Aν η Κίνα δεν κάνει κάτι δραστικό, είναι μαθηματικά βέβαιο ότι σε μερικούς μήνες θα εμφανιστούν νέα στελέχη του, τα οποία αναπόφευκτα θα επιτείνουν την παγκόσμια διάδοση και θα βρεθούμε μπροστά σε μια τεράστια έξαρση, σύμφωνα με όσα λέει στο Liberal o γιατρός - ερευνητής στις ΗΠΑ, Γιώργος Παυλάκης.
Ο επικεφαλής του Τμήματος Ανθρωπίνων Ρετροϊών στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ εξηγεί γιατί δεν είμαστε κοντά στο τέλος της πανδημίας και γιατί δεν «ξέρουμε πόσο γρήγορα και αν ποτέ ο ιός γίνει ρουτίνα, όπως η γρίπη», φέρνοντας το παράδειγμα της νέας υποπαραλλαγής ΧΒΒ.1,5 που από τις ΗΠΑ έχει φτάσει και στην Ευρώπη και η οποία «δείχνει ξανά ότι ο ιός μπορεί να συνεχίσει να είναι επικίνδυνος για πολύ καιρό, αν δημιουργεί ένα δραστικά διαφορετικό στέλεχος κάθε χρόνο».
Ποιο είναι το κακό σενάριο; Να απαιτείται κάθε χρόνο και επικαιροποίηση των εμβολίων.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Πόσο ανησυχητική είναι η εξάπλωση της υποπαραλλαγής ΧΒΒ 1,5, η οποία έχει φτάσει και στην Ευρώπη; Τι δείχνουν τα νούμερα;
Η εξάπλωση νέας παραλλαγής είναι πολύ ανησυχητική γιατί δείχνει τη δύναμη του ίου να παράγει γρήγορα καινούρια στελέχη που αποφεύγουν το ανοσολογικό μας σύστημα και την ανοσία που αναπτύξαμε τα τελευταία 3 χρόνια με τις πολλές μολύνσεις και τα εμβόλια.
Το ΧΒΒ.1,5 δείχνει ξανά ότι ο ιός μπορεί να συνεχίσει να είναι επικίνδυνος για πολύ καιρό, αν δημιουργεί ένα δραστικά διαφορετικό στέλεχος κάθε χρόνο. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι αυτό θα σταματήσει. Αλλά θα πρέπει να περιμένουμε λίγο καιρό για να δούμε την έκταση του κίνδυνου από πιθανή παγκόσμια επικράτηση στελεχών όπως το ΧΒΒ.1,5. Ας θυμόμαστε ότι ένα - δυο μήνες πριν κάνεις δεν ήξερε τίποτα γι αυτό το στέλεχος.
Διαβάζουμε ότι το συγκεκριμένο στέλεχος της Όμικρον είναι πιο λοιμογόνο από τα προηγούμενα, αλλά προκαλεί πολύ λιγότερες νοσηλείες και χαμηλότερα επίπεδα θανάτων. Είναι έτσι ;
Το σίγουρο είναι ότι είναι πιο μεταδοτικό, γι αυτό και επικρατεί πολύ γρήγορα παρ ότι είναι σε ανταγωνισμό με άλλα επικίνδυνα στελέχη. Το ποσό διαφορετικό είναι σε παθογονικοτητα θα το μάθουμε αργότερα, όταν έχουμε περισσότερα στοιχεία. Εγώ δεν μπορώ να βγάλω συμπεράσματά ακόμα, οι κάλοι κλινικοί πρώτης γραμμής είναι η καλύτερη πηγή για αυτές τις πληροφορίες. Αλλά να επισημάνω ότι για την Δ και την Ο προηγουμένως έγιναν στοιχειώδη λάθη σε αυτό τον τομέα. Στην Ελλάδα όλοι έλεγαν στην αρχή ότι το άσχημο καλοκαιρινό κύμα της Δ το 2021 ήταν ήπιο. Ο λόγος ήταν ότι στην αρχή μόλυνε νεαρά άτομα που δεν νοσούσαν βαριά, άλλα όταν μπήκε στο γενικό πληθυσμό αποδείχτηκε ότι το Δ ήταν από τα χειρότερα στελέχη.
Τι κάνουν οι ΗΠΑ για να αντιμετωπίσουν την ΧΒΒ 1.5 και τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη;
Δυστυχώς, και η Αμερική και η Ευρώπη συνθηκολόγησαν με την κατάσταση και θεωρούν ότι ο κορονοϊός μπορεί να γίνει ρουτίνα όπως η γρίπη με σχετικά ανεκτές απώλειες κάθε χρόνο. Δεν ξέρουμε πόσο γρήγορα θα γίνει αυτό, αν ποτέ γίνει!
Δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι ο κορονοϊός θα «εξελιχθεί» σε πιο ήπιες μορφές. Φέρνω ξανά και ξανά το παράδειγμα του ιού της πολιομυελίτιδας, που μολύνει ανθρώπους για τουλάχιστον 4,000 χρόνια και που συνεχίζει να προκαλεί παράλυση. Ο κορονοϊός δεν είναι γρίπη, είναι πολύ περισσότερο νευρότροπος και επίσης προκαλεί θρομβώσεις, προσβάλλει αγγεία, καρδία, νεφρά, και πολλά αλλά όργανα. Δεν ξέρουμε καν τις μακροχρόνιες επιπτώσεις του, αλλά είναι σίγουρο ότι υπάρχουν. Επαναλαμβανόμενες μολύνσεις επιτείνουν την πιθανότητα για μακροχρόνιες βλάβες.
Θα πρέπει να θεωρήσουμε και το χειρότερο σενάριο, όπου ο κορονοϊός θα δημιουργεί κάθε χρόνο ένα καινούριο στέλεχος που θα χρειάζεται επικαιροποίηση εμβολίων. Τέτοια επικαιροποίηση κάνουμε και για τη γρίπη, αλλά με τη γρίπη έχουμε ένα δραστικά καινούριο στέλεχος κάθε 10-15 χρόνια, ενώ με τον κορονοϊός αυτό συμβαίνει ήδη σε λιγότερο από ένα χρόνο. Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα νέο τύπο ιού όπως πριν 45 χρονιά βρεθήκαμε μπροστά στο AIDS. Παρόμοια με τον ιό του AIDS, που μεταλλάσσεται κάθε μέρα στο σώμα των μολυσμένων και τελικά νικά και καταστρέφει το ανοσολογικό σύστημα, έτσι και ο κορονοϊός έχει βρει τρόπους γρήγορης μετάλλαξης και αστραπιαίας μετάδοσης. Αυτός ο συνδυασμός είναι νικηφόρος στις συνθήκες της παγκόσμιας κοινωνίας με τεράστιες πόλεις, πυκνότητα πληθυσμού, και γρήγορες επικοινωνίες.
Η μακροχρόνια αντιμετώπισή αυτών των νέων κίνδυνων από «νέου τύπου» επιδημίες είναι αναγκαία. Η επιστήμη μας έδωσε πολλά καινούρια πρακτικά εργαλεία και μπορεί να δώσει ακόμα περισσότερα, άλλα η παιδεία του γενικού πληθυσμού και η κατανόησή των προβλημάτων μέσα από το πρίσμα της επιστημονικής μεθόδου είναι πολύ πίσω. Αν η κοινωνία δεν ακολουθήσει εφαρμόζοντάς τις ανακαλύψεις και κάνοντας τα σωστά, δεν πρόκειται να προχωρήσουμε.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματά πολιτισμών και κρατών που παράκμασαν γιατί δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν κατάλληλα περιβαλλοντικούς κίνδυνους και επιδημίες. Ελπίζω ότι αυτό δεν θα συμβεί στο μέλλον.
Το γεγονός ότι το στέλεχος είναι τόσο μεταδοτικό μήπως καθιστά ξανά υποχρεωτική τη χρήση μάσκας σε κλειστούς χώρους, κατά την περίοδο του χειμώνα;
Η χρήση μάσκας είναι μόνο μια από τις αναγκαίες πράξεις. Ο καθαρισμός του αέρα εσωτερικών χώρων είναι πια αναγκαίος και έχουμε τις τεχνολογικές δυνατότητες να το κάνουμε. Τα σχολεία, οι χώροι δουλειάς και τα ΜΜΜ είναι αναγκαίο να ελέγχονται για την καταλληλότητά του αέρα, ιδίως το χειμώνα που έχουμε άπειρες αναπνευστικές λοιμώξεις. Η Γαλλία πρωτοπορεί πρόσφατα θεσπίζοντας στάνταρντς καθαρού αέρα στα σχολεία.
Εμβολιασμός και αποφυγή συνωστισμών που επιτείνουν τις υπερμεταδώσεις είναι δυο άλλα καθήκοντά. Ο εμβολιασμός δεν προστατεύει μόνο από βαριά νόσο, αλλά επίσης περιορίζει και τη μεταδοτικότητα από άτομο σε άτομο. Ο συνδυασμός όλων αυτών των δράσεων θα φέρει μείωση των μεταδόσεων και τον περιορισμό της επιδημίας.
Αυτό που γίνεται με τις αναπνευστικές μολύνσεις - επιδημίες κάθε χειμώνα έχει φοβερό κόστος για την υγεία και την οικονομία. Ένας τεράστιος αριθμός ημερών εργασίας χάνεται, και τα σχολεία είναι εστίες μετάδοσης. Πρέπει να δούμε την πραγματικότητα χωρίς παρωπίδες και να βγούμε από την αδράνειά που οφείλεται και στη συνήθειά, στο ότι νομίζαμε ότι δεν μπορούσαμε να κάνουμε κάτι καλύτερο. Τώρα μπορούμε και πρέπει να το κάνουμε.
Συνδυαστικά με όσα συμβαίνουν στην Κίνα, εκτιμάτε ότι είμαστε μπροστά σε μια νέα έξαρση της πανδημίας παγκοσμίως; Το 2023 δηλαδή, μπορεί να αποδειχθεί μια ακόμη χρονιά πανδημίας, αντί να σημάνει το τέλος της, όπως ανέφεραν, κάποιες μέχρι πρότινος εκτιμήσεις;
Φυσικά και θα έχουμε μια τεράστια έξαρση της πανδημίας. Αν η Κίνα δεν κάνει κάτι δραστικό, (που θα είναι ολοένα και πιο αναποτελεσματικό κάθε μέρα που περνάει), αναμένονται πάνω από 1 δισεκατομμύριο μολύνσεις. Χίλια εκατομμύρια σε λίγο χρόνο. Ο αριθμός είναι δύσκολο να κατανοηθεί!
Είναι σίγουρο ότι «αγοράσαμε» ακόμη δυο χρόνια πανδημίας με το άνοιγμα της Κίνας. Τα νέα στελέχη του ιού είναι απόρροια της μετάδοσης από άτομο σε άτομο και του πολλαπλασιασμού του σε αστρονομικά νούμερα. Οι μεταλλάξεις είναι αποτέλεσμα του αριθμού των ιών που παράγονται συνολικά. Περιμένουμε με μαθηματική βεβαιότητα καινούρια στελέχη να αναδύουν στην Κίνα σε λίγους μήνες, και είναι άγνωστο πόσο θα επιτείνουν την παγκόσμια διάδοσή. Αυτό είναι αναπόφευκτο στις σημερινές συνθήκες εμπορίου και ταξιδιών, όπως αναπόφευκτο ήταν να μην μπορεί να αντισταθεί η Κίνα στην επιδημία Ο που την πολιορκούσε από παντού.
Στο μεταξύ, γίνονται σπασμωδικές κινήσεις εντυπωσιασμού, όπως επιλεκτικοί έλεγχοι ταξιδιωτών από Κίνα, ενώ ο υπαρκτός και άμεσος κίνδυνος τώρα είναι από το ΧΒΒ.1,5 που άρχισε στην Αμερική.
Η δοκιμασία που περνάει η Κίνα είναι σίγουρο ότι θα φέρει αναταραχή και στην οικονομία. Αν η έντασή της επιδημίας είναι μεγάλη και διαρκής, όπως απειλείται, η οικονομική κρίση μπορεί να γίνει παγκόσμια με σοβαρές συνέπειες. Η γρήγορη και εντατική διεθνής συνεργασία είναι αναγκαία για να προλάβουμε τα χειρότερα.
Οι επιστήμονές είχαν επεκτείνει τη διεθνή συνεννόηση και συνεργασία, αλλά βλέπουμε λυπηρά πισωγυρίσματα που καταλήγουν σε θλιβερά σενάριά συνωμοσιών και δυσπιστίας που βλάπτουν την αντιμετώπισή της πανδημίας. Πρέπει να θυμόμαστε ότι ο ιός είναι κοινός εχθρός της ανθρωπότητας.
Όσο για το τέλος της πανδημίας, έχω ακούσει να το ανακηρύσσουν αρκετές φορές εδώ και χρονιά. Αυτό το άκουγα σαν κακόγουστο αστείο. Ο ιός θα είναι εδώ για όσο εγώ μπορώ να δω στο μέλλον. Αυτό που έγινε, και θα γίνει ξανά και ξανά είναι ότι θα συμφωνήσουμε ότι η επιδημία τέλειωσε και θα χάσουμε σίγα - σιγά το ενδιαφέρον μας ενσωματώνοντας τις συνεχιζόμενες απώλειες. Το παρήγορο είναι ότι το επίπεδο της επιστήμης μας μπορεί να ελαχιστοποιήσει τις απώλειες, με κατάλληλες θεραπείες και καλύτερη πρόληψη.
