Τους ιούς που είναι επικίνδυνοι για μια νέα πανδημία στο μέλλον ερευνούν 300 επιστήμονες για λογαριασμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).
Πρόκειται για μια παγκόσμια ερευνητική διαδικασία που έχει στόχο την καλύτερη προετοιμασία απέναντι σε πιθανές μελλοντικές υγειονομικές κρίσεις. Βασική προτεραιότητα είναι βέβαια η προώθηση της έρευνας και ανάπτυξης προς την κατεύθυνση εμβολίων και θεραπειών.
Η νόσος Χ
Στο μικροσκόπιο των… 300 θα βρεθούν πάνω από 25 «οικογένειες» ιών και βακτηρίων καθώς η νόσος Χ, η οποία αντιπροσωπεύει ένα άγνωστο παθογόνο το οποίο θα μπορούσε να εμφανιστεί στο μέλλον και να προκαλέσει επιδημία ή πανδημία.
Στόχος είναι να καταρτιστεί η λίστα με τα πιο επικίνδυνα παθογόνα στα οποία πρέπει να στραφεί η έρευνα και η προετοιμασία για τυχόν μελλοντικά ξεσπάσματα.
Τα κριτήρια κατάταξης των ιών και βακτηρίων στη λίστα δεν αφορούν μόνο στην Επιδημιολογία και Δημόσια Υγεία αλλά σχετίζονται και με τον κοινωνικοοικονομικό αντίκτυπο της εκάστοτε προκαλούμενης νόσου, την ισότητα και την πρόσβαση σε ό,τι αφορά στην πρόληψη και θεραπεία της νόσου.
Η λίστα δημιουργήθηκε για πρώτη φορά το 2017 και έκτοτε επικαιροποιείται ανά τακτά διαστήματα.
«Το να εστιάζουμε σε παθογόνα μεγάλης επικινδυνότητας, σχεδιάζοντας την άμυνα απέναντί τους είναι απαραίτητο για τη γρήγορη και αποτελεσματική αντιμετώπιση επιδημιών και πανδημιών. Χωρίς σημαντικές επενδύσεις σε Έρευνα και Ανάπτυξη πριν από την πανδημία Covid-19, δεν θα ήταν δυνατό να αναπτυχθούν ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια σε χρόνο ρεκόρ», δήλωσε ο Δρ Michael Ryan, εκτελεστικός διευθυντής του Προγράμματος Έκτακτων Υγειονομικών Αναγκών του ΠΟΥ.
Για καθένα από παθογόνα που εντάσσονται στη λίστα προτεραιότητας, καταρτίζονται σχέδια έρευνας και ανάπτυξης και προσδιορίζονται οι προδιαγραφές για εμβόλια, θεραπείες και διαγνωστικές εξετάσεις, ενώ καθορίζεται σε γενικές γραμμές και το κανονιστικό και δεοντολογικό πλαίσιο αντιμετώπισης της εκάστοτε απειλής. Με άλλα λόγια, γίνεται προετοιμασία ώστε αν προκύψει ανάγκη, οι μηχανισμοί να είναι έτοιμοι για άμεση κινητοποίηση.
10 ιοί στη λίστα
Η τρέχουσα λίστα περιλαμβάνει εξής 10 ιούς και τη νόσο Χ:
- SarsCov2: ο νέος κορονοϊός εμφανίστηκε στην Κίνα τον Δεκέμβριο του 2019 και μέχρι σήμερα έχει προκαλέσει πάνω από 633 εκατομμύρια κρούσματα και έχει σκοτώσει περισσότερους από 6,5 εκατομμύρια ασθενείς
- Αιμορραγικός πυρετός Κριμαίας – Κονγκό (Crimean-Congo haemorrhagic fever): Ο ιός, που μεταδίδεται από τα τσιμπούρια, εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 1944 στην Κριμαία. Σήμερα είναι ενδημικός στην Αφρική, τα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή. Έχει θνησιμότητα έως και 40% και θεωρείται πολύ επικίνδυνος για επιδημία.
- Έμπολα: Θανατηφόρος ο ιός (με θνησιμότητα έως και 90%) που προκαλεί αιμορραγικό πυρετό. Είναι γνωστός από το 1976 και κατά καιρούς προκαλεί επιδημίες σε περιοχές της υποσαχάριου Αφρικής. Το 2019 εγκρίθηκε το πρώτο εμβόλιο κατά του Έμπολα.
- Ιός Marburg: Ανήκει στην ίδια «οικογένεια» με τον Έμπολα και προκαλεί θάνατο έως και στο 88% των κρουσμάτων. Ταυτοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1967, όταν είχε προκαλέσει επιδημία σε κάποιες περιοχές της Γερμανίας και της Σερβίας.
- Πυρετός Λάσα (Lassa fever): Ταυτοποιήθηκε το 1969. Μεταδίδεται από το αφρικανικό ποντίκι και σήμερα ενδημεί σε χώρες της Δυτικής Αφρικής, όπου κάθε χρόνο αναφέρονται έως και 300.000 κρούσματα και 5.000 θάνατοι.
- MERS-CoV: Είναι ένας κορονοϊός που προκαλεί σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο και απομονώθηκε για πρώτη φορά το 2012 στη Μέση Ανατολή. Αρχικά θεωρήθηκε πολύ επικίνδυνος αλλά έως σήμερα έχει προκαλέσει λίγα κρούσματα.
- SARS: Είναι «πρόγονος» του MERS-CoV, επίσης κορονοϊός. Πρωτοεμφανίστηκε το 2003 – ήταν ο πρώτος επικίνδυνος ιός του 21ου αιώνα - στην Κίνα και στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε 4 ακόμη χώρες.
- Ιοί Nipah and Henipa: Ανήκουν στην ίδια «οικογένεια» και προκαλούν θάνατο σε έως και 70% των ασθενών που προσβάλλουν. Εντοπίστηκαν για πρώτη φορά το 1999 στη Μαλαισία και τη Σιγκαπούρη. Θεωρείται ότι μεταδίδονται από ένα είδος νυχτερίδας.
- Πυρετός Rift Valley fever (RVF): Ιογενής λοίμωξη που εντοπίζεται στην υποσαχάριο Αφρική. Ο ιός που την προκαλεί μεταδίδεται από οικόσιτα ζώα. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων προκαλεί ήπια νόσο.
- Ιός Zika: Μεταδίδεται από κουνούπια. Είναι γνωστός από το 1947 ενώ η πιο πρόσφατη επιδημία καταγράφηκε στη Βραζιλία το 2015. Θεωρείται πολύ επικίνδυνος κατά την εγκυμοσύνη, με σοβαρές επιπλοκές για το έμβρυο.
- Νόσος Χ
Η νέα λίστα αναμένεται να δημοσιοποιηθεί το πρώτο τρίμηνο του 2023.
