Τα άτομα με άνοια διατρέχουν υψηλό κίνδυνο τραυματισμού από όπλο, θανάτου ή αυτοκτονίας. Οι παραισθήσεις μπορεί να τους οδηγήσουν να βλάψουν μέλη της οικογενείας τους ή και φροντιστές. Ωστόσο, το υπάρχον ρυθμιστικό πλαίσιο για την οπλοκατοχή στις ΗΠΑ δεν προβλέπει την απαγόρευση σε ανθρώπους που πάσχουν από νευροεκφυλιστικές νόσους, όπως το Αλτσχάιμερ ή η άνοια.
Η Δρ. Αλεξάνδρα Φιλήνδρα, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών και Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόι στο Σικάγο, αναφέρει σε άρθρο της στο Τhe Messenger ότι δεν υπάρχουν «συστηματικά στοιχεία για την παρακολούθηση» των περιστατικών αυτοκτονίας, τραυματισμών ή των ανθρωποκτονιών που αφορούν άτομα που πάσχουν από νευροεκφυλιστικές νόσους.
Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ αναγνώρισε το 2008 την οπλοκατοχή ως συνταγματικά προστατευόμενο δικαίωμα, ενώ 14 χρόνια αργότερα, επέβαλε πρόσθετα εμπόδια στις ρυθμίσεις για τα όπλα, οι οποίες πρέπει πλέον να συμμορφώνονται με το πρότυπο της «ιστορίας και της παράδοσης».
Μέχρι το 2060, περίπου 13,9 εκατ. άνθρωποι μπορεί να πάσχουν από νευροεκφυλιστικές νόσους
Σύμφωνα με μια μελέτη, το 60% των ατόμων με άνοια στις ΗΠΑ ζουν σε σπίτια που υπάρχουν όπλα, ενώ ο εκτιμώμενος αριθμός των ηλικιωμένων ατόμων με νόσο Αλτσχάιμερ στις Ηνωμένες Πολιτείες αναμένεται να αυξηθεί από 4,7 εκατομμύρια το 2010 σε 13,8 εκατομμύρια έως το 2050.
Συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι το 33% του συνόλου των ενηλίκων ηλικίας 65 ετών και άνω είναι κάτοχοι όπλου, ενώ το 12% ζει σε νοικοκυριό με κάποιον που έχει όπλο. Σε μελέτη του 1999 εκτιμήθηκε ότι το 60% των ατόμων με άνοια ζουν σε νοικοκυριό με πυροβόλο όπλο. Εάν περίπου το 40% έως 60% των νοικοκυριών με ανθρώπους που πάσχουν από μια τέτοια νόσο έχουν επίσης πυροβόλο όπλο, 7,8 έως 11,8 εκατομμύρια άτομα με νευροεκφυλιστικές νόσους μπορεί να ζουν σε σπίτια όπου υπάρχουν όπλα έως το 2050.
Ο κίνδυνος άρα αυξάνεται, όσο αυξάνεται και η γήρανση του πληθυσμού. Τι συμβαίνει τότε με τους κατόχους όπλων;
Σε περίπτωση που ένα άτομο με νευροεκφυλιστική νόσο δεν μεταβιβάσει οικειοθελώς το όπλο του σε ένα μέλος της οικογένειας ή δεν το παραδώσει στην αστυνομία, δεν είναι εύκολο για τις οικογένειες να απομακρύνουν τα όπλα από το σπίτι του ατόμου, ακόμη και αν αναγνωρίζουν τον κίνδυνο.
Το κλείδωμα των όπλων μπορεί να σώσει ζωές, προτείνουν οι ερευνητές. Ωστόσο, αναφέρει η Δρ. Φιλήνδρα, όταν πρόκειται για άτομα με νευροεκφυλιστική νόσο, η απόκρυψη και το κλείδωμα των πυροβόλων όπλων στο σπίτι μπορεί να μην είναι επαρκής, επειδή, σε μια στιγμή διαύγειας, μπορεί να θυμηθούν τον κωδικό του χρηματοκιβωτίου ή, εν μέσω κρίσης πανικού, να το παραβιάσουν.
Σύμφωνα με το Pew Research Center, το 45% των Αμερικανών 65 ετών και άνω ζουν σε νοικοκυριά με όπλα, ενώ το ένα τρίτο του συνόλου των ηλικιωμένων κατέχει όπλο.
Οι αριθμοί αυτοί έχουν ακόμη μεγαλύτερη σημασία εάν τους αναλύσουμε με τα κρούσματα άνοιας στις ΗΠΑ: Μια μελέτη του 2022 εκτιμά ότι το 10% όλων των Αμερικανών 65 ετών και άνω έχουν κάποια μορφή άνοιας και το 22% έχουν ήπια γνωστική εξασθένηση. Το ποσοστό της άνοιας αυξάνεται με την ηλικία: το 35% των ατόμων που βρίσκονται στα 90 τους χρόνια πάσχουν από τη νόσο.
Επιπροσθέτως, άλλες νευροεκφυλιστικές ασθένειες, όπως η νόσος του Πάρκινσον, η ALS και η σκλήρυνση κατά πλάκας, είναι επίσης διαδεδομένες μεταξύ των ηλικιωμένων της Αμερικής. Οι ασθένειες αυτές μπορούν να μειώσουν τις κινητικές δεξιότητες των πασχόντων και συχνά τις γνωστικές τους ικανότητες.
Καθώς ο πληθυσμός της Αμερικής γερνάει, ο αριθμός των ατόμων με γνωστικές και κινητικές διαταραχές αναμένεται να διπλασιαστεί. Μέχρι το 2060, περίπου 13,9 εκατομμύρια άνθρωποι μπορεί να πάσχουν από τέτοιες ασθένειες, αναφέρει η Δρ. Φιλήνδρα.
Το ρυθμιστικό πλαίσιο δεν διευκολύνει την αφαίρεση ή μεταβίβαση των όπλων σε περίπτωση άνοιας
Μελέτες δείχνουν ότι η λύση της μεταβίβασης ή και της αφαίρεσης τον όπλων δεν είναι πάντα εύκολη ή απλή. Οι μεταβιβάσεις ενδέχεται να απαιτούν τη συμμετοχή ομοσπονδιακά αδειοδοτημένου εμπόρου και ελέγχους ιστορικού των αγοραστών. Τα μέλη της οικογένειας μπορεί να απαιτείται να προσκομίσουν αποδεικτικά στοιχεία ιδιοκτησίας, κάτι που μπορεί να είναι περίπλοκο εάν δεν υπάρχουν αρχεία.
Επιπλέον, η ενημέρωση και οι πόροι διαφέρουν σημαντικά ανά πολιτεία ως προς τη βοήθεια που μπορούν να προσφέρουν στις οικογένειες που επιθυμούν να προστατεύσουν τους αγαπημένους τους και άλλους πιθανές βίαιες ενέργειες, συμπεριλαμβανομένης της αυτοκτονίας.
Ορισμένες πολιτείες, όπως το Ιλινόις, η Νέα Υόρκη και η Καλιφόρνια, επιτρέπουν στους φροντιστές να καταθέσουν αίτηση για εντολή προστασίας από ακραίο κίνδυνο (ERPO), αλλά αυτό μπορεί να είναι δαπανηρό και χρονοβόρο, επειδή εμπλέκει την αστυνομία, την προσφυγή στο δικαστήριο, άρα και δικηγόρους. Δεν αποτελεί μακροπρόθεσμη λύση, δεδομένου ότι οι διαταγές είναι προσωρινές.
Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ αναγνώρισε το 2008 την οπλοκατοχή ως συνταγματικά προστατευόμενο δικαίωμα, ενώ οι περισσότερες πολιτείες προστατεύουν διαχρονικά το δικαίωμα αυτό. Ως αποτέλεσμα, ακόμη και οι νόμοι ERPO έχουν τεθεί υπό αμφισβήτηση στα δικαστήρια.
Σε περίπτωση που οι δικαστές κρίνουν αντισυνταγματικές τις εντολές προστασίας, οι οικογένειες θα έχουν ακόμη λιγότερους τρόπους να προστατεύσουν τους αγαπημένους τους και τους εαυτούς τους, εξηγεί η συγγραφέας.
Οι νομοθέτες, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, οι ακτιβιστές, οι υπέρμαχοι της ασφάλειας των όπλων και η κοινωνία των πολιτών πρέπει να πιέσουν για τη μείωση των πιθανοτήτων τέτοιων περιστατικών, πιέζοντας για την εφαρμογή πιο εύκολων διαδικασιών για την αφαίρεση των όπλων από τα σπίτια όσων ζουν με νευροεκφυλστικές νοσους. Αυτές οι προσπάθειες μπορούν να περιλαμβάνουν την παράδοση των όπλων στην αστυνομία με πιο fast-track διαδικασίες, ή επιλογές για τους ιδιοκτήτες να κλειδώνουν τα όπλα εκτός του χώρου που διαμένουν
Η φροντίδα κάποιου που πάσχει από άνοια ή άλλες νευροεκφυλιστικές ασθένειες είναι αρκετά δύσκολη. Δεν χρειάζεται να αποβεί μοιραία εξαιτίας της πρόσβασης σε όπλα, καταλήγει η συγγραφέας.
