Αν δεν είναι το καλύτερο, σίγουρα βρίσκεται στην αιχμή της εκπαίδευσης στο πεδίο της Ιστορίας της Τέχνης. Το πανεπιστημιακό ίδρυμα Κουρτώ στο Λονδίνο, στεγασμένο στο Σόμερσετ Χάουζ, μπορεί να καμαρώνει ότι αιμοδοτεί τον κόσμο της τέχνης με ένα δυναμικό υψηλού επιπέδου. Οι απόφοιτοι θεωρητικοί του –ιστορικοί, τεχνοκρίτες, επιμελητές και μουσειολόγοι– σταδιοδρομούν σε θέσεις - κλειδιά, όχι αποκλειστικά στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά σε μεγάλα μουσεία και ιδρύματα παγκοσμίως. Όλα αυτά είναι απαραίτητα για να καταλάβει ο αναγνώστης το μέγεθος του οργανισμού και τους ορίζοντες που διανοίγει η συνεργασία του με τη συλλογή του Σωτήρη Φέλιου.
Για τον εξωστρεφή συλλέκτη και τις εκθέσεις που οργανώνει στον χώρο του στην Κυψέλη μα και σε μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού, έχουμε γράψει κατ’ επανάληψη στο Liberal. Τελευταίο μεγάλο επίτευγμα της συλλογής ήταν το μπάσιμο των έργων –και των Ελλήνων καλλιτεχνών– στον ψηφιακό θησαυρό της Google art, δίπλα στα κορυφαία ελληνικά μουσεία. Η παγκόσμια απήχηση που έχει η μεγαλύτερη ψηφιακή πινακοθήκη δεν συγκρίνεται με καμιά έκθεση, όσο ευρηματική κι αν είναι, με κανέναν τόμο, όσα μεγάλα ονόματα καλλιτεχνών κι αν φέρει. Η ανάδειξη των εικαστικών μας στον ψηφιακό κόσμο που σημαίνει στο διεθνές κοινό, δεν δίνει μόνο πόντους στη συλλογή, αλλά και στους ίδιους τους καλλιτέχνες που γίνονται γνωστοί έξω από τα εγχώρια εικαστικά σύνορα.
Λήδα Κοντογιαννοπούλου, «Νεκρή φύση» (2007, λάδι σε χαρτόνι, 15 x 27 εκ.)
Η συμπόρευση, όμως, της συλλογής Φέλιου με το φημισμένο πανεπιστήμιο, έρχεται να δώσει βάθος στη γνωριμία με τους Έλληνες δημιουργούς και να καρπίσει εκθέσεις και βιβλία τέχνης που θα καταχωρηθούν στη διεθνή βιβλιογραφία. Η σύμπραξη αυτή έχει στόχο τη δημιουργία καναλιών με ξένους επιμελητές και θεωρητικούς τέχνης. Το πρόγραμμα φιλοξενίας απευθύνεται σε διδακτορικούς, μεταπτυχιακούς και τριτοετείς φοιτητές με ακαδημαϊκό υπόβαθρο στην επιμέλεια, ιστορία και θεωρία της τέχνης και δίνει την ευκαιρία να εμπλουτίσουν την έρευνα τους σχετικά με τη σύγχρονη ελληνική τέχνη, μέσα από τη συναναστροφή τους με τα έργα του Φέλιου και με συναντήσεις με τους ίδιους τους δημιουργούς στα εργαστήριά τους. Την ευθύνη του προγράμματος έχει η υπεύθυνη της συλλογής, με σπουδές στη Βρετανία, Δάφνη Πολίτη.
Κι εδώ βεβαίως είναι απαραίτητες οι επεξηγήσεις: οι Έλληνες ιστορικοί της τέχνης δεν στερούνται ικανοτήτων ούτε υπολείπονται των συναδέλφων τους από το εξωτερικό σε φαντασία και τόλμη. Αυτό το έχουμε ζήσει στις εκθέσεις που έχει οργανώσει ο Φέλιος τόσο στη Φωκίωνος Νέγρη 16, όσο και σε άλλους χώρους με τη φροντίδα νέων επιμελητών. Ωστόσο, η τριβή ξένων θεωρητικών με την ελληνική συλλογή μπορεί να φέρει αποτελέσματα που θα ξαφνιάσουν κι εμάς τους ίδιους. Το φρέσκο βλέμμα στο έργο χωρίς το συμβολικό βάρος της υπογραφής, συχνά, οδηγεί σε πρωτότυπες ωσμώσεις και πραγματικά ευφάνταστες εκθέσεις που δεν έχουμε ξαναδεί. Τέτοια φιλοδοξεί να είναι και η έκθεση του Σωτήρη Φέλιου με επιμελητή τον Kirk Patrick H. Testa.
Άννα Μαρία Τσακάλη, «Lillium» (2006, βινυλικό και λάδι σε μουσαμά, 30 x 30 εκ.)
Ο Testa ολοκλήρωσε το 2019 σπουδές στην Ιστορία της Τέχνης και στη Φιλοσοφία στο Κολέγιο Vassar της Νέας Υόρκης και μετεκπαιδεύτηκε στο Κουρτώ από όπου αποφοίτησε το καλοκαίρι του 2022. Η έρευνά του εστιάζει στην παγκόσμια εννοιολογική τέχνη, καθώς και τη διασταύρωση του μέσου της ζωγραφικής με τον ψηφιακό χώρο. Το γεγονός αυτό αρχικά ξενίζει γιατί ο ίδιος επέλεξε να μελετήσει από τη συλλογή του Φέλιου, το πιο κλασικό θέμα στην ιστορία της τέχνης: τη νεκρή φύση.
«Έχοντας ιστορικά λάβει τη χαμηλότερη θέση από όλα τα είδη ζωγραφικής, το είδος της νεκρής φύσης είναι ένας τόπος όπου συναντώνται αντίπαλες δυνάμεις: το θραύσμα και το όλον, το εφήμερο και το αιώνιο, ή ακόμα, το ιερό και το βέβηλο» πιστεύει ο ίδιος και εξηγεί τη σημασία του στο σήμερα. «Παρά την απλότητα της θεματολογίας του μέσα από την αναπαράσταση κοινότοπων αντικειμένων, αυτό το είδος ζωγραφικής ενθαρρύνει τους θεατές να βλέπουν αργά, βιώνοντας μια εμπειρία που έχει αλλοιωθεί από τον κατακλυσμό των εικόνων της ψηφιακής εποχής. Το πρόβλημα της ύπαρξης “υπερβολικού κόσμου”, όπως αποδόθηκε από την θεωρητικό των μέσων ενημέρωσης Hito Steyerl, πηγάζει από την ασύλληπτη ταχύτητα των δεδομένων και των πληροφοριών στον παγκοσμιοποιημένο ψηφιακό κόσμο».
Στο σημείο αυτό έρχεται η μεταπτυχιακή «σκευή» του ξένου θεωρητικού από το Κουρτώ. Πυροδοτώντας τον διάλογο μεταξύ του επισκέπτη και των έργων νεκρής φύσης, η έκθεση μας καλεί να υποβάλουμε ψηφιακές φωτογραφίες αντίστοιχης θεματολογίας από την καθημερινή ζωή, με το hashtag «#stillathens». Η συμπερίληψη των προσωπικών φωτογραφιών στο context της έκθεσης θα αναδείξει τη σχέση της καθημερινότητάς μας με τα θαυμάσια έργα της συλλογής.
Γιώργος Ρόρρης, «Κεφάλι βοδιού» (2012, σινική μελάνη και μικτή τεχνική σε χαρτί, 56 x 76 εκ.)
Το γεγονός που εγκαινιάζεται την Τετάρτη 2/11 (18.00-21.00), περιλαμβάνει έργα ζωγραφικής, σχέδια και γλυπτά από τους: Τάσο Αριδά, Στρατηγούλα Γιαννικοπούλου, Στέφανο Δασκαλάκη, Κωνσταντίνο Κερεστετζή, Λήδα Κοντογιαννοπούλου, Αλέκο Λεβίδη, Αφροδίτη Λίτη, Ανδρέα Λόλη, Ναταλία Μελά, Λουίζα Μίσσιου, Χρήστο Μποκόρο, Χρόνη Μπότσογλου, Βάλλυ Νομίδου, Κώστα Παπανικολάου, Βασίλη Παπανικολάου, Κώστα Παπατριανταφυλλόπουλο, Γιώργο Ρόρρη, Παύλο Σάμιο, Άννα Μαρία Τσακάλη, Πόπη Τσουκάτου, Μισέλ Φάις, Πάνο Φειδάκη, Μαρία Χατζηανδρέου, Δημήτρη Χαντζόπουλο και Γιάννη Ψυχοπαίδη.
Θα ήταν ευχής έργον στο μέλλον αυτή την έκθεση ή μέρος των εκθέσεων που προγραμματίζονται, να τη δούμε μέσα στο περίφημο ινστιτούτο, προκειμένου να ταξιδέψει και το έργο των Ελλήνων δημιουργών στην καρδιά του Λονδίνου.
*Poetics of the Ordinary: Νεκρές φύσεις από τη Συλλογή Σωτήρη Φέλιου (16 Φωκίωνος Νέγρη, Κυψέλη). Ώρες λειτουργίας: Τετάρτη - Παρασκευή 16:00-20:00, Σάββατο 12:00-17:00. Έως 26/11.
** Κεντρική φωτογραφία: Κώστας Παπατριανταφυλλόπουλος, «Νεκρή φύση με φρούτα» (2006, λάδι σε μουσαμά, 34 x 53 εκ.)
