Το φυλλικό οξύ, γνωστό και ως βιταμίνη Β9 ή φολικό οξύ, είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Πολλά τρόφιμα περιέχουν φυσικά φυλλικό οξύ, όπως τα σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα φασόλια, τα δημητριακά ολικής αλέσεως και τα αυγά.
Οι κατασκευαστές τροφίμων προσθέτουν φολικό οξύ, την ανθρωπογενή εκδοχή του φυλλικού οξέος, στα τρόφιμα για να τα εμπλουτίσουν με αυτή τη σημαντική βιταμίνη. Το φυλλικό οξύ είναι επίσης διαθέσιμο ως συμπλήρωμα σε πολλές μορφές.
Οφέλη για την υγεία
Το φυλλικό οξύ είναι σημαντικό για τη βασική λειτουργία των κυττάρων στο σώμα. Βοηθά στο σχηματισμό του RNA και του DNA που λένε στα κύτταρα τι να κάνουν.
Επιπλέον, το φυλλικό οξύ μπορεί να προσφέρει οφέλη για την υγεία όπως:
Πρόληψη γενετικών ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα
Οι γενετικές ανωμαλίες του νευρικού σωλήνα εμφανίζονται στον εγκέφαλο ή τη σπονδυλική στήλη ενός αγέννητου μωρού. Ο νευρικός σωλήνας σχηματίζεται στο έμβρυο και αργότερα γίνεται ο εγκέφαλος, η σπονδυλική στήλη και ο νωτιαίος μυελός του μωρού.
Ένα ελάττωμα του νευρικού σωλήνα είναι η ανεγκεφαλία, μια ασθένεια κατά την οποία ένα μωρό γεννιέται χωρίς βασικά μέρη του εγκεφάλου και του κρανίου. Τα περισσότερα μωρά που γεννιούνται με ανεγκεφαλία δεν επιβιώνουν πολύ πριν από τη γέννηση. Ένα άλλο ελάττωμα του νευρικού σωλήνα είναι η δισχιδής ράχη, η οποία είναι μια δυσπλασία της σπονδυλικής στήλης. Ορισμένες περιπτώσεις είναι ήπιες και μπορεί να μην ανιχνευθούν καν. Άλλες περιπτώσεις είναι μέτριες ή σοβαρές και προκαλούν δια βίου αναπηρία.
Η λήψη ενός συμπληρώματος φυλλικού οξέος ξεκινώντας ένα μήνα πριν την έναρξη της εγκυμοσύνης και η συνέχιση της λήψης του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μειώνει τον κίνδυνο αυτών των γενετικών ανωμαλιών. Το σώμα δεν απορροφά το φυσικό φυλλικό οξύ που βρίσκεται στα τρόφιμα τόσο εύκολα όσο τα συμπληρώματα φολικού οξέος, επομένως οι ειδικοί συνιστούν τη λήψη ενός συμπληρώματος πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Επειδή περίπου οι μισές εγκυμοσύνες στις ΗΠΑ είναι απρογραμμάτιστες, συνιστάται στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας να λαμβάνουν 400 μικρογραμμάρια φυλλικού οξέος κάθε μέρα εκτός από την κατανάλωση τροφών με φυλλικό οξύ. Έτσι, σε μια απρογραμμάτιστη εγκυμοσύνη, το μωρό θα διατρέχει μικρότερο κίνδυνο ελαττωμάτων του νευρικού σωλήνα.
Μειωμένος κίνδυνος ορισμένων καρκίνων
Η λήψη αρκετού φυλλικού οξέος στη διατροφή μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων τύπων καρκίνου. Για παράδειγμα, μια μελέτη έδειξε ότι η λήψη συμπληρωμάτων φυλλικού οξέος είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση κατά 50% του κινδύνου εμφάνισης ακανθοκυτταρικού καρκινώματος, του δεύτερου πιο συχνού τύπου καρκίνου του δέρματος, της κεφαλής και του τραχήλου.
Το φυλλικό οξύ μειώνει επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στόματος και του λαιμού, ορισμένων τύπων καρκίνου του οισοφάγου και καρκίνου του παγκρέατος.
Μειωμένος κίνδυνος καρδιαγγειακών παθήσεων
Τα υψηλά επίπεδα της πρωτεΐνης ομοκυστεΐνης στο αίμα μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, οδηγώντας σε καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό. Η έλλειψη φυλλικού οξέος μπορεί να προκαλέσει αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης. Η συμπλήρωση της διατροφής με φυλλικό οξύ βοηθά στη διάσπαση της περίσσειας ομοκυστεΐνης στο αίμα, μειώνοντας τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.
Ένα άλλο όφελος του φυλλικού οξέος σχετίζεται με μεταλλάξεις του γονιδίου MTHFR, το οποίο είναι απαραίτητο για την επεξεργασία της ομοκυστεΐνης. Μερικοί άνθρωποι έχουν μια μετάλλαξη αυτού του γονιδίου που προκαλεί χαμηλότερα επίπεδα φυλλικού οξέος και εμποδίζει το σώμα να διασπάσει αποτελεσματικά την ομοκυστεΐνη. Εξαιτίας αυτού, τα άτομα με μετάλλαξη MTHFR μπορεί να έχουν υψηλότερα επίπεδα ομοκυστεΐνης στο αίμα τους, οδηγώντας σε υψηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου.
Επιπλέον, τα μωρά εγκύων γυναικών που έχουν τη μετάλλαξη του γονιδίου MTHFR μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο γενετικών ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα. Οι γιατροί συνιστούν σε όσους έχουν γονιδιακή μετάλλαξη MTHFR συμπλήρωμα με φολικό οξύ τόσο για τη μείωση των επιπέδων ομοκυστεΐνης όσο και για τη μείωση του κινδύνου γενετικών ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα.
Καρκίνος του προστάτη
Ενώ η συμπλήρωση φυλλικού οξέος μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ορισμένων μορφών καρκίνου, μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη. Επιπλέον, τα συμπληρώματα φυλλικού οξέος μπορεί να προκαλέσουν την ταχύτερη ανάπτυξη ήδη υπαρχόντων καρκίνων. Απαιτείται περισσότερη μελέτη για να προσδιοριστεί η ακριβής σχέση μεταξύ φυλλικού οξέος και καρκίνου.
Αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα
Το φολικό οξύ θεωρείται γενικά ασφαλές. Ωστόσο, η λήψη συμπληρωμάτων φολικού οξέος ενώ λαμβάνονται τα ακόλουθα φάρμακα μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να είναι λιγότερο αποτελεσματικά:
Αντισπασμωδικά, βαρβιτουρικά (αναισθησία και άλλα φάρμακα που δρουν ως κατασταλτικά του νευρικού συστήματος), μεθοτρεξάτη (μια θεραπεία για την ψωρίαση), πυριμεθαμίνη (για τη θεραπεία της μόλυνσης από παράσιτα).
Εάν λαμβάνεται κάποιο από αυτά τα φάρμακα, πρέπει να υπάρξει επικοινωνία με το γιατρό πριν τη λήψη συμπληρώματος φολικού οξέος.
Το φολικό οξύ μπορεί να προκαλέσει κάποιες ήπιες έως μέτριες παρενέργειες, όπως:
Ναυτία/απώλεια όρεξης, άσχημη γεύση στο στόμα, σύγχυση, διαταραχές ύπνου.
Μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν αλλεργική αντίδραση στα συμπληρώματα φυλλικού οξέος. Τα συμπτώματα μιας αλλεργικής αντίδρασης στο φυλλικό οξύ περιλαμβάνουν:
Κνησμό και ερυθρότητα, εξάνθημα, αναπνευστικά προβλήματα.
Εάν εμφανιστεί κάποιο από αυτά τα συμπτώματα, πρέπει να υπάρξει επικοινωνία με γιατρό πριν ληφθεί ξανά το συμπλήρωμα.
Ποσότητες και δοσολογία
Συνιστάται σε οποιονδήποτε άνω των 14 ετών να καταναλώνει 400 μικρογραμμάρια φυλλικού οξέος κάθε μέρα, ενώ οι έγκυες γυναίκες πρέπει να καταναλώνουν 400 έως 800 μικρογραμμάρια την ημέρα. Τα παιδιά χρειάζονται μικρότερες ποσότητες φυλλικού οξέος. Η ακριβής δοσολογία εξαρτάται από την ηλικία τους:
- Γέννηση έως 6 μηνών: 65 μικρογραμμάρια
- Βρέφη 7–12 μηνών: 80 μικρογραμμάρια
- Παιδιά 1–3 ετών: 150 μικρογραμμάρια
- Παιδιά 4–8 ετών: 200 μικρογραμμάρια
- Παιδιά 9–13 ετών: 300 μικρογραμμάρια
Οι ακόλουθες τροφές περιέχουν υψηλά επίπεδα φυλλικού οξέος:
Βοδινό συκώτι, σκούρα φυλλώδη πράσινα λαχανικά, πορτοκάλια, άλλα φρέσκα φρούτα και χυμοί φρούτων, φιστίκια, φασόλια, εμπλουτισμένα προϊόντα όπως δημητριακά πρωινού, ψωμιά και ζυμαρικά.
