 δισ. ευρώ) αυτού του μεριδίου. Τα κρατικά ομόλογα που αποτιμώνται στο αποσβεσμένο κόστος ήταν το 32,50% (1.033 δισ. ευρώ).
Η Εσθονία, σχολιάζει η ΕΚΤ, είχε τα περισσότερα κρατικά ομόλογα σε ποσοστό τοποθετήσεων σε χρεώγραφα, (89,19%), ενώ σε τοποθετήσεις στα κρατικά ομόλογα αποτιμώμενα σε αποσβεσμένο κόστος πρώτη ήταν η Ελλάδα με τις ελληνικές τράπεζες στο 66,46% έναντι 10,58% στη Γερμανία. Βεβαίως οι ελληνικές τράπεζες ήταν δεύτερες μετά την Εσθονία με τοποθετήσεις πάνω από 80% σε κρατικά ομόλογα στο σύνολο των χρεωγράφων που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους, ακολουθούμενη από την Ισπανία.
Ωστόσο, σε ποσά αυτές οι τοποθετήσεις είναι μικρές συνολικά λόγω των μικρών εκδόσεων του δημοσίου και λόγω των καλών αποδόσεων αλλά και των αναβαθμίσεων οι τράπεζες εύλογα διατηρούν θέσεις σε ομόλογα κι αυξάνουν θέσεις στα έντοκα γραμμάτια του δημοσίου.
