Σε συνέχεια της εορταστικής και διαφορετικής διάθεσης από αριθμούς και αναλύσεις στο σημερινό μου άρθρο θα αναφερθώ στο παραμύθι της «ωραίας κοιμωμένης» σε συνδυασμό με του «πρίγκιπα βάτραχου». Για λόγους συντομίας, η «ωραία κοιμωμένη» θα ονομάζεται ΧΑ, ενώ ο «πρίγκιπας βάτραχος», επενδυτές. Όλοι σας φυσικά γνωρίζετε το παραμύθι της ωραίας κοιμωμένης που την ξύπνησε από τον βαθύτατο της ύπνο ο πρίγκιπας. Αυτό που δεν γνωρίζετε όμως είναι ότι ο πρίγκιπας ήταν το ίδιο πρόσωπο με το παραμύθι του «βάτραχου που έγινε πρίγκιπας», και θα το αποδείξουμε σήμερα.
Οι περισσότερες βασιλοπούλες (αγορές) του πλανήτη ξύπνησαν τα τελευταία χρόνια, ενώ μόνο μία ακόμη παραμένει αγουροξυπνημένη, καθώς δεν βρέθηκε ο κατάλληλος πρίγκιπας (επενδυτές). Αν αναρωτιέστε τον λόγο, το μυαλό σας σωστά πάει στο ότι δεν είναι τόσο ελκυστική. Μπορεί η περιουσία της και τα ασημικά της να είναι αρκετά αλλά τι να τα κάνει ο πρίγκιπας όταν υπάρχουν περισσότερες βασιλοπούλες με περισσή ομορφιά, χάρη και περιουσίες αντίστοιχα.
Σύμφωνα με τα εκτιμώμενα μεγέθη για το 2024 τα ασημικά της βασιλοπούλας (οι εταιρείες υψηλής κεφαλαιοποίησης στο ΧΑ) διαπραγματεύονται με P/E 10 και δείκτη P/BV 1,4. Το ΧΑ είναι ελκυστικά τιμολογημένο σε σχέση με τις διεθνείς αγορές. Στις πολυδιαφημιζόμενες νέες τράπεζες (για να υπενθυμίζουμε ότι οι παλιές κάηκαν), ο δείκτης. P/E είναι στο 6,1 και η σχέση P/BV στο 0,84! Την ίδια ώρα, στον δείκτη S&P 500 το P/E φτάνει το 28 και ο δείκτης P/BV το 5. Στην Ευρώπη ο δείκτης Dax διαπραγματεύεται με P/E 16,2 και P/BV 1,6 και ο ευρωπαϊκός δείκτης Stoxx 600 με P/E 15,5 και P/BV 1,9.
Ένα εμφανές discount για τους ελληνικούς τίτλους σε σχέση με τους ευρωπαϊκούς και ακόμη περισσότερο σε σχέση με τους αμερικάνικους, αλλά προς ώρας κάποιος θα μπορούσε να πει ότι το ΧΑ ακολουθεί την πραγματική εικόνα της παγκόσμιας οικονομίας και των πολλών κινδύνων της, στον αντίποδα της προεξόφλησης και αποστασιοποίησης των διεθνών αγορών.
Οι επενδυτικοί οίκοι, με τη εξαίρεση της Moody’s έχουν ήδη αποδώσει την επενδυτική βαθμίδα στην ελληνική οικονομία. Ωστόσο, και η Moody’s εκτιμάται ότι θα το κάνει στο πρώτο τρίμηνο του 2025. Η Scope Ratings έδωσε πρόσφατα βαθμολογία κατά μία βαθμίδα υψηλότερη από την επενδυτική βαθμίδα και προς αυτή την κατεύθυνση αναμένεται να κινηθούν και άλλοι οίκοι το 2025. Βέβαια για να ξυπνήσει τελείως η τελευταία «ωραία κοιμωμένη» θα πρέπει να αλλάξουν πολλά ως προς την εμφάνιση της και την προσέλκυση πολλών μνηστήρων.
Σύμφωνα πάντα με τον συνωστισμό που παρατηρείται για την διαφήμιση και ελκυστικότητα της ως «παγκόσμιο κελεπούρι». Κατά την διάρκεια του έτους έλαβε χώρα μία από τις μακροβιότερες συσσωρεύσεις στην ιστορία του ΧΑ. Η διακύμανσή του ήταν μέσα στο πολύ μικρό εύρος των 100 μονάδων περίπου, όταν στα διεθνή χρηματιστήρια οι αποδόσεις και τα πάνω κάτω γέμιζαν τα πορτοφόλια των επενδυτών. Δυστυχώς δε θα σταθώ στο βασικό πρόβλημα που λέγεται προσέλκυση κερδοσκόπων (πρίγκιπες-μνηστήρες), που θα δώσουν την απαραίτητη ρευστότητα στο σύστημα.
Τα τελευταία 32 χρόνια στον χώρο μου έχουν μάθει ένα πράμα που δεν αλλάζει, γιατί απλά ποτέ δε θα αλλάξει ουσιαστικά η δομή και το μοντέλο της ελληνικής οικονομίας. Πόσω μάλλον να γίνουν ουσιαστικές αλλαγές στην λειτουργία του ΧΑ σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και ιδιαίτερα στο ΧΠΑ. Μπαίνεις για ένα γρήγορο ανοδικό διάστημα και στη συνέχεια μένεις με τον «μουτζούρη». Ακόμα και οι ελληνικές αγαπημένες τράπεζες της γενιάς του '99 κατόρθωσαν να γίνουν ο «μουτζούρης» στα χέρια των τελευταίων «ρομαντικών» επενδυτών της Σοφοκλέους που μας αφήνουν σιγά σιγά. Αλήθεια γιατί φεύγουν όλοι οι μεγάλοι όμιλοι από το ΧΑ; Μήπως είναι λόγω της επιτυχημένης του λειτουργίας; Τρίζουν τα κόκκαλα των ιδρυτών του!
Ωστόσο, οι ευοίωνες προοπτικές συνεχίζουν και για την επόμενη χρονιά με τις τράπεζες να ετοιμάζονται να υπερασπιστούν την οργανική κερδοφορία τους με αυξημένη πιστωτική επέκταση για να αντισταθμίσουν τις απώλειες από τη μείωση του επιτοκιακού περιθωρίου και των χαμηλότερων τιμολογήσεων στις προμήθειες. Το θέμα των τραπεζών θα μας απασχολήσει όλη την επόμενη χρονιά και όχι μόνο, καθώς και ο Ντόναλντ Τραμπ ετοιμάζει την απορρύθμιση του συστήματος στις ΗΠΑ, δίνοντας περισσότερο χρήμα στο σύστημα.
Η Ευρώπη θα ακολουθήσει και η χώρα μας με μικρά βήματα θα μπει στο παιχνίδι. Ήδη εξετάζουν κάποιες τράπεζες να δώσουν νέα δάνεια σε καλοπληρωτές δανειολήπτες. Το Ταμείο Ανάκαμψης θα συνεχίσει να προικίζει τις εταιρείες της χώρας που δραστηριοποιούνται στην ενέργεια, τον τουρισμό, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, τις κατασκευές κ.ο.κ.. Ενώ και η μέση μερισματική απόδοση αναμένεται να ξεπεράσει αισθητά το 4%, σε μια συνολική κεφαλαιοποίηση του ΧΑ στα 100 δισ.
Παραταύτα, το ΧΑ αποστασιοποιήθηκε από την διεθνή εικόνα αλλά δεν μας παραξένευσε και ιδιαίτερα, καθώς κύριο χαρακτηριστικό του αποτελεί η εν λόγω εικόνα. Η αγορά μας είναι πολύ εύκολα ελεγχόμενη. Μια ημέρα συναλλαγών της Apple είναι ολόκληρος ο ετήσιος τζίρος του ΧΑ. Λογικό οι νέοι χρηματιστές της Wall Street να κάνουν την πρακτική τους επάνω μας! Ο βαθύς ύπνος φέρνει την απογοήτευση και στην συνέχεια η απογοήτευση την μεγάλη κίνηση που διαρκεί στο καλύτερο ενάμιση μήνα και μετά το μοίρασμα της τράπουλας επανέρχεται ο «βαθύς ύπνος».
Εδώ αξίζει να αναφερθεί και η οικονομική κατάσταση του πολύπαθου κλάδου των χρηματιστηριακών, όπου οι περισσότερες, που δεν θα μπορέσουν να ακολουθήσουν τις νέες τεχνολογίες (και παραμείνουν να περιμένουν το γερασμένο πλέον βασιλόπουλο να αγοράσει 1000 Metlen ή ΟΠΑΠ κ.ο.κ., και να πληρώσει και αν είναι δυνατόν καθόλου προμήθεια) θα αναγκαστούν να ακολουθήσουν την πορεία που έγραψα πριν 5 χρόνια στο διορατικό και αγαπημένο σας άρθρο «ο θάνατος του εμποράκου».
«Καθημερινά στον πολύπαθο χώρο των εναπομείναντων εμποράκων της πρώην οδού Σοφοκλέους (χρηματιστηριακές συναλλαγές, σχετίζονται με τη διαπραγμάτευση χρηματιστηριακών πράξεων, είναι αμφιμερώς εμπορικές πράξεις) ξυπνάνε όλο και περισσότεροι. Το σύστημα προσπαθεί να τους αποβάλλει, καθώς δεν τους χρειάζεται πλέον. Είναι τα απομεινάρια μιας πλάνης που κράτησε τόσο όσο χρειάζονταν για να μεταλλαχθεί ο χώρος. Για την 4η βιομηχανική επανάσταση που έρχεται. Και ο άνθρωπος δεν θα χρειάζεται, καθώς οι αλγόριθμοι θα τον αντικαταστήσουν.
Ο «εμποράκος της Σοφοκλέους» ξεγελάστηκε από το σύστημα, εξάλλου ποτέ δεν το είχε σύμμαχο. Κυνήγησε το όνειρο, το πλησίασε το '99, το ξαναπροσπάθησε το 2003 και το 2008, άντεξε μέχρι το 2014 και έλπιζε και πάλι. Για να έρθει η οριστική συντριβή το «''εθνικά υπερήφανο διάστημα διαπραγμάτευσης'' 2015-2017».
Έχει γίνει φανερό ότι τα νέα δεδομένα στην παγκόσμια οικονομία θα αλλάξουν πολλά το 2025. Σίγουρα θα αναγκάσουν την Ευρώπη να επανεξετάσει τη στάση της σε διάφορα ζητήματα με την έκθεση Ντράγκι να υποδεικνύει τον ενδεδειγμένο οδικό χάρτη. Η νέα ανάγκη για αυξημένες δαπάνες, για την αμυντική της θωράκιση, με τις ΗΠΑ να απειλούν ακόμη και με τη αποχώρησή τους από το ΝΑΤΟ, σύμφωνα με τη ρητορική Τραμπ από την προηγούμενη του θητεία ακόμα, αλλά και η ανάγκη για ανάκτηση της ανταγωνιστικότητάς της ώστε να αντιμετωπίσει τις τεχνολογικές προκλήσεις που προέρχονται τόσο από την Κίνα όσο και από τις ΗΠΑ, θα οδηγήσουν την ΕΕ σε καθοριστικές κινήσεις που ή θα την αλλάξουν ή θα την βουλιάξουν, καθώς θα πρέπει να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη. Και βαθιά το χέρι στην τσέπη σημαίνει ένα πράμα πολύ χρήμα και πολύ πληθωρισμός!
Οι επερχόμενες εκλογές στη Γερμανία αλλά και οι πολιτικές εξελίξεις στη Γαλλία θα δώσουν σύντομα απαντήσεις για το πόσο πιθανό είναι να σταθεί η Ευρώπη ως ισότιμος συνομιλητής με τις ΗΠΑ και την Κίνα. Μέσα σε όλα αυτά οι μικρότερες οικονομικά χώρες, όπως η Ελλάδα, θα αναγκαστούν να ακολουθήσουν την διεθνή πορεία και να επιλέξουν τις συμμαχίες τους, σύμφωνα με την κεντρική γραμμή της ΕΕ, με τα γεωπολιτικά να απασχολούν τον καθένα μας, όσο μακριά και εάν βρίσκονται οι κίνδυνοι. Αλήθεια πόσοι ευρωπαίοι σύμμαχοι θα υπερασπιστούν τα δικά τους ευρωπαϊκά σύνορα στο Αιγαίο, εάν ποτέ χρειαστεί; Τις μέρες μας ποτέ δεν ρωτάς για ποιόν χτυπάει η καμπάνα!
Στο επόμενο μου άρθρο της αποκάλυψης του 2025 δεν θα μιλήσω για 5 ή 10 ευκαιρίες στο ΧΑ ή στις διεθνείς αγορές, καθώς κανέναν πλέον δεν απασχολεί να παντρευτεί μία μόνο βασιλοπούλα. Εξάλλου, είπαμε ότι η ιδιαιτερότητα του ΧΑ είναι πλέον γνωστή. Σε έναν μήνα οι αποδόσεις του 40% και έπειτα το κάψιμο όλων των κερδών και όσων δεν πρόλαβαν να ρευστοποιήσουν γιατί πίστεψαν ότι αυτήν τη φορά θα είναι αλλιώς, και ξέμειναν με τον μουτζούρη. Η γενιά του '99 χάνεται και οι «νέοι πρίγκιπες» ασχολούνται αποκλειστικά με το σήμερα. Το αύριο δεν μπορεί να περιμένει και το περισσότερο ποτέ δεν είναι αρκετό! Λάθος σκέψη ή λάθος τακτική των νέων επενδυτών θα το δείξει το εύρος που θα έχει το επόμενο κραχ.
Ο χρόνος περνάει τόσο γρήγορα που σαν χθες θυμάμαι το '99 και τα μεγαλεπήβολα σχέδια ομίλων που δεν υπάρχουν, των παλιών τραπεζών που δεν υπάρχουν κ.ο.κ.. Κάποτε ρώτησα έναν επενδυτή: «Εάν το '99 σε έβαζα σε χρονοκάψουλα και σε ξυπνούσα σήμερα και σου έλεγα ότι έγιναν δύο σημαντικά γεγονότα μέσα σε αυτά τα χρόνια. Το πρώτο η Εθνική Ελλάδος πήρε το EURO 2004 και η μετοχή της ΕΤΕ από 120.000 δρχ. μηδένισε και δεν υπάρχει σήμερα, τι θα πίστευες;» Φυσικά τον έπιασαν τα γέλια. Καθώς δεν θα ήθελα να σας πιάσουν και εσάς τα γέλια, αλλά να γελάσετε ικανοποιημένοι από το αποτέλεσμα θα κλείσω το σημερινό εορταστικό άρθρο με την υπόσχεση που σας έδωσα στην αρχή για την σχέση του «πρίγκιπα βάτραχου» με την «κοιμώμενη βασιλοπούλα».
Κάποτε η βασιλοπούλα (ΧΑ) φίλησε τον βάτραχο (επενδυτές) και έγινε ο γνωστός πρίγκιπας. Στη συνέχεια, όμως, η ίδια βασιλοπούλα δεν του φέρθηκε σωστά και αυτός έφυγε και εκείνη έπεσε σε βαθύ ύπνο μετανιωμένη και περιμένοντας τον να γυρίσει. Όμως ο πρίγκιπας δεν γυρνούσε. Κάποιες φορές περνούσε έξω από το κάστρο της βασιλοπούλας (ΧΑ) πήγαινε κοντά της και ξυπνούσε για λίγο, αλλά κάθε φορά ήταν τόσο αδύναμη και γερασμένη που δεν μπορούσε πλέον να ξυπνήσει και να ζήσει μαζί του για πάντα. Έτσι τα χρόνια περνούσαν και ο πρίγκιπας δεν την ήθελε πλέον για πάντα, παρόλο που αυτήν ήταν η αιτία που μεταμορφώθηκε. Το λιγότερο που απασχολούσε πλέον τον πρίγκηπα(επενδυτές) ήταν να ξυπνήσει η βασιλοπούλα (ΧΑ)!
