Ο ευρύτερος τομέας της Υγείας στη χώρα μας βρισκόταν για χρόνια βαλτωμένος στις παθογένειες και τα κατάλοιπα του παρελθόντος. Στόχος της παρούσας Κυβέρνησης αλλά και προσωπική δέσμευση του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, αποτελεί η ανασύσταση του Εθνικού Συστήματος Υγείας προκειμένου να γίνει πιο ευέλικτο και σύγχρονο, πιο λειτουργικό και αποτελεσματικό, πιο αποδοτικό προς τους εργαζόμενους και εν τέλει πιο προσιτό στους πολίτες.
Όσον αφορά τις πολιτικές σχετικά με την Ψυχική Υγεία, ήταν μέχρι πρότινος από ελλιπείς ως ανύπαρκτες. Οι ειδικοί ψυχικής υγείας, επεδίωκαν με αυταπάρνηση για χρόνια να ρυθμίσουν την ψυχοπαθολογία των εξυπηρετούμενων τους, σε ένα πλήρως αρρύθμιστο σύστημα. Το στίγμα λοιπόν καλά κρατούσε, τα ταμπού γύρω από την ψυχική υγεία διαιωνίζονταν και η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα βάδιζε νωχελικά και με ασταθείς ρυθμούς.
Σε όλα αυτά λοιπόν, άρχισε να μπαίνει τέλος από την προηγουμένη κυβερνητική θητεία όπου προτεραιοποιήθηκε η χάραξη πολιτικών σχετικά με την ψυχική υγεία. Χαρτοφυλάκιο στο Υπουργείο Υγείας για πρώτη φορά με αποκλειστικό περιεχόμενο ζητήματα ψυχικής υγείας, ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί στις περισσότερες σχολικές μονάδες, νέες δομές ψυχικής υγείας σε όλη την επικράτεια, ιδιαίτερη βαρύτητα σε δομές που σχετίζονται με παιδιά και εφήβους, χάραξη νέων πολιτικών σχετικά με την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων είναι μερικές μόνο από τις μέχρι τώρα ενέργειες.
Στην ψυχική Υγεία όμως πρέπει να υπάρχει ένα συνεχές στον χρόνο και συγκεκριμένες πολιτικές. Η παρούσα Κυβέρνηση λοιπόν, πάει την ψυχιατρική μεταρρύθμιση ένα βήμα πιο κοντά στην ολοκλήρωσή της. Το Νομοσχέδιο που παρουσιάστηκε πρόσφατα στο Υπουργικό Συμβούλιο, έρχεται να δομήσει ένα σύστημα που δεν θα χαώνει τους λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας, που θα αποτινάξει το στίγμα και θα δημιουργήσει ένα σύστημα με αρχή, μέση και τέλος, με όρια και σαφή πλαίσια, όπως ακριβώς και μία θεραπευτική συνεδρία.
Πιο συγκεκριμένα, δημιουργούνται Περιφερειακά Δίκτυα Ψυχικής Υγείας, τα οποία θα ανήκουν στο νεοϊδρυθέν Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας και θα διοικούνται από τις κατά τόπους Υγειονομικές Περιφέρειες. Επιπλέον, καθορίζονται οι φορείς που εντάσσονται, συνεργάζονται ή και εποπτεύονται από το δίκτυο, ενώ προβλέπεται η ενιαία επιστημονική και υπηρεσιακή τους διοίκηση καθώς και η άμεση διασύνδεση των φορέων ψυχικής υγείας με τους υπόλοιπους φορείς του Ε.Σ.Υ.
Με αυτές τις αλλαγές, την επόμενη μέρα, η ψυχική υγεία στην Ελλάδα θα έχει πλέον ταυτότητα. Οι δομές θα διοικούνται αλλά και θα εποπτεύονται μέσω ενός ενιαίου δικτύου, θα έχουν άμεση διασύνδεση μεταξύ τους και οι ανάγκες των εξυπηρετούμενων θα καλύπτονται ολιστικά.
Επόμενο πεδίο δράσης του νομοσχεδίου οι Εξαρτήσεις, Αλκοόλ, Τζόγος, Διαδίκτυο, Ναρκωτικά. Πρώτο σκέλος η πρόληψη, εδώ συμφωνούν όλοι. Έπειτα έρχεται η αντιμετώπιση και σε ό,τι αφορά τα ναρκωτικά ξεκινούν οι διαξιφισμοί. Μείωση της βλάβης, χορήγηση υποκατάστατων, στεγνά θεραπευτικά προγράμματα ανοιχτού και κλειστού τύπου, κοινωνική επανένταξη, γονεϊκή στήριξη. Πολλές οι φιλοσοφίες, πολλές οι διαφορές μεταξύ οργανισμών και φορέων, ο κοινός παρονομαστής όμως ένας, ο άνθρωπος.
Το Υπουργείο Υγείας δεν εφηύρε τον τροχό. Η συνένωση οργανισμών και φορέων που δραστηριοποιούνται στον τομέα των εξαρτήσεων είναι κάτι που χρόνια απασχολεί και συζητείται, αλλά κανείς ως σήμερα δεν τολμούσε να ταράξει τα νερά. Συστήνεται, λοιπόν, ο Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων και κάτω από την ίδια στέγη πλέον, με μία μεγάλη γκάμα προσεγγίσεων, με πολλές διαφορετικές απόψεις που θα επιφέρουν τις όποιες δυσκολίες, αλλά και με διευρυμένους πλέον αντικειμενικούς στόχους, χαράζεται νέος δρόμος στην αντιμετώπιση των εξαρτήσεων στην Ελλάδα.
Ένα ενιαίο δίκτυο για την ψυχική υγεία κι ένας μεγάλος και πολυπαραγοντικός οργανισμός για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων. Αρκούν; Ναι, ούτως ώστε κανένας λήπτης υπηρεσιών ψυχικής υγείας να μην χάνεται στα αχαρτογράφητα μέχρι σήμερα νερά. Τελειώνουν εδώ οι τομές για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση; Όχι, δημιουργείται κι ένα Πληροφοριακό Σύστημα Επιδημιολογικής Διαχείρισης για τα άτομα που λαμβάνουν υπηρεσίες ψυχικής υγείας κι έτσι διασφαλίζεται το θεραπευτικό συνεχές.
Δεν τελειώσαμε με την ψυχική υγεία, έχουμε πολλά ακόμη σαθρά να διορθώσουμε, άλλωστε δεν πάει καιρός από τότε που ξεκινήσαμε να μιλάμε ανοιχτά. Με αυτό το νομοσχέδιο όμως φαίνεται πως επιτέλους αρχίζουμε να κερδίζουμε τη μάχη και οι μάχες με την ψυχική υγεία, για την ψυχική υγεία, δεν είναι ποτέ εύκολες.
*Ο Γιάννης Ζουμπανιώτης είναι Ψυχολόγος και Τομεάρχης Υγείας στο Πολιτικό Συμβούλιο της ΟΝΝΕΔ.
