Της Γιάννας Σουλάκη
Χολολιθίαση είναι η παρουσία λίθων στον αυλό της χοληδόχου κύστης. Πρόκειται για συχνή πάθηση, αφού πάσχει περίπου το 10% του πληθυσμού, αν και αυτό ποικίλλει από χώρα σε χώρα (π.χ. Χιλή 30%, Ελλάδα 5-6%). Οι πέτρες στη χολή, όπως ονομάζεται ευρέως η πάθηση, μπορεί να παρουσιάζουν συμπτώματα, μπορεί και όχι, ενώ αντιμετωπίζονται είτε συντηρητικά, είτε χειρουργικά (χολοκυστεκτομή).
Το health.liberal.gr έθεσε 11 συνήθη ερωτήματα σχετικά με τη νόσο της χολολιθίασης και την επέμβαση της χολοκυστεκτομής, στον Δρ. Μιχαήλ Σπ. Κούρκουλο, χειρουργό MSc FRCS*.
- Τι είναι η χολολιθίαση;
Οι γνωστές σε όλους πέτρες στη χολή είναι λίθοι που δημιουργούνται μέσα στη χοληδόχο κύστη. Το μέγεθος και ο αριθμός διαφέρουν, από τη λεγόμενη "λάσπη", που οφείλεται σε πολλαπλούς λίθους κάτω του χιλιοστού, τους μονήρεις λίθους που φτάνουν από μισό εκατοστό ως 3-4 εκατοστά, ή τους πολλαπλούς λίθους, που μπορεί να είναι μερικές δεκάδες σε αριθμό. Μπορεί να περιέχουν μόνο χοληστερίνη, ή μόνο χολικά άλατα, ή συνδυασμό και των δύο. Μπορεί να παραμείνουν στη χοληδόχο κύστη, ή να ακολουθήσουν την πορεία της χολής προς το λεπτό έντερο, προκαλώντας απόφραξη στην πορεία.
- Που οφείλεται η χολολιθίαση;
Η χολολιθίαση εμφανίζεται πιο συχνά σε άτομα με αυξημένο σωματικό βάρος, σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, σε άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα και σε βόρειους πληθυσμούς. Η συχνότητα αυξάνεται με την ηλικία. Υπάρχει πολύ συχνά κληρονομική προδιάθεση. Ειδικές κατηγορίες ατόμων που μπορεί ν αναπτύξουν χολολιθίαση είναι άτομα με απότομη απώλεια βάρους (συμπεριλαμβανομένου και του χειρουργείου για απώλεια βάρους), άτομα με συγκεκριμένες αναιμίες που συνοδεύονται από καταστροφή ερυθρών αιμοσφαιρίων και άτομα με συγκεκριμένες παθήσεις του εντέρου όπως η κοιλιοκάκη και η νόσος Crohn.
- Είναι η χολολιθίαση επικίνδυνη;
Η απάντηση μπορεί να δοθεί από Χειρουργό ή Γαστρεντερολόγο. Σε γενικές γραμμές, εφόσον οι πέτρες στη χολή δε συνοδεύονται από πόνο, δε θεωρούνται επικίνδυνες. Ο πόνος είναι τυπικός, εντοπίζεται στο δεξιό άνω μέρος της κοιλιάς κάτω από τις πλευρές, και μπορεί να επεκτείνεται στο πλάι ή προς την πλάτη. Μη τυπικός πόνος μπορεί να σημαίνει διαφορετική αιτία που χρειάζεται διερεύνηση. Αν όμως η χολολιθίαση είναι συμπτωματική, είτε με τη μορφή κολικών (που δε βελτιώνονται με κατάλληλη δίαιτα), είτε με τη μορφή επιπλοκών (όπως χολοκυστίτιδα ή παγκρεατίτιδα), τότε είναι επικίνδυνη και χρειάζεται θεραπεία. Η ύπαρξη πολλαπλών μικρών λίθων μπορεί να σημαίνει αυξημένο κίνδυνο απόφραξης ή παγκρεατίτιδας. Η ανάπτυξη παγκρεατίτιδας σημαίνει αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης κι άλλων επεισοδίων.
- Πού οφείλονται οι πολύποδες στη χοληδόχο κύστη;
'Όπως σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος, και στη χοληδόχο κύστη μπορούν ν αναπτυχθούν πολύποδες. Είναι συνήθως μικροί και σχεδόν πάντα ασυμπτωματικοί. Για πολύποδες με διάμετρο κάτω από μισό εκατοστό, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Όταν το μέγεθος είναι ανάμεσα σε μισό και ένα εκατοστό, αρκεί η παρακολούθηση με υπερηχογράφημα. Αν το μέγεθος είναι πάνω από ένα εκατοστό, ή αν αυξηθεί το μέγεθος τους σε διαδοχικά υπερηχογραφήματα, τότε υπάρχει κίνδυνος ανάπτυξης κακοήθειας και πρέπει να αφαιρείται η χοληδόχος κύστη.
- Πότε είναι απαραίτητο να γίνεται χολοκυστεκτομή;
Σύμφωνα με τα παραπάνω, η χοληδόχος κύστη πρέπει να αφαιρείται στις εξής περιπτώσεις:
- Χολολιθίαση με πόνο που δε βελτιώνεται με δίαιτα, ή εφόσον ο πάσχων δε θέλει ν ακολουθήσει δίαιτα για την υπόλοιπη ζωή του.
- Χολοκυστίτιδα: Κατά προτίμηση η επέμβαση γίνεται εντός 72 ωρών από την έναρξη του πόνου, ή μετά από 6 εβδομάδες ώστε να υποχωρήσει η φλεγμονή.
- Παγκρεατίτιδα: Η επέμβαση πρέπει να γίνει όσο το δυνατόν νωρίτερα μετά την ανάρρωση, και κατά προτίμηση εντός 2 εβδομάδων.
- Απόφραξη χοληφόρων με ίκτερο: Η επέμβαση πρέπει να γίνεται μετά από ERCP.
- Πολύποδες χοληδόχου κύστης: Αφαίρεση επιβάλλεται όταν το μέγεθος του πολύποδα είναι πάνω από 1 εκατοστό, ή αν αυξάνεται σε επανέλεγχο.
- Τι άλλες εναλλακτικές υπάρχουν, εκτός από το χειρουργείο;
Η δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά, συνήθως είναι αρκετή για ν'' απαλλάξει τον ασθενή από τα συμπτώματα της χολολιθίασης. Εναλλακτικά μπορούν να δοκιμαστούν φαρμακευτικές θεραπείες για μείωση του μεγέθους των λίθων, αλλά απαιτούν μακροχρόνια αγωγή και συνήθως οι λίθοι αναπτύσσονται ξανά μετά τη λήξη. Σε άτομα άνω των 75 ετών, η ERCP μπορεί να μειώσει σημαντικά την πιθανότητα ανάπτυξης επιπλοκών από τους χολόλιθους. Σε πολύ βαριά χολοκυστίτιδα, μπορεί να είναι απαραίτητη η εξωτερική παροχέτευση της χοληδόχου κύστης από ακτινολόγο.
- Αλλάζει η ζωή του ασθεούς μετά την αφαίρεση της χοληδόχου κύστης;
Η αφαίρεση της χοληδόχου κύστης δεν προκαλεί κανένα πρόβλημα στη συντριπτική πλειοψηφία των πασχόντων. Σε ελάχιστες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε άτυπα κοιλιακά ενοχλήματα, που οφείλονται είτε σε δυσλειτουργία του χοληφόρου δέντρου, ή σε ουλώδη ιστό λόγω της επέμβασης. Πολύ σπάνια μπορεί να υπάρξει χρόνια διάρροια που αντιμετωπίζεται φαρμακευτικά.
- Ποιοι είναι οι κίνδυνοι της Λαπαροσκοπικής Χολοκυστεκτομής;
Εκτός από τις γενικές επιπλοκές, όπως αιμορραγία και μολύνσεις, υπάρχει πολύ μικρή πιθανότητα (0.3%) τραυματισμού του χοληφόρου δέντρου και του εντέρου, που αποτελούν πολύ σοβαρές επιπλοκές. Το ποσοστό αυξάνεται όσο πιο πολύπλοκη είναι μια επέμβαση, και μειώνεται με την εμπειρία του χειρουργού. Μεγάλες αιμορραγίες -απειλητικές για τη ζωή- είναι σπάνιες αλλά όχι απίθανες.
- Υπάρχει περίπτωση να χρειαστώ 'ανοιχτή' επέμβαση;
Το σημαντικό είναι να γίνει η επέμβαση με ασφάλεια, και όχι το μέγεθος της τομής. Συνήθως μια χολοκυστεκτομή ξεκινάει λαπαροσκοπικά και μπορεί να χρειαστεί μετατροπή σε ανοιχτή σ''ένα ποσοστό ως 5%, αν και είναι χαμηλότερο, όσο αυξάνει η εμπειρία (1% σε προσωπική σειρά άνω των 2 χιλιάδων επεμβάσεων). Η ανοιχτή επέμβαση συνοδεύεται από περισσότερο πόνο, μακρύτερη νοσηλεία και ανάρρωση και καθυστερημένη επιστροφή σε εργασία και άσκηση.
- Μήπως είναι καλύτερο να χειρουργηθώ με ρομπότ;
ΟΧΙ! Η ρομποτική επέμβαση αυξάνει αδικαιολόγητα το κόστος, διπλασιάζει το χρόνο χειρουργείου, και δεν προσφέρει κανένα πλεονέκτημα σε σχέση με το λαπαροσκοπικό χειρουργείο. Το ρομπότ δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ικανότητα και την εμπειρία του χειρουργού.
- Με τι κριτήρια πρέπει να επιλέξω το χειρουργό μου για μια επέμβαση Λαπαροσκοπικής Χολοκυστεκτομής;
Μια απλή λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή για αντιμετώπιση κολικών, σ'' έναν υγιή ενήλικα φυσιολογικού σωματικού βάρους, χωρίς ιστορικό προηγούμενων επεμβάσεων στην κοιλιά, μπορεί να γίνει με ασφάλεια από τους περισσότερους σημερινούς χειρουργούς. Η παχυσαρκία, τα πολλαπλά επεισόδια χολοκυστίτιδας, και οι συμφύσεις από προηγούμενα χειρουργεία αυξάνουν την πιθανότητα επιπλοκών, και καλό είναι ν'' αναζητεί κανείς χειρουργό με εκτεταμένη εμπειρία στην προχωρημένη λαπαροσκοπική χειρουργική.
* Ο Δρ. Μιχάηλ Σπ. Κούρκουλος MSc FRCS είναι Χειρουργός Γαστρεντερικού-Λαπαροσκόπος Χειρουργός / Master of Science στην Ελάχιστα Επεμβατική και Ρομποτική Χειρουργική και συνεργάτης στο Royal College of Surgeons of England
