Η Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι μια χρόνια αυτοάνοση πάθηση που προκαλεί φλεγμονή και στη συνέχεια εκφύλιση στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ), καταστρέφοντας τη μυελίνη που περιβάλλει και προστατεύει τα νευρικά κύτταρα. Δεν αποτελεί μεταδοτική, ούτε κληρονομική νόσο ενώ το ακριβές αίτιό της παραμένει ακόμη άγνωστο, με συνέπεια οι υπάρχουσες θεραπείες να είναι συμπτωματικές. Σε σοβαρές περιπτώσεις ο ασθενής μπορεί να παραλύσει, να τυφλωθεί και να αισθανθεί μούδιασμα στα άκρα. Η Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι ανίατη αφού πρόκειται για αυτοάνοση κατάσταση, κάτι που σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στο ίδιο το σώμα.
Η Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι μια από τις πιο διαδεδομένες νευρολογικές παθήσεις, επηρεάζοντας περίπου 2,8 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και είναι η κύρια αιτία μη τραυματικής αναπηρίας σε νεαρούς ενήλικες. Η υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα μορφή της (RRMS) εκδηλώνεται συνήθως στις ηλικίες 20 - 35 ετών, ενώ οι προοδευτικές μορφές της νόσου (SPMS, PPMS) συνήθως ξεκινούν από την ηλικία των ~ 40 ετών.
Οι πάσχοντες στην Ελλάδα υπολογίζονται σε 12.000 - 14.000. Εμφανίζεται συνήθως σε νεαρούς ενήλικες στην ηλικία 20-40 ετών, με τις γυναίκες να την εμφανίζουν σε ποσοστό 2,5-3 φορές συχνότερα από τους άντρες.
Στην προοδευτική μορφή της δευτεροπαθώς προϊούσας πολλαπλής σκλήρυνσης (SPMS), οι υποτροπές γίνονται λιγότερο συχνές ή ακόμα και υποχωρούν πλήρως. Αυτό συνοδεύεται από επιδείνωση των συμπτωμάτων σε συνολικό επίπεδο, ή πιθανή εμφάνιση νέων συμπτωμάτων. Η δευτεροπαθώς προϊούσα πολλαπλή σκλήρυνση (SPMS) προκαλείται από τη συσσώρευση βλάβης στα νεύρα και μπορεί να σημαίνει αυξημένη αναπηρία, συμπεριλαμβανομένης της δυσκολίας στη βάδιση ή της αυξημένης κόπωσης.
Ένα ακόμα βασικό σύμπτωμα που σχετίζεται με τη δευτεροπαθώς προϊούσα πολλαπλή σκλήρυνση (SPMS) είναι τα αυξημένα γνωσιακά προβλήματα όπως είναι τα προβλήματα που αφορούν τη μνήμη ή τη σκέψη. Πρόκειται για μια σύνθετη νόσο που προκαλείται από πιθανές αλληλεπιδράσεις μεταξύ γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.
Παράγοντες κινδύνου
Οι πιο καθιερωμένοι παράγοντες κινδύνου είναι η λοίμωξη από τον ιό Epstein - Barr (EBV) κατά την εφηβεία ή την πρώιμη ενήλικη ζωή, το ενεργητικό και το παθητικό κάπνισμα, η μη έκθεση στον ήλιο, τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D και η παχυσαρκία κατά την εφηβεία. Τυπικά, η έναρξη της νόσου σηματοδοτείται από ένα πρώτο κλινικό επεισόδιο περίπου στο 85% των ασθενών, το οποίο αποτελεί ένα απρόβλεπτο επεισόδιο νευρολογικής δυσλειτουργίας. Κατά τη φυσική πορεία της νόσου περαιτέρω κλινικά επεισόδια μπορεί να εμφανιστούν (γνωστά ως υποτροπές).
Τα συμπτώματα που θα σας υποψιάσουν
- Μούδιασμα & Μυρμήγκιασμα/Γαργάλισμα
Η Σκλήρυνση κατά Πλάκας επηρεάζει τα νεύρα στον εγκέφαλο και την σπονδυλική στήλη (κέντρο μηνυμάτων του σώματος). Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να στείλει αντιφατικά μηνύματα σε όλο το σώμα. Μερικές φορές, δεν υπάρχει καν αποστολή σημάτων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα: το μούδιασμα. Το μυρμήγκιασμα και το μούδιασμα είναι τα πιο κοινά προειδοποιητικά σημάδια της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Τα πιο συνήθη σημεία που εμφανίζονται αυτά είναι το πρόσωπο, τα χέρια, τα πόδια και τα δάχτυλα.
- Πόνος & Σπασμοί
Ο χρόνιος πόνος και οι ακούσιοι μυϊκοί σπασμοί είναι επίσης συνήθη συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Έρευνα από την National MS Society των ΗΠΑ, έδειξε ότι τα μισά από τα άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας είχαν, είτε “κλινικά σημαντικό πόνο”, είτε χρόνιο πόνο. Η μυϊκή δυσκαμψία ή οι σπασμοί είναι, επίσης, κοινά προβλήματα. Περιλαμβάνουν την δυσκαμψία των μυών ή των αρθρώσεων, καθώς και τις ανεξέλεγκτες, επώδυνες σπασμωδικές κινήσεις των άκρων. Πιο συχνά επηρεάζονται τα πόδια, αλλά ο πόνος εμφανίζεται πολλές φορές και στην πλάτη.
- Κόπωση και αδυναμία
Η «ανεξήγητη» κόπωση και αδυναμία επηρεάζει περίπου το 80% των ανθρώπων που βρίσκονται στα πρώτα στάδια της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Η χρόνια κόπωση συμβαίνει όταν τα νεύρα στη σπονδυλική στήλη αρχίζουν να καταστρέφονται. Συνήθως, η κόπωση εμφανίζεται ξαφνικά και διαρκεί για εβδομάδες πριν υπάρξει βελτίωση. Η αδυναμία είναι πιο εμφανής αρχικά στα πόδια.
- Προβλήματα ισορροπίας & ζάλη
Η ζάλη και τα προβλήματα με τον συντονισμό και την ισορροπία μπορεί να μειώσουν την κινητικότητα κάποιων ατόμων με σκλήρυνση κατά πλάκας. Οι άνθρωποι με σκλήρυνση κατά πλάκας συχνά αισθάνονται λιποθυμία, ζάλη, ή σαν να «γυρίζει» ο κόσμος γύρω τους (ίλιγγος). Αυτό το σύμπτωμα παρουσιάζεται συχνά όταν ένας ασθενής στέκεται όρθιος.
- Δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστης, του εντέρου και σεξουαλική δυσλειτουργία
Μια δυσλειτουργική κύστη είναι ένα άλλο σύμπτωμα που εμφανίζεται σε έως και το 80% των ατόμων με Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη συχνοουρία, την ισχυρή επιτακτική ανάγκη για ούρηση, ή την αδυναμία να συγκρατήσει ο ασθενής τα ούρα του. Λιγότερο συχνά, τα άτομα με Σκλήρυνση κατά Πλάκας παρουσιάζουν δυσκοιλιότητα, διάρροια, ή απώλεια του ελέγχου του εντέρου. Η σεξουαλική διέγερση μπορεί επίσης να είναι ένα πρόβλημα για τα άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας, επειδή ξεκινάει από το κεντρικό νευρικό σύστημα, το οποίο και προσβάλλεται άμεσα από την ασθένεια.
- Γνωστικά προβλήματα
Περίπου τα μισά από τα άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας θα αναπτύξουν κάποιου είδους προβλήματα με τη γνωστική τους λειτουργία. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Προβλήματα μνήμης
- Μικρότερη διάρκεια προσοχής/εστίασης
- Γλωσσικά προβλήματα
- Δυσκολία να παραμείνει οργανωμένος
- Κατάθλιψη και άλλα προβλήματα συναισθηματικής υγείας είναι επίσης πολύ συνήθη.
- Συναισθηματική υγεία
- Η μείζονα κατάθλιψη είναι συχνή μεταξύ των ανθρώπων με σκλήρυνση κατά πλάκας. Οι τάσεις της σκλήρυνσης κατά πλάκας μπορεί επίσης να προκαλέσουν ευερεθιστότητα, εναλλαγές της διάθεσης, καθώς και μια κατάσταση κατά την οποία το άτομο έχει εξάρσεις με ανεξέλεγκτο κλάμα ή γέλιο.
