Του Δημήτριου Κουντουρά*
Το αλκοόλ συνδέεται στενά με πολλές εκφάνσεις της ζωής μας. Πάντα, όμως, πίσω του υπάρχει ο κίνδυνος του αλκοολισμού, αν λάβει υπόψη του κανείς τη λεπτή γραμμή που χωρίζει την αποδεκτή από τη μη αποδεκτή κατανάλωσή του. Ποιοι είναι, όμως, οι κίνδυνοι για την υγεία μας και ειδικά για το συκώτι;
Είναι συνδεδεμένο με τη ζωή, με τη χαρά και τη λύπη, με την καθημερινότητα και τη γιορτή, με τη θρησκεία και την τέχνη, με τον έρωτα και το θάνατο. Είναι το αλκοόλ. Ένα δώρο της φύσης, που το μόνο που του λείπει είναι το μέτρο: η συχνότητα των αλκοολικών παγκοσμίως είναι 6% (ΠΟΥ). Αυτή η κατάχρηση «τιμωρείται» από τη φύση με αφαίρεση 10-12 ετών ζωής, χωρίς να υπολογιστούν τα χρόνια που στ' αλήθεια θυσιάζεται η ποιότητα της ζωής. Είναι σημαντικό να μην έχουμε αυταπάτες και να συμφωνούμε στο τι είναι κατάχρηση.
Κάθε ποτό, δηλαδή μία μεζούρα σερβιρίσματος, περιέχει 17-20 γρ. καθαρό αλκοόλ. Όταν αναφερόμαστε σε μέτρια κατανάλωση, για τους άνδρες εννοούμε λιγότερο από 2 ποτά τη μέρα και για τις γυναίκες λιγότερο από ένα!
Οπότε τέρμα τα «αστεία»:
ένα κουτάκι μπίρας (330 γρ.), δύο ποτηράκια κρασί (170 γρ.), ένα 50αράκι ούζο, ένα ποτήρι ουίσκι (50 γρ.) είναι αυτό που αποτελεί τη μέγιστη ασφαλή δόση ημερησίως.
Μεγαλύτερη κατανάλωση από 4 ποτά ημερησίως για τους άνδρες και 3 για τις γυναίκες θεωρείται επικίνδυνη.
Η επεισοδιακή κατάχρηση, αυτή του Σαββατοκύριακου ή η συνολική εβδομαδιαία κατανάλωση περισσότερων από 14 ποτά για τους άνδρες και μόλις 7 για τις γυναίκες, συνιστά εν δυνάμει κίνδυνο. Περισσότερα από 5 ποτά ημερησίως οι άνδρες και από 4 οι γυναίκες, για έξι μήνες, με μεγάλη πιθανότητα συνιστούν αλκοολισμό!
Οι γενικές επιπτώσεις
Το αλκοόλ παρέχει μεγάλες ποσότητες θερμίδων στον οργανισμό. Ο αλκοολικός καλύπτει το 1/2 των αναγκών του σε ενέργεια με το αλκοόλ, καθώς η αλκοόλη (αιθανόλη) αποτελεί πηγή ενέργειας 7,1 kcal (29,7J)/γρ, παίρνοντας τη θέση των φυσιολογικών θρεπτικών ουσιών. Το αποτέλεσμα είναι η υποθρεψία και η έλλειψη πολλών βιταμινών. Το παραπλανητικό στον «ελληνικού τύπου» αλκοολισμό, είναι ότι το αλκοόλ συνοδεύεται με πολύ και λιπαρό φαγητό, η κατάχρηση συγκαλύπτεται λόγω της αποφυγής των επιπτώσεων της οξείας μέθης και ο αλκοολισμός επιβαρύνεται από τη νόσο της παχυσαρκίας.
Η οξεία μέθη, εκτός από απώλεια του κινητικού ελέγχου, μπορεί να εξελιχθεί με διαταραχές απ'' όλα τα συστήματα, όπως καταστολή του κεντρικού νευρικού συστήματος του μυοκαρδίου ή του αναπνευστικού, με εισρόφηση, ταχυκαρδία, αφυδάτωση λόγω της αυξημένης διούρησης, υπογλυκαιμία, οξεία παγκρεατίτιδα, κολπική μαρμαρυγή, πνευμονικό οίδημα, καρδιογενές σοκ και αιφνίδιο θάνατο, που συνιστούν στ' αλήθεια εφιάλτη μέσα στον παράδεισο της αλκοολικής ψευδοευφορίας.
Στον «ελληνικού τύπου» αλκοολισμό, το πολύ και λιπαρό φαγητό συγκαλύπτει τις επιπτώσεις της οξείας μέθης και ο αλκοολισμός επιβαρύνεται από την παχυσαρκία.
Καταστρεπτικές επιπτώσεις
Ενώ ο αλκοολισμός μοιάζει καθαρά «ανδρική» υπόθεση με αναλογία 10 προς 1, η αλκοολική ηπατική νόσος αφορά σε 3 άνδρες προς 1 γυναίκα, 10 έτη πρωιμότερα από τους άνδρες, καθώς το γυναικείο σώμα έχει λιγότερο νερό και περισσότερο λίπος από το ανδρικό και χαμηλότερα επίπεδα αλκοολικής δεϋδρογενάσης, που μεταβολίζει την αιθανόλη.
Το αλκοόλ βλάπτει το ήπαρ μέσω οξειδωτικών μηχανισμών, με ελάττωση των κυτταρικών αντιοξειδωτικών παραγόντων. Η ηπατική βλάβη εκδηλώνεται ως βαριά οξεία αλκοολική ηπατίτιδα, χρονιότερα ως απλή λιπώδης διήθηση και, τέλος, ως χρόνια αλκοολική ηπατίτιδα, με κατάληξη την κίρρωση.
Η οξεία αλκοολική ηπατίτιδα εμφανίζεται ως ανορεξία, πυρετός, κακουχία, κοιλιακό άλγος και -σε βαρύτερη μορφή- με ίκτερο και ηπατική εγκεφαλοπάθεια, που εξελίσσεται σε κεραυνοβόλο ηπατική ανεπάρκεια, με δραματική κλινική εικόνα και εργαστηριακό έλεγχο.
Η κίρρωση είναι ασυμπτωματική στο 10%-20% των ασθενών. Μακροχρονίως εκδηλώνεται με ασκίτη και κιρσορραγία, καθώς χαρακτηρίζεται από πολύ έντονη πυλαία υπέρταση, αλλά και με κλασική εικόνα ηπατικής ανεπάρκειας. Χαρακτηριστικά ευρήματα του αλκοολισμού είναι η σύσπαση-συρρίκνωση Dupuytren στις παλάμες και η διόγκωση των παρωτίδων. Οι τρανσαμινάσες συνήθως είναι αυξημένες, αλλά σχεδόν ποτέ σε τιμές πάνω από 400 μονάδες, ο λόγος της AST:ALT ?2 στο 80%, ενώ χαρακτηριστική είναι η αύξηση της γ-GT, ακόμη και χωρίς καμία άλλη κλινική και εργαστηριακή διαταραχή (επαγωγή του ενζύμου). Η αλκοολική ηπατοπάθεια, όταν υπάρχει μόνο στεάτωση, θεωρείται γενικά καλοήθης και είναι δυνατόν να αρχίσει να υποχωρεί εντός 2-4 εβδομάδων από τη διακοπή του αλκοόλ.
Έγκαιρη ή καθυστερημένη, η διακοπή του αλκοόλ ωφελεί εξαιρετικά, σε σύντομο χρονικό διάστημα. Δεν αποχωρίζεται κανείς το αλκοόλ εύκολα και όποτε θέλει, καθώς είναι επίμονο, ύπουλο και εκδικητικό, προκαλώντας στον εξαρτημένο (που συνήθως δεν ξέρει και δεν παραδέχεται ότι είναι εξαρτημένος) άγχος αποχωρισμού
και, σε ορισμένες περιπτώσεις, το φοβερό σύνδρομο στέρησης μέσα σε 2-5 μέρες από τη διακοπή.
Ο έρωτας του αλκοόλ, αν αφεθεί κανείς, αποτελεί μια ολέθρια και θανάσιμη σχέση, καθώς απαιτεί να μένει κανείς μαζί του σε όλη του τη ζωή, μια ζωή χειρότερη και μικρότερη, αυτή που τελικά στερείται και ο ίδιος και οι άνθρωποί του.
Στη Β'' Παθολογική - Ηπατολογική Κλινική του ΜΗΤΕΡΑ, παρέχεται διάγνωση, θεραπεία και παρακολούθηση ασθενών με οξέα και χρόνια νοσήματα ήπατος-χοληφόρων. Ιδιαίτερη εξειδίκευση της κλινικής αποτελεί η παρακολούθηση των νοσημάτων του ήπατος σχετιζόμενα με την κύηση.
Πηγή: www.mitera.gr
*Ο κ. Δημήτριος Κουντουράς είναι ηπατολόγος, διευθυντής Β' Παθολογικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ
