Παρακολουθώ τη δημόσια συζήτηση για το Ελληνικό τραπεζικό σύστημα με τελευταίο επεισόδιο τη συζήτηση στη Βουλή γύρω από την αποεπένδυση των τραπεζών που συμμετείχαν οι εκπρόσωποι των κομμάτων, ο διοικητής της ΤΕ, ο ΥΠΕΘΟ και ο πρόεδρος του ΤΧΣ.
Μία παρόμοια συζήτηση στη Βουλή είναι μία σοβαρή διεργασία γιατί συμμετέχουν σχεδόν όλοι οι υπεύθυνοι για να λαμβάνουν παρόμοιες αποφάσεις. Τα συμπεράσματά μου είναι σύνθετα και λίγο μελαγχολικά για την αξία που δίνεται στην ενημέρωση των πολιτών σε ένα τόσο ζωτικό ζήτημα για την Ελληνική οικονομία. Επίσης, δεν είδα το συγκεκριμένο θέμα να λαμβάνει τη δέουσα προσοχή στη δημόσια συζήτηση παρόλο που είχε δοθεί μία πολύ καλή αφορμή.
Οι παρατηρήσεις μου αφορούν τους εκπροσώπους της Κυβέρνησης, της αντιπολίτευσης αλλά και την Ένωση Τραπεζών και βεβαίως τους τραπεζίτες. Ο καθένας από την πλευρά του αισθάνεται την ασφάλεια της θέσης του και τη γνώση που του παρέχει. Ενδεχομένως μάλιστα κάποιοι χαμογελούν ειρωνικά διαβάζοντας τις θέσεις των άλλων, πόσο λανθασμένες είναι, και όλοι μαζί αγνοούν την ανάγκη ύπαρξης διαφάνειας σ’ ένα τόσο κρίσιμο θέμα. Κρίσιμο θέμα διότι αποτελεί ένα πρώτης τάξης εφαλτήριο για τον οικονομικό λαϊκισμό και έχει χρησιμοποιηθεί για τον λόγο αυτό στο παρελθόν με καταστροφικά αποτελέσματα για την ευημερία των Ελλήνων.
Ο λαϊκισμός δεν γεννιέται μόνο γιατί κάποιος προβάλει την ευχή του καθενός με την υπόσχεση ότι θα την κάνει πραγματικότητα. Γεννιέται διότι και κάποιος άλλος πιστεύει το ακλόνητο της ορθότητας των θέσεών του και απαξιοί να διαφωτίσει επαρκώς αυτούς που τελικά αποφασίζουν. Να σημειωθεί ότι όσο περισσότερο περίπλοκο είναι ένα θέμα, τόσο ευκολότερο είναι να αναπτυχθεί μία λαϊκιστική (μαγική) λύση.
Το θέμα των τραπεζών στην Ελλάδα έχει αρκετές και σύνθετες διαστάσεις: μνημονιακή πτώχευση τραπεζών, πρόγραμμα διάσωσής τους, κόκκινα ιδιωτικά δάνεια αναβαλλόμενη φορολογία, επιτοκιακή διαφορά καταθέσεων και χορηγήσεων, εναρμονισμένες πρακτικές τιμολόγησης, σχέσεις εισροών - εκροών με την ECB, συμμετοχή του τραπεζικού συστήματος στη χρηματοδότηση της οικονομίας μέσω των Ευρωπαϊκών ταμείων και η σχέση τους με τις μεγάλες επιχειρήσεις και τις ΜΜΕ, επιτοκιακή πολιτική της ΕΚΤ, επιστροφή των ιδιωτών στο μετοχικό τους κεφάλαιο, συμβολή τους στη λειτουργία της κεφαλαιαγοράς.
Και όλα αυτά σε ένα εύθραυστο διεθνές τραπεζικό και οικονομικό περιβάλλον με τους μεγαλύτερους τραπεζικούς παίκτες να αντιμετωπίζουν τα μεγαλύτερα προβλήματα. Το περιβάλλον αυτό θα υποδεχτεί σοβαρότατες μελλοντικές ανατροπές υπό το βάρος της εισόδου νέου ανταγωνισμού που θα διευκολυνθούν από τις νέες τεχνολογίες.
Γνωρίζω ότι σχεδόν σε όλα τα παραπάνω θέματα, αλλά και στις αλληλεπιδράσεις τους, υπάρχουν ερμηνείες και ακολουθούνται πολιτικές για τις οποίες κανείς δεν έχει να κρύψει τίποτα. Βεβαίως, μπορεί να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις για τους χειρισμούς αλλά αυτό συμβαίνει πάντοτε στο πλουραλιστικό, οικονομικό και πολιτικό μας σύστημα.
Ας μην κάνουμε όμως ότι δεν καταλαβαίνουμε ότι οι τράπεζες πρέπει να δημιουργήσουν κέρδη για να απαλλαγούν όσο το δυνατόν γρηγορότερα από την αναβαλλόμενη φορολογία και να μπορούν να αντέξουν την επόμενη κρίση! Βεβαίως, εδώ υποκρύπτεται μία καινούργια ενίσχυσή τους από τους καταθέτες η οποία όμως έχει μία συγκεκριμένη λογική. Ας τα πούμε όμως όλα αυτά πολύ καθαρά!
Στο άμεσο μέλλον θα αναμέναμε η αντιπολίτευση να ξεφύγει από την εύκολη και «κατανοητή» αντιπαράθεση με ό,τι κινείται αλλά και αυτοί που έχουν την ευθύνη διοίκησης (από το ΚΕΠΕ μέχρι την κυβέρνηση, το ΤΧΣ, τις τράπεζες) να ενημερώσουν τους πολίτες σε βάθος, τι σημαίνει η δημιουργία τραπεζικών κερδών, τι συνέπειες έχει η διαχείριση τραπεζικών και ιδιωτικών χρεών και πλούτου που έχει γίνει κ.τ.λ. Αλλιώς σε λίγο θα κυνηγάμε μάγισσες ξανά.
Η διαφάνεια είναι θεμέλιο της δημοκρατίας και η αλήθεια είναι ο ισχυρότερος αναπτυξιακός παρακινητικός παράγοντας αλλά βεβαίως απαιτείται και δουλειά (ώρες εργασίας!).
* Ο Π.Ε. Πετράκης είναι Ομ. Καθηγητής ΕΚΠΑ
