Η αναγνώριση των πρώιμων προειδοποιητικών σημείων είναι καθοριστική για τη διαχείριση αυτής της εξαντλητικής κατάστασης.
Τα συμπτώματα του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης μπορεί να είναι εξαντλητικά και απομονωτικά.
Μπορεί να είναι ευρέος φάσματος και να περιλαμβάνουν επίμονη κόπωση που δεν υποχωρεί με την ξεκούραση, μέχρι γνωστικά προβλήματα και αόριστους πόνους.
Πρόκειται για μια σοβαρή κατάσταση που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, η οποία είναι πολύ περισσότερα από το απλό αίσθημα της κούρασης.
«Το σύνδρομο χρονίου κόπωσης, γνωστό επίσης και ως μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα (ΜΕ), είναι μια σύνθετη και εξαντλητική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από επίμονη, αόριστη κόπωση που δεν βελτιώνεται με την ξεκούραση και επηρεάζει σημαντικά τη λειτουργικότητα στην καθημερινότητα», λέει ο Dr Mohammed Enayat, γενικός γιατρός και ιδρυτής της κλινικής μακροβιότητας HUM2N στο Λονδίνο.
«Παρά τις εκτεταμένες έρευνες, η ακριβής αιτία παραμένει άγνωστη, αν και θεωρείται ότι είναι πολυπαραγοντική, εμπλέκοντας ανωμαλίες στο ανοσοποιητικό σύστημα, το νευρικό σύστημα και τον μεταβολισμό της ενέργειας.»
Μία από τις μεγαλύτερες παρανοήσεις σχετικά με αυτή την κατάσταση είναι ότι πρόκειται απλά για «κούραση» ή μια ψυχολογική κατάσταση που προκαλείται από το άγχος ή την κατάθλιψη, σημειώνει ο γιατρός.
«Αν και οι ψυχικές καταστάσεις μπορούν να συνυπάρχουν με το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, δεν είναι μια ψυχολογική διαταραχή», διευκρινίζει ο Enayat.
Ποια είναι τα συνηθισμένα συμπτώματα;
Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν σημαντικά ως προς το εύρος και την ένταση από άτομο σε άτομο.
«Το πιο εμφανές σύμπτωμα είναι η επίμονη και αόριστη κόπωση που διαρκεί τουλάχιστον έξι μήνες, αλλά και άλλα κοινά συμπτώματα που περιλαμβάνουν την κακουχία μετά από σωματική προσπάθεια (PEM), τον μη αναζωογονητικό ύπνο, γνωστικά προβλήματα όπως το θόλωμα του μυαλού, πόνο στους μυς και τις αρθρώσεις, πονοκεφάλους, ζαλάδες και γαστρεντερικά προβλήματα», αναφέρει ο Enayat.
Επειδή τα συμπτώματα του συνδρόμου χρόνιου κόπωσης είναι παρόμοια με εκείνα πολλών άλλων καταστάσεων, μπορεί να είναι δύσκολο να διαγνωσθεί.
«Καταστάσεις που μοιράζονται παρόμοια συμπτώματα περιλαμβάνουν την ινομυαλγία, υποθυρεοειδισμό, αυτοάνοσες ασθένειες (όπως ο λύκος ή η πολλαπλή σκλήρυνση), τη νόσο του Lyme, την κατάθλιψη και τα μετεωρολογικά σύνδρομα», τονίζει ο Enayat.
Πώς μπορεί να επηρεάσει τη καθημερινή ζωή των ανθρώπων;
Η επίδραση στην καθημερινή ζωή μπορεί να είναι βαθιά. «Πολλοί άνθρωποι με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης δυσκολεύονται ακόμη και στις πιο βασικές καθημερινές δραστηριότητες, όπως το να σηκωθούν από το κρεβάτι, να μαγειρέψουν ή να κάνουν συζητήσεις», υπογραμμίζει ο Enayat. «Η κατάσταση επηρεάζει τη δουλειά, τις σχέσεις και την κοινωνική ζωή, με αποτέλεσμα πιθανή απομόνωση, οικονομικές δυσκολίες και συναισθηματική αναστάτωση”.
«Σε αντίθεση με πολλές άλλες ασθένειες, όπου η ξεκούραση οδηγεί σε βελτίωση, στο σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, η σωματική προσπάθεια μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα σημαντικά, καθιστώντας τη σωστή κατανομή της ενέργειας και τη διαχείρισή της κρίσιμη.»
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;
«Παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν ιογενείς λοιμώξεις (όπως ο ιός Epstein-Barr, η μονοπυρήνωση ή ο COVID-19), δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, γενετική προδιάθεση και ορμονικές ανισορροπίες», λέει ο γιατρός. «Ορισμένες έρευνες δείχνουν επίσης ότι το χρόνιο άγχος και το τραύμα μπορεί να συμβάλουν στη δυσλειτουργία του νευρικού και ανοσοποιητικού συστήματος, αυξάνοντας την ευαισθησία στην κατάσταση.»
Πότε πρέπει να ζητήσετε ιατρική βοήθεια για αυτό;
«Αν βιώνετε επίμονη κόπωση που δεν βελτιώνεται με την ξεκούραση και επηρεάζει σημαντικά την καθημερινή σας ζωή για περισσότερο από έξι μήνες, μαζί με άλλα συμπτώματα όπως θόλωμα του μυαλού, πόνο στους μυς ή ζαλάδες, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν γιατρό ή ειδικό», λέει ο Enayat.
Πώς διαγιγνώσκεται/εκτιμάται;
«Η διάγνωση βασίζεται σε κλινικά κριτήρια, όπως οι κατευθυντήριες οδηγίες του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας και Φροντίδας (NICE) στο Ηνωμένο Βασίλειο, που απαιτούν την παρουσία συμπτωμάτων όπως επίμονη κόπωση, PEM, μη αναζωογονητικό ύπνο και γνωστική βλάβη για τουλάχιστον έξι μήνες». «Γίνονται συχνά εξετάσεις αίματος και άλλες έρευνες για να αποκλειστούν άλλες καταστάσεις πριν τεθεί η διάγνωση.»
Μπορεί να θεραπευτεί;
Αν και δεν υπάρχει θεραπεία για το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, υπάρχουν διαθέσιμες θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση της κατάστασης και στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του NHS, μία από τις βασικές θεραπείες είναι η διαχείριση της ενέργειας, μέσα από οδηγίες για το πώς να αξιοποιήσετε καλύτερα την ενέργεια που έχετε χωρίς να επιδεινώσετε τα συμπτώματα.
Η ιστοσελίδα αναφέρει επίσης ότι η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT) συνιστάται μερικές φορές, καθώς και φάρμακα για τη διαχείριση συμπτωμάτων όπως ο πόνος και τα προβλήματα ύπνου.
