Της Γιάννας Σουλάκη
Όταν το τραύμα υπονομεύει την εμπιστοσύνη, είναι δύσκολο να οραματιστούμε ένα καλύτερο μέλλον. Μία μεγάλη πληγή έχει βαθιές και μακροχρόνιες επιπτώσεις σε όσους έχουν υποφέρει, προκαλώντας αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο βλέπουν τον εαυτό τους και τους άλλους, υποστηρίζει σε άρθρο της στο psychologytoday.com, η Katherine Hawley, Ph.D, καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο St. Andrews, της Σκωτίας.
Με την εξέλιξη της επιστημονικής γνώσης, οι ερευνητές ανακαλύπτουν ότι το τραύμα αφήνει διαφορετικά σημάδια κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες. Οι συνέπειές του εξαρτώνται από την προσωπικότητα του ατόμου κι από το είδος του τραύματος που έχει υπομείνει, ανεξάρτητα από το εάν το τραύμα προκλήθηκε σκόπιμα ή όχι, ή εάν αντιμετωπίστηκε με κάποιο τρόπο από κει και μετά, γράφει η Katherine Hawley.
Πολλοί αισθάνονται τυχεροί που έχουν καταφέρει να ξεπεράσουν ένα σοβαρό τραύμα στη ζωή τους, αλλά αν κάποιος ζήσει μια τέτοια φοβερή εμπειρία, πώς μπορεί να επηρεαστεί; Δεν είναι περίεργο, ότι οι άνθρωποι που έχουν υποστεί σκόπιμο βασανισμό από τρίτους, έχουν πάψει να εμπιστεύονται, καθώς έχουν χάσει για πάντα αυτήν την ικανότητα. Η εμπιστοσύνη, ωστόσο, είναι θεμελιώδης και απαραίτητη προϋπόθεση, ακόμη και για τις πιο απλές και καθημερινές αλληλεπιδράσεις με τους άλλους ανθρώπους. Οπότε μια πιθανή βλάβη στον τομέα αυτό, μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στη ζωή του ατόμου.
Σ'' ένα συναρπαστικό άρθρο οι φιλόσοφοι Matthew Ratcliffe και Benedict Smith με τη συνεργασία του ψυχίατρου Mark Ruddell αναζήτησαν την βαθύτερη γνώση, για το πώς η απώλεια της εμπιστοσύνης μετά τον τραυματισμό ενός ατόμου, μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τον χρόνο, αλλά και την ίδια τη σχέση του με το μέλλον.
Οι περισσότεροι από εμάς – καθώς περνούν τα χρόνια – θεωρούμε ότι έχουμε διανύσει μια πορεία ζωής, λένε οι συγγραφείς. Ακόμη κι αν αυτή η ζωή μας δεν είναι τόσο συναρπαστική, ωστόσο προσβλέπουμε σε συγκεκριμένα γεγονότα – μεγάλα ή μικρά – διατηρώντας την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο, με μια αίσθηση ανοιχτών οριζόντων. Το τραύμα, από την άλλη πλευρά - υποστηρίζουν οι ειδικοί - δημιουργεί ένα «σύντομο μέλλον»: οι άνθρωποι μετά από αυτό δυσκολεύονται να νοηματοδοτήσουν την πορεία τους κι αισθάνονται ότι η ιστορία της ζωής τους έχει τελειώσει, ακόμη κι αν στην πραγματικότητα, η βιολογική τους ζωή συνεχίζεται.
Οι Ratcliffe, Ruddell και Smith συνδέουν αυτή την απαισιοδοξία για το μέλλον, με τη διάρρηξη της εμπιστοσύνης. ''Οπως υποστηρίζουν στο άρθρο τους, η έλλειψη της εμπιστοσύνης δεν συνεπάγεται μόνο ενεργό δυσπιστία απέναντι στους άλλους ανθρώπους. Αλλά φαίνεται να προκαλεί και μια συγκεκριμένη στάση απέναντι στον κόσμο, μια έλλειψη εμπιστοσύνης του ατόμου προς τον εαυτό του και μια αδυναμία να είναι ανοικτό σε ό, τι καλό μπορεί να φέρει το μέλλον. Η έλλειψη εμπιστοσύνης, λένε οι επιστήμονες, αλλάζει το “χρώμα” και την ποιότητα των σκέψεών μας για το μέλλον: δεν επηρεάζει μόνο τις προβλέψεις μας γι'' αυτό, αλλά όλο τον τρόπο που αισθανόμαστε.
Όπως γράφουν οι συγγραφείς του άρθρου: «Το σίγουρο και γεμάτο αυτοπεποίθηση ύφος της προσδοκίας, δίνει τη θέση του στη διάχυτη και γενικευμένη αβεβαιότητα και αμφιβολία, ενώ την ίδια στιγμή, επικρατεί μια αίσθηση κινδύνου». Δεν προκαλεί έκπληξη για τους ειδικούς, το γεγονός ότι οι άνθρωποι που έχουν υποστεί τραύμα στα χέρια των άλλων, έχουν τεράστια δυσκολία να δουν οποιοδήποτε φως στο τέλος του τούνελ.
Πόσο τελικά μπορούν οι επαγγελματίες ή οι φίλοι να δώσουν βοήθεια ή υποστήριξη σε κάποιο άτομο που έχει υποστεί τραύμα; Ο Ratcliffe και οι συνάδελφοί του δεν έχουν να δώσουν εύκολους τρόπους και “συνταγές” ανάκαμψης. Οπως συμβουλεύουν, η αποκατάσταση ακόμη και ενός βασικού επιπέδου εμπιστοσύνης - που είναι προτεραιότητα και ζωτικής σημασίας για το άτομο - μπορεί να συμβεί μέσα από σταδιακά και μικρά βήματα. Αντί ο ειδικός να εστιάζει σε συγκεκριμένα μελλοντικά γεγονότα ή δυνατότητες που έχει το άτομο, καλό είναι να προσπαθεί να προσφέρει μια ρεαλιστική «βελτίωση» της απαισιόδοξης στάσης του στο σήμερα και να το βοηθήσει να αυξήσει σιγά-σιγά την αίσθηση της ασφάλειάς του μέσα στον κόσμο. Ανακτώντας την εμπιστοσύνη, το άτομο μπορεί να ανακτήσει το ίδιο το μέλλον.
Με πληροφορίες από psychologytoday.com
