Του Γιάννη Παλιούρη
Σε μια ημέρα κατά την οποία η ροή ειδήσεων – εντός και εκτός συνόρων – ήταν περίπου καταιγιστική, χθες υπήρξε ένα διαφορετικό νέο που τράβηξε την προσοχή όχι μόνο του ελληνικού αλλά και του διεθνούς Τύπου.
Η είδηση ότι επιστήμονες στη Βρετανία, με επικεφαλής ελληνικής και κυπριακής καταγωγής ερευνητές, ανακάλυψαν ότι μια δραστική ουσία που περιέχεται σε οφθαλμικές σταγόνες, μπορεί να καταστρέψει επίσης τα καρκινικά κύτταρα της λευχαιμίας.
Ειδικότερα οι ερευνητές του Ινστιτούτου Wellcome Sanger Institute, καθώς επίσης των πανεπιστημίων του Κέιμπριτζ και του Νότιγχαμ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature Communications», βρήκαν ότι η εν λόγω ουσία (SPHINX31), που στοχεύει σε ένα σημαντικό γονίδιο του καρκίνου (SRPK1), μπορεί να εξοντώσει τα καρκινικά κύτταρα στους ασθενείς με οξεία μυελογενή λευχαιμία (ΟΜΛ), χωρίς να κάνει ζημιά στα υπόλοιπα μη λευχαιμικά κύτταρα. Επικεφαλής της πολυμελούς ερευνητικής ομάδας είναι οι Γιώργος Βασιλείου, Τόνυ Κουζαρίδης και Κώστας Τζελέπης.
Ανάλογες ειδήσεις έρχονται στην επιφάνεια όλο και πιο συχνά, γεγονός που μαρτυρά την πρόοδο που κάνει η επιστήμη στη μάχη της εναντίον του καρκίνου.
Για παράδειγμα στην περίπτωση του καρκίνου του προστάτη το πιο πρόσφατο όπλο των ερευνητών είναι η θεραπεία μέσω ακτινοβολίας πρωτονίων. Στην εν λόγω περίπτωση οι γιατροί επιταχύνουν πρωτόνια από τον πυρήνα ατόμων υδρογόνου σε ταχύτητες πλησίον εκείνης του φωτός. Στη συνέχεια τα κατευθύνουν πάνω σε κακοήθεις όγκους, καταστρέφοντας τα καρκινικά κύτταρα.
Η θεραπεία με ακτινοβολία πρωτονίων προσφέρει ακριβέστερη δράση σε σύγκριση με τις παραδοσιακές ακτινοβολίες, καθώς στοχεύει πάνω στον όγκο προκαλώντας τη λιγότερη δυνατή ζημιά στους περιβάλλοντες, υγιείς ιστούς.
Αντίστοιχα, η θεραπεία CAR (Chimeric Antigen Eeceptor) T-cell, δηλαδή θεραπεία Χιμαιρικών Ανοσοϋποδοχέων Τ κυττάρων, χαρακτηρίζεται από μερίδα του ιατρικού κόσμου ως η πιο ελπιδοφόρος αντικαρκινική θεραπεία που έχει δοκιμαστεί ποτέ, χωρίς όμως να παραβλέπει κανείς ότι σε κάποιες περιπτώσεις έχει και σοβαρές παρενέργειες.
Πρόκειται για ένα είδος ανοσοθεραπείας, χρησιμοποιεί δηλαδή το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού για να πολεμήσει την ασθένεια. Ειδικότερα, αρχικά λαμβάνονται κύτταρα T, τα οποία αποτελούν τη άμυνα του ανθρώπινου οργανισμού, από το αίμα του ασθενούς. «Επαναπρογραμματίζονται» στο εργαστήριο ώστε να αναγνωρίζουν τα χαρακτηριστικά των καρκινικών κυττάρων και εγχύονται στον οργανισμό των ασθενών, όπου και επιτίθενται στα καρκινικά κύτταρα.
Η θεραπεία με κύτταρα T έχει αναπτυχθεί ειδικά ενάντια στη λευχαιμία και στα λεμφώματα, επειδή τα κύτταρα των συγκεκριμένων καρκίνων φέρουν πρωτεϊνικούς δείκτες, τους οποίους τα Τ κύτταρα μπορούν να αναγνωρίσουν και κατά συνέπεια να επιτεθούν.
Οι παραπάνω εξελίξεις, καθώς και δεκάδες ακόμα οι οποίες σημειώνονται κάθε χρόνο, έχουν ανοίξει μια τεράστια συζήτηση σχετικά με το αν τελικά βρισκόμαστε στο σημείο όπου ο καρκίνος έχει καταστεί πλέον μια μακροχρόνια ασθένεια, με την οποία ο άρρωστος μπορεί να ζήσει.
Αν και υπάρχουν φωνές – ακόμα και μέσα στην επιστημονική κοινότητα – που υποστηρίζουν αυτή την άποψη, απαιτείται πολύ μεγάλη προσοχή αφού πρόκειται κυριολεκτικά για θέμα ζωής. Ως χρόνιες ορίζονται οι ασθένειες την πορεία των οποίων ο ασθενής μπορεί να ελέγξει με θεραπεία. Το άσθμα είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Αλλά τα πράγματα με τον καρκίνο είναι αρκετά πιο περίπλοκα. H αλήθεια είναι ότι οι θεραπείες γίνονται πιο «έξυπνες» και καλύτερες με αποτέλεσμα περισσότεροι ασθενείς να θεραπεύονται και ακόμα περισσότεροι να ζουν με την ασθένεια για αρκετά χρόνια. Για πόσα; Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ, το 67% των ατόμων που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο έχει ποσοστά επιβίωσης τουλάχιστον 5 ετών, κάτι που ισοδυναμεί με αύξηση άνω του 20% στις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες.
Με άλλα λόγια ο καρκίνος σε συγκεκριμένες μορφές του και υπό προϋποθέσεις μπορεί να θεραπευτεί ή να μετατραπεί σε «διαχειρίσιμη» χρόνια ασθένεια. Μέχρι εκεί, όμως.
Το εξαιρετικά ελπιδοφόρο ωστόσο είναι το ότι για πρώτη φορά στην ιστορία οι επιστήμονες έχουν στη διάθεσή τους καινοτόμα όπλα, αλλά και την ευκαιρία να κοιτάξουν βαθιά στους θεμέλιους λίθους του ανθρωπίνου σώματος και της ανθρώπινης βιολογίας. Και αυτό είναι η πιο ισχυρή παρακαταθήκη στον αγώνα εναντίον του καρκίνου.
Γι'' αυτό άλλωστε και πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι ενώ ενδέχεται να μην βρισκόμαστε στο στάδιο όπου μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ο καρκίνος μπορεί εύκολα να εξαλειφθεί, η περαιτέρω γνώση και τα ολοένα και πιο ακριβή εργαλεία, κρατούν τους ασθενείς μέσα στο «παιχνίδι» και βελτιώνουν τις πιθανότητές τους στη μάχη κατά της συγκεκριμένης ασθένειας.
