Η διασφάλιση της ανεξάρτητης διαβίωσης συνιστά όχι απλά θεμελιώδες δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία, αλλά αποτελεί τη βάση της φιλοσοφίας του δικαιωματικού μοντέλου και συνακόλουθα της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία.
Ειδικότερα, κατοχυρώνεται αυτοτελώς στο αρ.19 της Σύμβασης, αλλά τελεί σε συνάρτηση με τα περισσότερα δικαιώματα και διατρέχει το σύνολο του κειμένου. Στον πυρήνα του δικαιώματος στην ανεξάρτητη διαβίωση, βρίσκεται η δυνατότητα εκείνων των ατόμων με αναπηρία που τον χρειάζονται, να έχουν πρόσβαση στην υπηρεσία του προσωπικού βοηθού.
O ρόλος του προσωπικού βοηθού δεν είναι να παρέχει φροντίδα ή εξειδικευμένες θεραπείες στο άτομο με αναπηρία. Με βάση τη δικαιωματική προσέγγιση ο προσωπικός βοηθός είναι το μέσο που εξασφαλίζει στο άτομο με αναπηρία την ανεξάρτητη διαβίωση και το υποστηρίζει καθολικά στην κοινωνική του ένταξη.
Ο προσωπικός βοηθός επιλέγεται από τον ωφελούμενο, ενεργεί υπό την καθοδήγηση του και συμβάλλει στην ενίσχυση της αυτονομίας και της ανεξαρτησίας του, στη βάση των προσωπικών αναγκών, επιθυμιών, στόχων και επιλογών του ατόμου με αναπηρία.
Συντελεί στην άρση των εμποδίων και των αποκλεισμών, αφού υποστηρίζει το άτομο σ’ ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων που δε μπορεί να εκτελέσει αυτόνομα λόγω της αναπηρίας του όπως, σίτιση και προσωπική υγιεινή, υποβοήθηση στο σχολικό και το εργασιακό περιβάλλον, καθώς επίσης και υποστήριξη στη συμμετοχή του ατόμου σε όλους τους τομείς της κοινωνικής του δραστηριότητας. Έτσι δίνεται η δυνατότητα να αξιοποιήσει όλες τις εκπαιδευτικές, επαγγελματικές, αθλητικές και άλλες ευκαιρίες που του παρέχονται, χωρίς εμπόδια, διακρίσεις και αποκλεισμούς.
Ο θεσμός του προσωπικού βοηθού συμβάλλει επίσης στην πρόληψη της ιδρυματοποίησης, ιδίως για τα άτομα που διαβιούν χωρίς υποστηρικτικό περιβάλλον. Παράλληλα συνιστά ένα μέσο διατήρησης της οικογενειακής συνοχής, αφού η οικογένεια αποδεσμεύεται από την υποστήριξη του ανάπηρου ατόμου και η αναπηρία δεν αποτελεί πλέον επιδραστικό παράγοντα στη διαμόρφωση των ρόλων και των συσχετισμών στην οικογένεια.
Την περίοδο αυτήν βρίσκεται σε εξέλιξη το πιλοτικό Πρόγραμμα για την παροχή του προσωπικού βοηθού σε 2000 άτομα με αναπηρία, το οποίο υλοποιείται σε δύο φάσεις. Η υποστηρικτική αυτή υπηρεσία λειτουργεί συμπληρωματικά και ενισχύει το πλέγμα των πολιτικών και δράσεων που σχεδιάζονται και υλοποιούνται για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων με αναπηρία.
Ο προσωπικός βοηθός, που αποτελεί διεθνώς κατοχυρωμένο δικαίωμα εδώ και αρκετά χρόνια, στη χώρα μας θεσπίστηκε από την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και γίνεται πλέον πράξη. Η εδραίωση του προσωπικού βοηθού θα επιφέρει και πρόσθετα κοινωνικά οφέλη, αφού δημιουργείται ένα νέο επάγγελμα.
Η έμπρακτη διασφάλιση της ανεξάρτητης διαβίωσης των ατόμων με αναπηρία αποτελεί για την Κυβέρνηση κομβική πολιτική προτεραιότητα, όπως αποτυπώνεται και στο στόχο 11 του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία.
Υπό το πρίσμα της δικαιωματικής αντίληψης, ο προσωπικός βοηθός διευκολύνει την απρόσκοπτη πρόσβαση των ανάπηρων ατόμων σ’ όλες τις πτυχές της καθημερινής ζωής και προάγει την ισότιμη συμμετοχή τους στο βίο και τις δράσεις της κοινότητας.
Η καθιέρωση του προσωπικού βοηθού θα συντελέσει ριζικά στην ενίσχυση της ορατότητας των ατόμων με αναπηρία, σύμφωνα με τις δικές τους επιθυμίες και επιλογές και στην οικοδόμηση μιας συμπεριληπτικής κοινωνίας με ίση πρόσβαση στις ευκαιρίες για όλους.
(*) O Γιώργος Σταμάτης είναι Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας
