Ένα δίμηνο αγωνίας πήρε τέλος σήμερα, με τον Αμερικανό πρόεδρο να ανακοινώνει το συνολικό σχέδιο του για τους εισαγωγικούς δασμούς. Αρκετά στοιχεία του είχαν γίνει ήδη γνωστά εδώ και ημέρες ή εβδομάδες αλλά δεν υπήρχε ακόμα μία ολοκληρωμένη εικόνα και οι σημερινές ανακοινώσεις ήταν πολύ διαφωτιστικές. Το 34% στα κινεζικά προϊόντα, το 24% στα ιαπωνικά, το 20% στα προϊόντα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το 32% στα ταϊβανέζικα, το 31% στα ελβετικά ήταν νούμερα που μάλλον δεν περίμεναν οι περισσότεροι επενδυτές, καθώς ήλπιζαν πως οι ανακοινώσεις θα ήταν πιο ελαστικές από αυτές των προηγούμενων ημερών.
Θυμίζουμε πως την προηγούμενη εβδομάδα είχαμε μάθει για τους δασμούς 25% στα αυτοκίνητα και τα εξαρτήματά τους, νωρίτερα είχαμε μάθει για τους δασμούς 25% στο αλουμίνιο και τον χάλυβα. 25% είναι και το ύψος των δασμών στα προϊόντα από τον Καναδά και το Μεξικό που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που προβλέπει η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ των τριών χωρών και 10% το ύψος τους για τα ενεργειακά προϊόντα και τα λιπάσματα με βάση το κάλιο που προέρχονται από τις δύο χώρες και δεν πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου. Όσον αφορά στην Κίνα, ο πρόεδρος έχει επιβάλει δύο φορές δασμούς ύψους 10%, άρα στην πράξη μιλάμε για 20%.
Πέρα από αυτά, μέχρι χθες υπήρχαν αρκετές φήμες και εκτιμήσεις για επιβολή δασμών 25% στα εισαγόμενα microchips και στα εισαγόμενα φαρμακευτικά προϊόντα και για επιβολή δασμών απροσδιόριστου ύψους στον εισαγόμενο χαλκό και στην εισαγόμενη ξυλεία. Καθώς ο χειμαρρώδης και ασταμάτητος λόγος του προέδρου Τραμπ δεν μας άφησε αρκετό χρόνο για να ακούσουμε όλες τις λεπτομέρειες, μένουμε με το σημαντικότερο στοιχείο, αυτό του αρνητικού αιφνιδιασμού.
Ίσως, βέβαια να μην έπρεπε να έχουμε αιφνιδιαστεί. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει ξεκαθαρίσει πως οι δασμοί θα αποτελέσουν ένα από τα πιο σημαντικά όπλα του κατά τη δεύτερη θητεία του. Σύμφωνα με τις επίσημες δηλώσεις του, η επιβολή τους σχετίζεται με την παράνομη μετανάστευση (περίπτωση Μεξικού και Καναδά) και το λαθρεμπόριο ναρκωτικών (Μεξικό, Καναδάς και Κίνα) ή με την άνιση μεταχείριση που επιφυλάσσουν οι περισσότεροι εμπορικοί εταίροι στις ΗΠΑ.
Ανεξάρτητα όμως από την αιτιολόγηση των εισαγωγικών δασμών, η επίδρασή τους στο παγκόσμιο εμπόριο, τη βιομηχανία και γενικότερα την οικονομία αναμένεται να είναι πολύ σημαντική. Πάρα πολλοί οικονομολόγοι εντός ΗΠΑ και οι περισσότεροι στον υπόλοιπο κόσμο, πιστεύουν πως οι υψηλοί δασμοί των ΗΠΑ, θα προκαλέσουν μεγάλα προβλήματα σε πάρα πολλούς τομείς, ειδικά αν παραμείνουν σε ισχύ για μεγάλο χρονικό διάστημα, κάτι αρκετά πιθανό.
Θεωρείται πολύ πιθανή η αύξηση του κόστους των περισσότερων προϊόντων για τους καταναλωτές και η μείωση των περιθωρίων κέρδους για ένα πλήθος εταιρειών καθώς θα αναγκαστούν να απορροφήσουν ένα μέρος της αύξησης του κόστους, εις βάρος της κερδοφορίας τους. Δεν μπορούν να αποκλειστούν ελλείψεις σε διάφορα προϊόντα στην περίπτωση που ορισμένες επιχειρήσεις κρίνουν ασύμφορη την εξαγωγή τους στις ΗΠΑ.
Είναι βέβαιο πως θα προκληθεί μεγάλη αναστάτωση στις εφοδιαστικές αλυσίδες πάρα πολλών τομέων της βιομηχανίας και του εμπορίου. Συνέπεια των παραπάνω αναμένεται να είναι η αύξηση του πληθωρισμού, η μείωση των κερδών για πολλές επιχειρήσεις, πιθανότατα η απώλεια θέσεων εργασίας και τελικά η μείωση της οικονομικής δραστηριότητας και των ρυθμών ανάπτυξης.
Πολλοί εκτιμούν μάλιστα πως οι επιβολή των δασμών θα οδηγήσει τελικά σε στασιμοπληθωρισμό, με τις τιμές των αγαθών να ανεβαίνουν και την οικονομική δραστηριότητα να παραμένει στάσιμη. Δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης και την – πολύ σημαντική – πιθανότητα απάντησης πολλών χωρών με δικά τους παρόμοια μέτρα που θα κάνουν την κατάσταση για το διεθνές εμπόριο και τη βιομηχανία ακόμα πιο δύσκολη.
Όλα αυτά βέβαια μένει να αποδειχθούν, όπως μένει και να αποδειχθεί και η αντίθετη άποψη, την οποία εκφράζει η αμερικανική κυβέρνηση. Πώς δηλαδή οι συνέπειες δεν θα είναι τόσο σημαντικές και θα κρατήσουν μόνο μερικούς μήνες, δίνοντας στη συνέχεια τη θέση τους σε πολύ ισχυρή οικονομική ανάπτυξη καθώς η μείωση των εισαγόμενων προϊόντων θα συνδυαστεί με αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής εντός ΗΠΑ. Μέχρι χθες πάντως, οι διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές έδειχναν να κλίνουν περισσότερο προς το πρώτο ενδεχόμενο, αυτό της πρόκλησης σημαντικών αρνητικών παρενεργειών στην αμερικανική και τη διεθνή οικονομία.
Οι μεγάλες πιέσεις σε μετοχές κλάδων όπως αυτός της αυτοκινητοβιομηχανίας, της φαρμακοβιομηχανίας, μεγάλων αλυσίδων εμπορίου και λιανικών πωλήσεων έχουν δώσει μία σαφή εικόνα της ανησυχίας που επικρατεί. Ανησυχίας που συνδυάζεται με την αβεβαιότητα, καθώς κανείς δεν ήταν μέχρι χθες σίγουρος για το τι ακριβώς δασμοί θα επιβληθούν, σε ποια προϊόντα, ποιας προέλευσης, για πόσο χρόνο και με ποιες εξαιρέσεις. Αβεβαιότητα υπήρχε επίσης σχετικά με την νομική βάση για την επιβολή των δασμών, καθώς από αυτό εξαρτάται και το πόσο γρήγορα μπορεί να ετοιμαστούν οι ΗΠΑ για την έναρξη της εφαρμογής του νέου καθεστώτος σε κάθε κατηγορία προϊόντων είτε οι δασμοί έχουν σχέση με τα προϊόντα είτε με τις χώρες προέλευσής τους.
Όπως είδαμε σε χθεσινό άρθρο του Bloomberg, η Helen Jewell ανώτατο στέλεχος του τμήματος επενδύσεων της Blackrock, απέδωσε το πολύ νευρικό κλίμα στις διεθνείς αγορές στο γεγονός πως υπήρχαν πάρα πολλοί παράγοντες αβεβαιότητας και ένας φόβος πως τα πράγματα δεν θα ξεκαθάριζαν πλήρως ακόμα και μετά τις ανακοινώσεις του προέδρου. Αυτό δεν σημαίνει πως οι επενδυτές και οι επιχειρηματίες δεν φοβούνται τους δασμούς αλλά πως η αβεβαιότητα κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα και παγώνει την οικονομία και τις αγορές καθώς ουδείς έχει διάθεση να πάρει σοβαρές αποφάσεις όταν δεν είναι σίγουρος για το τι θα ισχύει τους επόμενους μήνες στο διεθνές εμπόριο.
Αποτέλεσμα της αβεβαιότητας για το ύψος των δασμών και το εύρος εφαρμογής τους αλλά και για τις συνέπειές τους είναι και η αναζήτηση επενδυτικών καταφυγίων από τους επενδυτές στις διεθνείς αγορές. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα από την άνοδο της τιμής του χρυσού δεν υπάρχει, καθώς από την αρχή του χρόνου έχει ανεβεί κατά περίπου 21%. Η άνοδός του σε συνεχή νέα ιστορικά ρεκόρ δείχνει πως αρκετοί επενδυτές κρίνουν πως η ιστορία με τους δασμούς θα έχει πραγματικές και διατηρήσιμες αρνητικές συνέπειες στη διεθνή οικονομία. Εκτός από τον χρυσό, τον ρόλο του καταφυγίου έχει παίξει το τελευταίο διάστημα και το ασήμι, σημειώνοντας άνοδο παρόμοια με αυτήν του χρυσού από την αρχή του χρόνου.
Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, όπως φαίνεται καθαρά από τις μέχρι στιγμής αποδόσεις, είναι φανερό πως αρκετοί επενδυτές μείωσαν τις θέσεις τους σε αμερικανικές μετοχές και στράφηκαν εν μέρει προς τις ευρωπαϊκές τραπεζικές και αμυντικές μετοχές και προς τις κινεζικές τεχνολογικές εταιρείες, κρίνοντας πως τους παρέχουν μεγαλύτερη ασφάλεια. Είναι επίσης βέβαιο πως αρκετοί έχουν βρει προσωρινό καταφύγιο στους βραχυπρόθεσμους τίτλους του αμερικανικού δημοσίου, περιμένοντας να δουν τις εξελίξεις σε αυτό το φλέγον θέμα.
Αν κρίνουμε από τις πρώτες αντιδράσεις των αγορών στις ηλεκτρονικές πλατφόρμες συναλλαγών, οι περισσότεροι από τους επενδυτές δεν πρόκειται να βγουν γρήγορα από τα καταφύγιά τους, αφού το ξεκαθάρισμα της κατάστασης μάλλον θα τους έχει χαλάσει ακόμα περισσότερο τη διάθεση!!
