Η πρόληψη μέσω της έγκαιρης διάγνωσης σώζει ζωές. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου μπορεί να είναι εξαιρετικά θεραπεύσιμος όταν ανιχνευθεί σε πρώιμα στάδια. Παράλληλα, το πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου προσφέρει έναν εύκολο και προσβάσιμο τρόπο, προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα των θεραπειών και συνεπώς να μειωθεί η θνησιμότητα από αυτήν την ασθένεια στην Ελλάδα.
«Τα φαρμακεία ως Μονάδες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, αποτελούν σημείο αναφοράς για την πρόληψη με αποδεδειγμένα πλέον τα οφέλη για τη Δημόσια Υγεία και η Πολιτεία οφείλει να «εκμεταλλευτεί» αυτό το πλεονέκτημα, που πηγάζει από την επιστημονική κατάρτιση και εκπαίδευση του Φαρμακοποιού, από την προσβασιμότητα και τη χωροταξική κατανομή των φαρμακείων καθώς και από το υψηλό βαθμό αποδοχής και εμπιστοσύνης που έχουν από τους πολίτες» σύμφωνα με τον πρόεδρο του Π.Φ.Σ. κ. Απόστολο Βαλτά.
Είναι γεγονός ότι μετά την πρόσφατη πανδημία το σύνολο των πολιτών αναγνωρίζει τη σημασία της πρόληψης ως το πιο αποτελεσματικό μέτρο κατά των ασθενειών. Αυτό αναδεικνύει τον πρωταγωνιστικό ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν τα φαρμακεία, με τη δυνατότητα να προσφέρουν υπηρεσίες πρόληψης, όπως ο εμβολιασμός. Στην Ευρώπη, ήδη σε πάνω από 15 χώρες, τα ιδιωτικά φαρμακεία παρέχουν υπηρεσίες εμβολιασμού ενηλίκων, συμβάλλοντας στην αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης και στη μείωση της διστακτικότητας στον εμβολιασμό.
Οι Ευρωπαϊκοί φορείς, αναγνωρίζοντας τον αντίκτυπο της γήρανσης του πληθυσμού, έχουν αρχίσει να στοχεύουν στην προληπτική αγωγή υγείας ως κρίσιμο στοιχείο για τη βιωσιμότητα των εθνικών συστημάτων υγείας. Ο ρόλος των φαρμακείων σε αυτή τη διαδικασία είναι καθοριστικός.
Η PGEU -το ευρωπαϊκό επιστημονικό όργανο των φαρμακοποιών- εξάλλου, οραματίζεται τα σύγχρονα φαρμακεία ως κέντρα προαγωγής της δημόσιας υγείας, με υπηρεσίες που, πέραν του εμβολιασμού, περιλαμβάνουν δράσεις πρόληψης του καρκίνου καθώς και άλλες υπηρεσίες προληπτικής αγωγής υγείας. Οι ανάγκες των ασθενών και των συστημάτων υγείας είναι αυτές που θα οδηγήσουν στον μετασχηματισμό των φαρμακείων Πανευρωπαϊκά.
Καρκίνος του παχέος εντέρου
Ανήκει στους τρεις συχνότερα εμφανιζόμενους τύπους καρκίνου παγκοσμίως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Κωνσταντίνος Κάσσανδρος, Κοινοτικός Φαρμακοποιός, μέλος Δ.Σ. του Φ.Σ. Χαλκιδικής.
Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες θανάτου από καρκίνο, με 2.416 καταγεγραμμένους θανάτους το 2021, που οφείλονταν σε κακοήθη νεοπλάσματα του παχέος εντέρου.
Η ασθένεια φαίνεται να πλήττει κυρίως άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω, με την ηλικία να μην αποτελεί τον μοναδικό επιβαρυντικό παράγοντα. Το γεγονός ότι ο καρκίνος του παχέος εντέρου μπορεί να θεραπευτεί πλήρως όταν ανιχνευθεί σε πρώιμο στάδιο, καθιστά καθοριστικό τον ρόλο της έγκαιρης διάγνωσής του.
Το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης «Προλαμβάνω», αποτελώντας το πρώτο οργανωμένο, συστηματικό πρόγραμμα διενέργειας συγκεκριμένων προληπτικών εξετάσεων οριζόντια, έχει ως στόχο να μειώσει τη θνησιμότητα από τον καρκίνο του παχέος εντέρου μέσω του έγκαιρου εντοπισμού του.
Παράγοντες κινδύνου
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου συχνά αναπτύσσεται από καλοήθεις πολύποδες που, αν δεν αφαιρεθούν, μπορεί να εξελιχθούν σε κακοήθεις. Στους παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνονται η ηλικία (με αυξημένο κίνδυνο μετά τα 50 έτη), το οικογενειακό ιστορικό, η διατροφή και ο γενικότερος τρόπος ζωής, όπως η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, το κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
Ο στόχος του προσυμπτωματικού ελέγχου είναι να εντοπίσει εγκαίρως τους πολύποδες ή να διαγνώσει τον καρκίνο σε αρχικά στάδια, πριν την εμφάνιση των συμπτωμάτων, αυξάνοντας τις πιθανότητες για ριζική θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου.
Ευαισθησία και ακρίβεια των τεστ:
Τα τεστ FIT (Fecal Immunochemical Test ή τεστ ανοσοχημικού ελέγχου κοπράνων) που χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση ανθρώπινης αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα παρουσιάζουν υψηλή ευαισθησία (πάνω από 90%). Αυτή η ευαισθησία επιτρέπει τη διάγνωση πρώιμων σταδίων καρκίνου και πολύποδων, μειώνοντας τις πιθανότητες για ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα.
Κύρια χαρακτηριστικά του προγράμματος:
1. Διάρκεια ειδοποίησης:
Οι πολίτες ηλικίας 50-69 ετών, σε διάστημα 4 μηνών από τη λήψη του ενημερωτικού μηνύματος, μπορούν να προμηθευτούν δωρεάν ένα κιτ FIT από τα συνεργαζόμενα φαρμακεία με τη χρήση του Α.Μ.Κ.Α. τους.
2. Παροχή self-test:
Το self-test που διανέμεται είναι εύκολο στη χρήση και μπορεί να γίνει στο σπίτι, συλλέγοντας ένα μικρό δείγμα κοπράνων για ανάλυση. Ο πολίτης θα ενημερώνει το φαρμακείο από το οποίο προμηθεύτηκε το τεστ, για το αποτέλεσμά του.
3. Καταχώρηση αποτελέσματος:
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να τονίζεται η σημασία της καταχώρησης του αποτελέσματος του self-test, ύστερα από τη διενέργειά του. Όταν το αποτέλεσμα του τεστ είναι αρνητικό, το πρόγραμμα τερματίζεται, ενώ σε περίπτωση άκυρου αποτελέσματος, ο πολίτης δικαιούται άπαξ ένα επιπλέον δωρεάν self-test.
4. Παρακολούθηση σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος:
Αντίθετα, σε περίπτωση καταχώρησης θετικού αποτελέσματος παρέχεται στον πολίτη η δυνατότητα δωρεάν επίσκεψης σε γαστρεντερολόγο για περαιτέρω αξιολόγηση εντός δύο μηνών. Εάν κριθεί απαραίτητο, παραπέμπεται για διαγνωστική κολονοσκόπηση, κατά την οποία είναι δυνατόν να αφαιρεθούν οι πολύποδες ή να ληφθούν δείγματα για βιοψία.
Τρόπος διεξαγωγής του self-test:
Η εκτέλεση του τεστ είναι απλή. Οι πολίτες πρέπει να συλλέξουν κόπρανα, που δεν έχουν έρθει σε επαφή με νερό ή ούρα, χρησιμοποιώντας το παρεχόμενο κιτ. Το δείγμα πρέπει να ληφθεί από πέντε διαφορετικά σημεία, ώστε να εξασφαλιστεί η ακρίβεια της ανάλυσης. Το δείγμα αναμιγνύεται με το διάλυμα του κιτ και τοποθετούνται λίγες σταγόνες στη συσκευή εξέτασης. Τα αποτελέσματα εμφανίζονται σε λίγα λεπτά: ένα θετικό αποτέλεσμα υποδεικνύει την παρουσία αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα και την ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση.
Ο ρόλος των φαρμακοποιών
Οι φαρμακοποιοί διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διάθεση των τεστ, στην ενημέρωση των δικαιούχων και στη λεπτομερή επεξήγηση της ορθής διαδικασίας διενέργειάς του στο σπίτι από τους πολίτες.
Επίσης, είναι επιφορτισμένοι με την καταχώρηση του αποτελέσματος στη σχετική πλατφόρμα καθώς και με την καθοδήγηση των πολιτών, στις περιπτώσεις με θετικό αποτέλεσμα τεστ, για τα επόμενα βήματα. Εξασφαλίζουν κατά αυτόν τον τρόπο ότι τα άτομα με θετικό αποτέλεσμα τεστ παραπέμπονται σε γαστρεντερολόγο για περαιτέρω αξιολόγηση.
