H Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχώρησε χθες στην πρώτη μείωση επιτοκίων μετά από σχεδόν πέντε χρόνια, αποφασίζοντας να μειώσει τα τρία βασικά επιτόκια της ΕΚΤ κατά 25 μονάδες βάσης.
Κατά συνέπεια, το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης, καθώς και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα μειωθούν σε 4,25%, 4,50% και 3,75% αντιστοίχως, με ισχύ από τις 12 Ιουνίου 2024.
Η κίνηση αυτή ήταν πλήρως προεξοφλημένη από αναλυτές και επενδυτές, ενώ το ζητούμενο της χθεσινής συνεδρίασης ήταν οι δηλώσεις της προέδρου της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ, όσον αφορά τη μελλοντική πορεία της νομισματικής πολιτικής.
Εν ολίγοις, όλοι περίμεναν χθες να μειωθούν τα επιτόκια. Αυτό που ήθελαν να μάθουν ήταν τι θα συμβεί εφεξής.
Πόσο γρήγορα θα αποκλιμακωθεί περαιτέρω το βασικό επιτόκιο καταθέσεων της ΕΚΤ;
Ποιο θα είναι το εύρος της αποκλιμάκωσης για φέτος, δύο ή τρεις μειώσεις κατά 25 μονάδες βάσης;
Ποιες είναι οι προβλέψεις για το τελικό σημείο προσγείωσης των επιτοκίων;
Οι απαντήσεις ή έστω η απόπειρα απαντήσεων στις παραπάνω ερωτήσεις ήταν το ζητούμενο της επενδυτικής κοινότητας από τη χθεσινή συνεδρίαση νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ.
Ένα ζητούμενο που έμεινε μετέωρο, καθώς η Λαγκάρντ δεν δεσμεύτηκε για το παραμικρό.
Η αλήθεια είναι ότι η Λαγκάρντ ακολούθησε την αναμενόμενη στάση, ήτοι υπογράμμισε ότι οι επόμενες αποφάσεις θα ληφθούν με βάση τα στοιχεία για τον πληθωρισμό και σε κάθε συνεδρίαση ξεχωριστά, ξεκαθαρίζοντας ότι η ΕΚΤ παραμένει αφοσιωμένη στο στόχο της για την επαναφορά του πληθωρισμού στο 2%.
Αυτό που δεν ήταν αναμενόμενο ήταν η επιμονή της Λαγκάρντ να τονίζει σε κάθε ευκαιρία κατά την συνέντευξη Τύπου την ανησυχία του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ για το αν ο έλεγχος των πληθωριστικών πιέσεων θα αποκτήσει μόνιμο χαρακτήρα, εξ’ου και η αδυναμία του να δεσμευτεί εκ των προτέρων για συγκεκριμένη πορεία των επιτοκίων.
Το «επίσημο» υπόβαθρο της γερακίσιας ρητορικής
Με τα τελευταία στοιχεία για τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη να δείχνουν ότι η πτωτική του πορεία δεν έχει σταθεροποιηθεί -αυξήθηκε στο 2,6% από 2,4%- είναι απόλυτα λογικό τα μέλη της ΕΚΤ να επιλέξουν να μη δεσμευτούν για το χρονοδιάγραμμα των επόμενων μειώσεων.
Πόσο μάλλον από τη στιγμή που οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι μπορούν να προκαλέσουν ανοδικές πιέσεις στις τιμές ανά πάσα στιγμή, όπως τόνισε αρκετές φορές η πρόεδρος της ΕΚΤ χθες.
Σύμφωνα με τη συνέντευξη της Λαγκάρντ, αυτό που προβληματίζει το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ είναι ότι παρά το γεγονός ότι από τον Σεπτέμβριο του 2023 και μετά, ο πληθωρισμός έχει μειωθεί κατά περισσότερες από 2,5 ποσοστιαίες μονάδες και οι προοπτικές για τον πληθωρισμό έχουν επίσης βελτιωθεί σημαντικά, εντούτοις οι πιέσεις στις τιμές εξακολουθούν να είναι ισχυρές, με κύριο υπαίτιο τον ρυθμό ανόδου των μισθών που είναι αυξημένος.
Επομένως κατά την ΕΚΤ ο κίνδυνος να παραμείνει ο πληθωρισμός πάνω από τον στόχο για μεγάλο διάστημα του επόμενου έτους είναι μεγάλος.
Αυτό αντικατοπτρίζεται και στις εκτιμήσεις για τις προοπτικές του πληθωρισμού που έδωσε η ΕΚΤ.
Οι πιο πρόσφατες προβολές εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος για τον γενικό πληθωρισμό και τον πυρήνα του πληθωρισμού έχουν αναθεωρηθεί προς τα πάνω για το 2024 και το 2025 σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου.
Οι εμπειρογνώμονες αναμένουν τώρα ότι ο γενικός πληθωρισμός θα διαμορφωθεί κατά μέσο όρο σε 2,5% το 2024, 2,2% το 2025 και 1,9% το 2026.
Όσον αφορά τον δομικό πληθωρισμό -χωρίς την ενέργεια και τα είδη διατροφής- προβλέπουν ότι θα διαμορφωθεί κατά μέσο όρο σε 2,8% το 2024, 2,2% το 2025 και 2,0% το 2026.
Την ίδια στιγμή, ο ρυθμός της οικονομικής ανάπτυξης αναμένεται να επιταχυνθεί σε 0,9% το 2024, 1,4% το 2025 και 1,6% το 2026.
Ακριβώς αυτές οι προβλέψεις «υπαγόρευσαν» την ρητορική της Λαγκάρντ. Βλέπετε, η Πρόεδρος της ΕΚΤ δεν ανέλαβε καμία δέσμευση χθες περί επιτοκιακής πολιτικής, γιατί είχε την ευελιξία να το κάνει.
Ποιος της προσφέρει αυτή την ευελιξία;
Kαταρχάς οι πρόσφατες οικονομικές επιδόσεις. Η Ευρωζώνη εμφάνισε τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης τους πρώτους τρεις μήνες 2024, με το ΑΕΠ να αυξάνεται κατά 0,3% σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο, βάζοντας τέλος σε ένα ολόκληρο έτος στασιμότητας.
Προφανώς αν η μακροοικονομική εικόνα ήταν χειρότερη, ή οι προβλέψεις για τον ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης ήταν διαφορετικές, η ΕΚΤ θα επέλεγε μια πιο «περιστερίσια» φρασεολογία, προκειμένου να πολλαπλασιάσει τις προσδοκίες για τη μείωση των επιτοκίων και να «δώσει πλάτη» στην ανάπτυξη.
(σ.σ: Bέβαια η επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης αντανακλά ως επί το πλείστον την εξασθένιση των πιέσεων στις τιμές της ενέργειας και των τροφίμων, που προκάλεσε ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά αυτό είναι μια άλλη κουβέντα).
Συμπερασματικά λοιπόν αν θέλαμε σε λίγες γραμμές να συρρικνώσουμε τις χθεσινές δηλώσεις της Λαγκάρντ, θα γράφαμε τα εξής:
-H νομισματική πολιτική έχει διατηρήσει περιοριστικές τις συνθήκες χρηματοδότησης και έχει περιορίσει τη ζήτηση.
-Η σταθεροποίηση των προσδοκιών για τον πληθωρισμό έχουν συμβάλει εξίσου σημαντικά στην επαναφορά του πληθωρισμού σε χαμηλότερα επίπεδα.
Υπάρχει όμως ένα «αλλά». Παρά την πρόοδο που σημειώθηκε τα τελευταία τρίμηνα, οι εγχώριες πιέσεις στις τιμές εξακολουθούν να είναι ισχυρές, καθώς ο ρυθμός ανόδου των μισθών είναι αυξημένος.
Επομένως ο πληθωρισμός είναι πιθανόν να παραμείνει πάνω από τον στόχο για μεγάλο διάστημα του επόμενου έτους, κάτι που αναγκάζει προς το παρόν την ΕΚΤ να αφήσει όλα τα ενδεχόμενα ανοικτά όσον αφορά την επιτοκιακή πολιτική.
Το κρυφό υπόβαθρο
Χθες η Κριστίν Λαγκάρντ μπήκε στην διαδικασία να δώσει διευκρινήσεις ότι η ΕΚΤ λαμβάνει τις αποφάσεις της υπό το πρίσμα τριών κριτηρίων: Τον υποκείμενο πληθωρισμό, την ένταση με την οποία μεταδίδεται η νομισματική πολιτική και τις προοπτικές των πληθωριστικών πιέσεων. Αυτό μόνο τυχαίο δεν ήταν.
Η σταθεροποίηση των προσδοκιών για τον πληθωρισμό, έχει συμβάλει σημαντικά στην επαναφορά του πληθωρισμού σε χαμηλότερα επίπεδα, δυναμώνοντας την ευελιξία της ΕΚΤ.
Η προσδοκία δε για τις περικοπές των επιτοκίων ως επιστέγασμα του ελέγχου των πληθωριστικών πιέσεων , έχει οδηγήσει τους τελευταίους μήνες ήδη στη μείωση του κόστους των στεγαστικών και των εταιρικών δανείων.
Σύμφωνα με τους αναλυτές, αυτή η μείωση του κόστους δημιουργεί ήδη τις προϋποθέσεις ώστε να ανακάμψουν οι επενδύσεις, κάτι που θα οδηγήσει σε ανάκαμψη την κατασκευή κατοικιών και τη στεγαστική αγορά.
Στη Γερμανία για παράδειγμα, τα επιτόκια των 10ετών στεγαστικών δανείων μειώθηκαν από πέριξ του 4% τον περασμένο Οκτώβριο, κάτω από 3,2%.
Αυτό με τη σειρά του είχε σαν αποτέλεσμα την αισθητή αύξηση της ζήτησης για χρηματοδότηση στεγαστικών δανείων, κάτι που οδήγησε την αγορά σε σημαντική ανάκαμψη τους τελευταίους μήνες.
Αυτή η παράμετρος είναι ίσως η σημαντικότερη για την ευελιξία της ΕΚΤ τόσο σε επίπεδο αποφάσεων όσο και σε επίπεδο δηλώσεων. Εν ολίγοις, όσο οι προσδοκίες υποκαθιστούν μέρος της δουλειάς της, η ΕΚΤ δεν χρειάζεται να αναλάβει δεσμεύσεις όσον αφορά τις μελλοντικές της αποφάσεις για τα επιτόκια. Δεσμεύσεις που ούτως ή άλλως δεν μπορεί να αναλάβει λόγω της έλλειψης ορατότητας.
Ενδεικτική της αβεβαιότητας για το τι μας κρύβει το μέλλον της νομισματικής πολιτικής ήταν η απάντηση σε ερώτηση κατά τη συνέντευξη Τύπου για το πόσο κοντά είναι η ΕΚΤ στο ουδέτερο επιτόκιο, ήτοι το επιτόκιο που θεωρητικά δεν ενισχύει τον πληθωρισμό και δεν αποδυναμώνει την οικονομία.
Η Λαγκάρντ όχι μόνο δεν έδωσε κανένα χρονοδιάγραμμα, αλλά προτίμησε εφόσον είχε το περιθώριο να προετοιμάσει την αγορά για το χειρότερο σενάριο δηλώνοντας ότι «Δεν είμαστε κοντά στο να φτάσουμε στο ουδέτερο επιτόκιο» και ότι το τελευταίο μίλι ενδεχομένως να έχει πολλά εμπόδια.
Ποια μπορεί να είναι αυτά τα εμπόδια;
Ο πληθωρισμός για παράδειγμα θα μπορούσε να διαμορφωθεί σε υψηλότερο επίπεδο από ό,τι προβλέπεται εάν οι μισθοί ή τα κέρδη αυξηθούν περισσότερο από ό,τι αναμένεται.
Οι αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις επίσης μπορεί να παίξουν τον ρόλο τους, ωθώντας τις τιμές της ενέργειας και το κόστος των εμπορευματικών μεταφορών προς τα πάνω σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα και διαταράσσοντας το παγκόσμιο εμπόριο.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα και η εξελισσόμενη κλιματική κρίση ενδεχομένως να δώσουν ανοδική ώθηση στις τιμές των ειδών διατροφής.
H Λαγκάρντ δεν δίστασε όμως να αναδείξει την πιθανότητα και ενός εντελώς αντίθετου σεναρίου.
Εκείνου κατά το οποίο ο πληθωρισμός μπορεί να διαμορφωθεί σε απροσδόκητα χαμηλά επίπεδα εάν η νομισματική πολιτική περιορίσει τη ζήτηση περισσότερο από ό,τι αναμένεται ή εάν το οικονομικό περιβάλλον στον υπόλοιπο κόσμο «επιδεινωθεί απρόσμενα».
Το σενάριο αυτό άλλωστε είναι και η αιτία της έναρξης του κύκλου μείωσης των επιτοκίων, με την ΕΚΤ να είναι έτοιμη να διατηρήσει μικρή την ταχύτητα του «διαβήτη» αλλά και να την αυξήσει αν χρεαστεί, ανάλογα των εκάστοτε συνθήκων.
Συμπερασματικά, αν θέλαμε να μεταφράσουμε τις χθεσινές δηλώσεις της Λαγκάρντ, θα γράφαμε ότι: Στον κόσμο των επιτοκίων, όλα είναι πιθανά τους επόμενους μήνες.
Aποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δε δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
