Ξεκάθαρο δείγμα αύξησης του ανταγωνισμού στα τραπεζικά επιτόκια δανείων και μείωσης της ψαλίδας στο κόστος δανεισμού επιχειρήσεων που οδηγεί σε σύγκλιση με τα επιτόκια δανείων στην Ευρώπη για στεγαστικά δάνεια αλλά και επιχειρήσεις, καταγράφεται στην ελληνική αγορά. Τα επιτόκια στεγαστικών δανείων λόγω ευνοϊκών ρυθμίσεων που αναμένεται να παραταθούν είναι ήδη σε ευρωπαϊκά επίπεδα, ενώ τα επιχειρηματικά δάνεια άρχισαν ήδη να συγκλίνουν κατά 26 μονάδες με τα ευρωπαϊκά.
Στο μεταξύ, τα δάνεια με ευνοϊκούς όρους από τα ευρωπαϊκά προγράμματα έφθασαν τα 2,7 δισ. ευρώ στο δεκάμηνο μέχρι τον Οκτώβριο του 2023. Ο δανεισμός προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά αυξήθηκε το 2023, αλλά ο ρυθμός ήταν μικρότερος του 2022 λόγω αύξησης των επιτοκίων της ΕΚΤ. Το φαινόμενο υποχρέωσε τις ελληνικές τράπεζες να κινηθούν πιο ανταγωνιστικά για να πετύχουν τους στόχους τους προς όφελος των πελατών τους, επιχειρήσεων και νοικοκυριών, σύμφωνα με την ΤτΕ.
Το μέσο επιχειρηματικό επιτόκιο μειώθηκε και πλησίασε προς τα ευρωπαϊκά κατά 26 μονάδες βάσης (0,26%) και το μέσο στεγαστικό επιτόκιο απέχει μόλις 47 μονάδες βάσης (0,47%) από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά, χάρη στα μέτρα υπέρ των συνεπών δανειοληπτών που αναμένεται να παραταθούν.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την Ενδιάμεση Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Ελλάδος, «η απόκλιση μεταξύ Ελλάδος και ζώνης του ευρώ ως προς το μεσοσταθμικό κόστος δανεισμού περιορίστηκε για τις ΜΧΕ σε 125 μ.β. κατά μέσο όρο το δεκάμηνο του 2023 (Ιανουάριος-Οκτώβριος 2022: 151 μ.β.) και για τα νοικοκυριά για τη λήψη στεγαστικού δανείου σε μόλις 47 μ.β. (Ιανουάριος-Οκτώβριος 2022: 111 μ.β.).
Αν και ο ρυθμός δανεισμού ήταν μικρότερος φέτος, η ΤτΕ εκτιμά ότι λόγω αναβάθμισης σε επενδυτική βαθμίδα, όπως έχει παρατηρηθεί, σε μία τριετία ο συνολικός δανεισμός αυξάνεται κατά 2,6% και τα τραπεζικά κεφάλαια αυξάνονται κατά 7,4% αντίστοιχα».
Φέτος, πάντως, οι τράπεζες στράφηκαν εντονότερα στα επιχειρηματικά δάνεια και στα καταναλωτικά και σύμφωνα με την ΤτΕ, έδωσαν στο δεκάμηνο συνολικά 2,7 δισ. ευρώ δάνεια με ευνοϊκούς όρους των ευρωπαϊκών προγραμμάτων για επενδύσεις.
Από τα δάνεια του ΤΑ δόθηκαν στο δεκάμηνο φέτος δάνεια για επενδύσεις 1,1 δισ. ευρώ και 1,4 δισ. ευρώ συνολικά από τον Ιούλιο του 2022 μέχρι τον Οκτώβριο του 2023, ενώ από τα προγράμματα ΕΑΤ και ΕΤΕπ, δόθηκαν 1,6 δισ. ευρώ δανείων.
Ειδικά για τις επιχειρήσεις που καλούνται να κινητοποιηθούν και να καλύψουν το επενδυτικό κενό πολλών ετών, αν θέλουν να μεγεθυνθούν και να προοδεύσουν, η μείωση της ψαλίδας με το αντίστοιχο χρηματοδοτικό κόστος στην Ευρώπη, είναι πολύ σημαντικό ζήτημα.
Γιατί μπορεί οι ενδείξεις σύγκλισης να είναι για την ώρα μικρές, αλλά τα οφέλη αυξάνονται χάρη στα ευρωπαϊκά πακέτα χρηματοδοτήσεων και οι επιχειρήσεις οφείλουν να παρακολουθήσουν το ζήτημα και να αδράξουν την ευκαιρία. Η μείωση της ψαλίδας εντοπίστηκε και καταγράφηκε από το Liberal.gr με πρόδρομα στοιχεία, αλλά τώρα η ΤτΕ με την Ενδιάμεση Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής και με θεώρηση στοιχείων δεκαμήνου έως τον Οκτώβριο 2023, επιβεβαιώνει εκείνα τα δημοσιεύματα.
Τα δάνεια με ευνοϊκούς όρους που δόθηκαν σε επιχειρήσεις
Τα προγράμματα του Ομίλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας (ΕΑΤ) και του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), συνέχισαν να στηρίζουν το δανεισμό των ελληνικών επιχειρήσεων:
- Οι εκταμιεύσεις επιχειρηματικών δανείων που συνδέονται με τα προγράμματα της ΕΤΕπ και της ΕΑΤ στο δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου έφθασαν σε 1,6 δισ. ευρώ (2022: 4,2 δισ. ευρώ), ποσό που ισοδυναμεί με το 11% των νέων δανείων καθορισμένης διάρκειας προς ΜΧΕ για την εν λόγω περίοδο (2022: 18%).
- Οι εκταμιεύσεις των επιχειρηματικών δανείων που συνδέονται με το Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ανήλθαν σε περίπου 1,1 δισ. ευρώ το δεκάμηνο του τρέχοντος έτους και 1,4 δισ. ευρώ συνολικά από τον Ιούλιο του 2022, οπότε πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες εκταμιεύσεις δανείων.
- Τα δάνεια προς τα νοικοκυριά εμφάνισαν εντονότερους, σε σχέση με τις επιχειρήσεις, ρυθμούς μείωσης κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2023. Ωστόσο:
- Τα καταναλωτικά αυξάνονταν με ρυθμό 1,9% (Ιαν.-Οκτ. 2022: 0,6%),
- Τα στεγαστικά δάνεια είχαν βραδύτερο ρυθμό από πέρυσι κατά -3,7%, (έναντι -3% στο δεκάμηνο πέρυσι).
Στο ίδιο διάστημα, πάντως, τα επιτόκια αυξήθηκαν και στην Ευρώπη και τα κριτήρια των τραπεζών για δανεισμό έγιναν αυστηρότερα και αυτό «έκοψε» το ρυθμό δανεισμού και ανάπτυξης. Η ΤτΕ εκτιμά μάλιστα ότι, «η αύξηση των συνολικών ακαθάριστων επενδύσεων πάγιου κεφαλαίου στη ζώνη του ευρώ αναμένεται να επιβραδυνθεί στο 1,3% το 2023 και 0,4% το 2024 από 2,8% το 2022. Η αξιοποίηση των πόρων του ευρωπαϊκού μέσου ανάκαμψης NextGenerationEU, παρότι εμφανίζει ενδείξεις επιβράδυνσης σε ορισμένες χώρες, θα ενισχύσει τις συνολικές επενδύσεις μεσοπρόθεσμα».
Στην Ελλάδα όμως σε συνδυασμό με την αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας η οποία οδηγεί, λέει η Τράπεζα της Ελλάδος, σε ευκολότερη και φθηνότερη συγκριτικά χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών και συντελεί σε εισροές κεφαλαίων φέρνοντας μακροχρόνια (και διατηρήσιμα) οφέλη, θα δούμε θετικές επιπτώσεις με αύξηση του ΑΕΠ των επενδύσεων και των τραπεζικών κεφαλαίων.
Τρία έτη «μετά την αναβάθμιση στην επενδυτική βαθμίδα» λέει η ΤτΕ, το ΑΕΠ αυξάνεται σχεδόν μία μονάδα (0,9%). Επίσης όπως αναφέρει:
- Οι επιχειρηματικές επενδύσεις και οι επενδύσεις των νοικοκυριών σε κατοικία αυξάνονται κατά 2,7% και 3,4% αντίστοιχα κατά την ίδια περίοδο,
- Ο συνολικός δανεισμός και τα τραπεζικά κεφάλαια αυξάνονται κατά 2,6% και 7,4% αντίστοιχα».
- Τα επιτόκια τραπεζικής χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις (Μη Χρηματοπιστωτικές Επιχειρήσεις), αυξήθηκαν σημαντικά το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2023 σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2022, λέει η ΤτΕ.
- Το μεσοσταθμικό επιτόκιο επιχειρηματικών δανείων ανήλθε κατά μέσο όρο το πρώτο δεκάμηνο του 2023 σε 5,8%, έναντι μέσης τιμής 3,2% το πρώτο δεκάμηνο του 2022. Οι αυξήσεις επιτοκίων ήταν πιο περιορισμένες στα τραπεζικά δάνεια προς τα νοικοκυριά, όπου η εφαρμογή κυμαινόμενων επιτοκίων είναι λιγότερο διαδεδομένη.
- Το μεσοσταθμικό επιτόκιο της περιόδου Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2023 στα δάνεια προς ιδιώτες αυξήθηκε κατά μία ποσοστιαία μονάδα έναντι του αντίστοιχου επιτοκίου ένα έτος νωρίτερα και διαμορφώθηκε σε 6,1%. Η προς τα πάνω αναπροσαρμογή των επιτοκίων ήταν γενικευμένη σε όλες τις κατηγορίες στεγαστικής και καταναλωτικής πίστης.
- Η άνοδος των ονομαστικών επιτοκίων δανεισμού στην Ελλάδα το τρέχον έτος ήταν ηπιότερη σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και στους δύο τομείς (ΜΧΕ και νοικοκυριά). Ως εκ τούτου, η απόκλιση μεταξύ Ελλάδος και ζώνης του ευρώ ως προς το μεσοσταθμικό κόστος δανεισμού περιορίστηκε για τις ΜΧΕ σε 125 μ.β. κατά μέσο όρο το δεκάμηνο του 2023 (Ιανουάριος-Οκτώβριος 2022: 151 μ.β.) και για τα νοικοκυριά για τη λήψη στεγαστικού δανείου σε μόλις 47 μ.β. (Ιανουάριος-Οκτώβριος 2022: 111 μ.β.).
- Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τις ΜΧΕ τους πρώτους δέκα μήνες του 2023 επιβραδύνθηκε, γεγονός που συνδέεται με την άνοδο των δανειακών επιτοκίων την επισκοπούμενη περίοδο, αλλά και με την επιβράδυνση του ρυθμού μεγέθυνσης του ΑΕΠ.
- Η μέση μηνιαία καθαρή ροή τραπεζικής χρηματοδότησης προς επιχειρήσεις ήταν 79 εκατ. ευρώ, έναντι 450 εκατ. ευρώ το ίδιο διάστημα του 2022. Δηλαδή «συνέχισε να επηρεάζεται καθοδικά από τις σημαντικές αποπληρωμές δανείων, ιδιαίτερα από μεγάλες επιχειρήσεις», σύμφωνα με την ΤτΕ.
