Το εγχώριο τραπεζικό σύστημα έχει γυρίσει σελίδα, διαθέτει ισχυρή ρευστότητα με σταθερή αύξηση των καταθέσεων, χρηματοδοτώντας την ελληνική οικονομία και προετοιμάζεται ώστε να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του μέλλοντος ανέφερε ο πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών και πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας Γκίκας Χαρδούβελης σε εκτενή παρουσίαση με τίτλο Ελληνικές Τράπεζες: Το παρελθόν, το παρόν & το μέλλον»
Στην παρουσίαση συμμετείχαν η Acting Γενική Διευθύντρια, Χαρούλα Απαλαγάκη και ο Ανώτερος Διευθυντής της ΕΕΤ, Βασίλη Παναγιωτίδη, ενώ τις μακροοικονομικές προοπτικές του περιβάλλοντος στο οποίο λειτουργούν οι τράπεζες παρουσίασε ο επικεφαλής της αρμόδιας Συντονιστικής Επιτροπής της ΕΕΤ, Τάσος Αναστασάτος, Group Chief Economist στην Eurobank .
Υψηλή ρευστότητα και χρηματοδότηση οικονομίας
Ο δανεισμός προς τις επιχειρήσεις έχει επιστρέψει σε φυσιολογικά επίπεδα στην Ελλάδα. Ειδικότερα ο ρυθμός καθαρής αύξησης του δανεισμού προς τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα είναι θετικός από το 2019, και μεγαλύτερος του ευρωπαϊκού μέσου όρου από το 2022. Τελευταία, και ο δανεισμός προς τα νοικοκυριά ανακάμπτει, με τα νέα δάνεια να πλησιάζουν ή και να υπερβαίνουν (στα καταναλωτικά) τις αποπληρωμές των υφιστάμενων δανείων, ανέφερε ο κ Χαρδουβελης παρουσιάζοντας στοιχεία.
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έχουν μειωθεί με περαιτέρω περιθώριο για μείωση (Δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) στο 5% έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου 1,9% (Τέλος-2023, Πηγή: ECB/Eurostat).
Οι προκλήσεις
Δύο προκλήσεις σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα και τρεις σε μακροπρόθεσμο, έχουν να αντιμετωπίσουν οι τράπεζες την επόμενη μέρα
Αναλυτικότερα όπως είπε ο Πρόεδρος της ΕΕΤ, οι προκλήσεις σχετίζονται με
- την διατήρηση υψηλής οργανικής κερδοφορίας σε περιβάλλον μειούμενων επιτοκίων από την ΕΚΤ
- την πίεση από το νέο κανονιστικό πλαίσιο της Βασιλείας IV
Τα καθαρά επιτοκιακά έσοδα θα βρίσκονται υπό πίεση καθώς η ΕΚΤ
- μειώνει το επιτόκιο παρέμβασης. Αυτή η πίεση αφορά όλες τις ευρωπαϊκές
- τράπεζες, ωστόσο οι ελληνικές τράπεζες εξαρτώνται περισσότερο από τα καθαρά επιτοκιακά έσοδα σε σχέση με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές.
Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να αυξήσουν τα κέρδη από νέα δάνεια και προμήθειες, μικρό μέρος των οποίων αφορούν τη λιανική τραπεζική. Στο πλαίσιο αυτό, οι τράπεζες μελετούν τις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές για τη δημιουργία σχήματος πληρωμών account to account, με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση του IRIS, αλλά ακόμη δεν έχουν καταλήξει σε αποφάσεις.
Όπως ανέφερε ο κ. Χαρδούβελης, η συμβολή των εσόδων από προμήθειες στα έσοδα των ελληνικών τραπεζών είναι αισθητά χαμηλότερη από τις ευρωπαϊκές τράπεζες (17,29% έναντι 28,77% των ευρωπαϊκών τραπεζών, σύμφωνα με στοιχεία του SSM). Την αναμενόμενη απώλεια από καθαρά επιτοκιακά έσοδα, οι τράπεζες προσβλέπουν να την καλύψουν από περισσότερες χορηγήσεις, καθώς η οικονομία αναπτύσσεται.
Αναφορικά με την επίπτωση από την Βασιλεία IV, το 2025, η επίπτωση στους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας των ελληνικών τραπεζών αναμένεται μικρή (διότι ακολουθούν την τυποποιημένη προσέγγιση στον υπολογισμό των συντελεστών στάθμισης κινδύνου) στις 30 - 60 μονάδες βάσης, σε αντίθεση με ορισμένες μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες που θα έχουν επίπτωση 100 - 200 μ.β. (διότι ακολουθούν εσωτερικά μοντέλα στάθμισης κινδύνου).
Οι μακροπρόθεσμες προκλήσεις
Μακροπρόθεσμα, οι προκλήσεις για τις τράπεζες εστιάζονται
Στην επαρκή τους προετοιμασία για την αναπτυσσόμενη ψηφιακή οικονομία, ανταποκρινόμενες στις ανάγκες των πελατών τους και στον ανταγωνισμό των fintechs. Οι ελληνικές τράπεζες είναι πρωτοπόρες, πραγματοποιώντας μεγάλες επενδύσεις στον τομέα της πληροφορικής, ενώ είναι και οι κύριοι χρήστες της τεχνητής νοημοσύνης.
Το ποσοστό των ατόμων που χρησιμοποιούν internet banking στην Ελλάδα αυξάνεται σταθερά από το 2015, αλλά ακόμα βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ (στο 52% έναντι 63,9%).
Η ψηφιοποίηση έχει ήδη αλλάξει την σχέση τράπεζας - πελάτη: τα ΑΤΜs αυξάνονται, ο αριθμός των καταστημάτων μειώνεται, οι τράπεζες μειώνουν τις συναλλαγές ταμείου και αυξάνουν τους RMs, ενώ χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για επαναλαμβανόμενες εργασίες
Στην επέκταση τους στο εξωτερικό, ανακτώντας την επιρροή που είχαν πριν η κρίση τις υποχρεώσει να συρρικνώσουν δραματικά το άνοιγμα θυγατρικών που είχαν κάνει πριν 30 χρόνια.
Σήμερα οι ελληνικές τράπεζες εξετάζουν στρατηγικές και μεθόδους επέκτασης, σταθμίζοντας τα κόστη και τα οφέλη. Στο τέλος του 2023, οι διεθνείς δραστηριότητες (34,9 δισ. ευρώ) ανήλθαν στο 11% του συνολικού ενεργητικού των ελληνικών τραπεζών (σε ενοποιημένη βάση).
Στο να ενισχύουν την εφαρμογή των κριτηρίων βιωσιμότητας ESG, εξυπηρετώντας τις ανάγκες της κοινωνίας.
Ο κ. Χαρδούβελης είπε ότι οι ελληνικές τράπεζες είναι πρωτοπόροι στην εταιρική διακυβέρνηση («G» του ESG), πρωτοπόροι στο περιβάλλον («E» του ESG), με περίπου το 40% των έργων RRF που συγχρηματοδοτούν να είναι προσανατολισμένα στην πράσινη μετάβαση, ενώ έχουν το βλέμμα στραμμένο στην κοινωνία («S» του ESG).
«Η εμπιστοσύνη της κοινωνίας είναι ένα στοιχείο που πρέπει να έχουν οι τράπεζες για να μπορούν να ασκήσουν τη λειτουργία τους», είπε ο κ. Χαρδούβελης, σημειώνοντας ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν διαθέσει περίπου 400 εκατ. ευρώ την περίοδο 2019 - 2024 για να στηρίξουν το ελληνικό Δημόσιο και τα νοικοκυριά μέσω διαφόρων πρωτοβουλιών εταιρικής κοινωνικής ευθύνης συλλογικά και ατομικά.
Στα παραδείγματα της παρουσίασης του κ. Χαρδούβελη αναφέρονται μεταξύ άλλων:
(1) Όλες οι τράπεζες πάγωσαν για δύο χρόνια από τον Απρίλιο του 2023 το επιτόκιο για 442.000 δανειακές συμβάσεις, που σημαίνει διαφυγόντα επιτοκιακά έσοδα 250 εκατ.ευρώ
(2) Όλες οι τράπεζες συλλογικά μέσω της ΕΕΤ διέθεσαν: (α) 1,75 εκατ. ευρώ για πυροπροστασία στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη για μίσθωση drones & ελικοπτέρων, (β) 0,75 εκατ. ευρώ για αγορά περιπολικών της ΕΛΑΣ, (γ) 5 εκατ. ευρώ για εγκατάσταση και συντήρηση της πλατφόρμας διαχείρισης ιδιωτικού του χρέους.
(3) Οι συστημικές τράπεζες συνεισέφεραν (α) 50 εκατ. ευρώ για την αποκατάσταση ζημιών στην περιφέρεια Θεσσαλίας, (β) 26,2 εκατ. ευρώ στον πολιτισμό, (γ) 24,8 εκατ. ευρώ για την παιδεία και την ενίσχυση όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων, (δ) 12 εκατ. ευρώ μέσω του προγράμματος «ΓΕΦΥΡΑ ΙΙΙ» για να επιδοτηθεί για ένα έτος το 50% από την αύξηση του επιτοκίου ειδικά για ευάλωτους δανειολήπτες, (ε) 7,6 εκατ. ευρώ στη δημόσια υγεία, (στ) 7,3 εκατ. ευρώ για προστασία του περιβάλλοντος, (ζ) 3,3 εκατ. ευρώ για τον αθλητισμό, (η) 1,3 εκατ. ευρώ για το δημογραφικό, (i) 0,5 εκατ. ευρώ για τους σεισμοπαθείς στην Τουρκία
Αλματώδης είναι η αύξηση των συναλλαγών χωρίς μετρητά
Αλματώδης είναι η αύξηση των συναλλαγών χωρίς μετρητά, οι οποίες σχεδόν τριπλασιάστηκαν την τελευταία πενταετία, φτάνοντας στα 2,7 δισεκατομμύρια το 2023 όπως προκύπτει από την παρουσίαση του Ανώτερου Διευθυντή της ΕΕΤ, Βασίλη Παναγιωτίδη. Η εκτίμηση είναι για περισσότερες από 3 δισεκατομμύρια συναλλαγές το 2024 (296 κατά κεφαλήν). Το 74% των συναλλαγών αφορούσαν το 2023 συναλλαγές με κάρτες.
Ως προς την αξία των συναλλαγών πληρωμών χωρίς μετρητά, ανήλθε σε 1,26 τρισ. ευρώ το 2023, αυξημένη κατά 65% σε σχέση με το 2018 (760 δισ. ευρώ). Το 89% της αξίας των συναλλαγών (1,13 τρισ. ευρώ) αφορά συναλλαγές με μεταφορές πίστωσης. Για πρώτη φορά το 2023 ήταν υψηλότερη η αξία των συναλλαγών με κάρτες έναντι των επιταγών.
Στις απάτες με κάρτες πληρωμών υπήρξε μείωση 11% στον αριθμό και 10% στην αξία των συναλλαγών το α΄ εξάμηνο του 2024 σε σχέση με το 2023. Μείωση 38% στον αριθμό και 72,5% στην αξία των συναλλαγών απάτης σημειώθηκε στις απάτες με μεταφορές πίστωσης το 2023 σε σχέση με το 2022.
