Οι αναταράξεις στο παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα και οι επιπτώσεις της επιθετικής σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής, έχουν εγείρει σημαντικά ερωτήματα για το κατά πόσο οδεύουμε σε μια νέα χρηματοπιστωτική κρίση. Οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι δεν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος, ωστόσο ο πανικός στις αγορές θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένα επικίνδυνο ντόμινο.
Οι φόβοι για την ανάπτυξη της οικονομίας και την ανθεκτικότητα του τραπεζικού συστήματος έχουν επιστρέψει στο προσκήνιο, παρά τις διαβεβαιώσεις από την Τζάνετ Γέλεν, τον Τζερόμ Πάουελ, την Κριστίν Λαγκάρντ, τον Εμανουέλ Μακρόν και τον Όλαφ Σολτς. Οι μεν στην Αμερική δεσμεύονται ότι ο μηχανισμός προστασίας των καταθέσεων και ενίσχυσης της ρευστότητας των τραπεζών θα ισχύσει για όλες τις τράπεζες που ενδεχομένως αντιμετωπίσουν προβλήματα. Στην Ευρώπη, στο επίκεντρο βρίσκεται η Deutsche Bank, η πιο ελκυστική ίσως τράπεζα για επίθεση από τις αγορές, με βάση την ιστορία της, τα σκάνδαλα του παρελθόντος και τα χρόνια προβλήματά που αντιμετωπίζει. Μην ξεχνάμε ότι οι ανησυχίες για τους σκελετούς στη ντουλάπα της Deutsche Bank και τη σχέση με της με τα επικίνδυνα παράγωγα έχει ξεκινήσει πριν ακόμη και από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.
Είναι, τελικά, πραγματικές οι ανησυχίες για τις αμερικανικές και τις ευρωπαϊκές τράπεζες ή ζούμε μία κατάσταση τεχνητού πανικού;
Το στοιχείο του τεχνητού πανικού είναι πλέον δεδομένο. Σύμφωνα με στοιχεία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, οι καταθέτες σήκωσαν από τις τράπεζες περίπου 100 δισ. δολάρια μόνο την εβδομάδα 8-15 Μαρτίου, την εβδομάδα δηλαδή που κατέρρευσαν η Silicon Valley Bank και η Signature Bank. Ο Πάουελ, ωστόσο, δήλωσε ότι η «αιμορραγία» έχει σταματήσει μετά τα μέτρα που ανακοίνωσαν οι αρμόδιες αρχές.
Μένει να δούμε αν πραγματικά υπάρχει πρόβλημα και σε άλλες τράπεζες λόγω της επιδείνωσης των πιστωτικών συνθηκών και της αύξησης των επιτοκίων. Πάντως, ο «γκουρού» των αγορών Μαρκ Μόμπιους, προειδοποιεί πως αν η Fed συνεχίσει για πολύ να αυξάνει τα επιτόκια, θα δούμε και άλλες τράπεζες να παραπαίουν. Η Franklin Templeton, από την πλευρά της, διαπιστώνει μία τάση μεταφοράς χρημάτων από τις τραπεζικές καταθέσεις (κυρίως από τις μικρότερες τράπεζες) σε αμοιβαία ομόλογα. Σύμφωνα με στοιχεία του Investment Company Institute, τις τελευταίες δύο εβδομάδες τα κεφάλαια των αμοιβαίων έχουν αυξηθεί κατά 203 δισ. δολάρια, στα 3,27 τρισ. δολάρια.
Την περασμένη Πέμπτη, οι γερμανικές τράπεζες ανακοίνωσαν, σπάζοντας ένα πραγματικό ταμπού, ότι δεν θα εξασκήσουν το call option ενός εκ των μετατρέψιμων ομολόγων τους AT1. Μία κίνηση, που μετά την ακύρωση των ομολόγων AT1 της Credit Suisse, ύψους 16 δισ. ευρώ, προβληματίζει εκ νέου τους επενδυτές. Σε αυτό, ήρθε να προστεθεί το δημοσίευμα του Bloomberg, σύμφωνα με το οποίο το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ ερευνά το κατά πόσο οι ελβετικές τράπεζες Credit Suisse και UBS έχουν βοηθήσει τους Ρώσους ολιγάρχες να παρακάμψουν τις κυρώσεις που έχει επιβάλει η Δύση. Και επειδή η Deutsche Bank έχει αμαρτωλό παρελθόν στο συγκεκριμένο πεδίο, οι προβολείς στράφηκαν και σε αυτήν, πατά το γεγονός ότι δεν αναφερόταν στο δημοσίευμα του Bloomberg.
Σε αριθμούς, ωστόσο, η Deutsche Bank τα πηγαίνει καλύτερα από το πρόσφατο παρελθόν. Πως γίνεται, λοιπόν, μία τράπεζα που το 2022 εμφάνισε τα μεγαλύτερα κέρδη της τελευταίας 15ετίας (άνω των 5 δισ. ευρώ) και φέτος η Citi εκτιμά ότι θα εμφανίσει κέρδη 6,5 δισ. ευρώ, καταρρίπτοντας άλλο ένα ρεκόρ, να δέχεται τέτοια επίθεση; Σύμφωνα με την αμερικανική τράπεζα, η μετοχή της Deutsche Bank είναι «high risk» γιατί είναι εκτεθειμένη σε σημαντικό κίνδυνο εκτέλεσης του στρατηγικού σχεδίου αναδιάρθρωσης. Η JPMorgan, από την πλευρά της, υπερασπίζεται τη μετοχή της Deutsche Bank, υποστηρίζοντας ότι οι αγορές έχουν κάτι καταλάβει λάθος.
Η ING εκτιμά για τις ΗΠΑ, ότι ο κίνδυνος είναι να επιδεινωθούν περαιτέρω οι πιστωτικές συνθήκες καθώς οι μικρότερες τράπεζες βλέπουν τις καταθέσεις να μειώνονται και οι ρυθμιστικές αρχές καταλαβαίνουν ότι πρέπει να δράσουν προληπτικά. Οι μικρές τράπεζες διαθέτουν συνολικά λιγότερα από 250 δισ. δολάρια ενεργητικού και αποτελούν το 43% όλου του τραπεζικού δανεισμού από εμπορικές τράπεζες στις ΗΠΑ, έναντι 30% που ήταν το 2008. Επομένως, σήμερα, είναι πιο σημαντικές για την αμερικανική οικονομία. Επίσης, οι μικρές τράπεζες έχουν χορηγήσει περισσότερο από τα 2/3 των υφιστάμενων δανείων για εμπορικά ακίνητα και πάνω από το 1/3 των δανείων για οικιστικά ακίνητα.
Στην Ευρώπη, οι τράπεζες υπόκεινται σε πολύ πιο αυστηρούς κανόνες μετά την παγκόσμια κρίση του 2008 και έχουν ενισχύσει σημαντικά τα κεφάλαιά τους για να μπορούν να απορροφήσουν ενδεχόμενες ζημιές. Αυτό τις κάνει πιο ανθεκτικές σε περιβάλλον επιδείνωσης των πιστωτικών συνθηκών. Σύμφωνα με την ING, το σύνολο των ρυθμιστικών και εποπτικών απαιτήσεων στην Ευρώπη, καθιστά τις τράπεζες καλύτερα προστατευμένες έναντι αρνητικών εξελίξεων.
Τι μέλλει γενέσθαι; Στο διαδίκτυο ο κάθε αναλυτής έχει και τη δική του άποψη. Άλλοι προειδοποιούν για την τέλεια καταιγίδα και άλλοι είναι πιο ψύχραιμοι και βλέπουν αυξημένες πιθανότητες ύφεσης σε ΗΠΑ και Ευρώπη, που θα κάνει τις κεντρικές τράπεζες να μειώσουν τα επιτόκια κι έτσι να ξεφουσκώσει η κρίση κάποια στιγμή. Ναι, όμως μέχρι τότε θα έχουν «σκάσει» και άλλες τράπεζες και πως μπορεί να αποτραπεί ένα γενικευμένο ντόμινο;
Αν βρισκόμαστε στην αρχή της κρίσης, τότε δεν υπάρχουν πολλά να πούμε. Όπως λέει και η ING, οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι πολύ πιο προστατευμένες απ’ ότι ήταν το 2008, όμως σε μία παγκόσμια καταιγίδα σίγουρα θα καταγραφούν και απώλειες. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια ότι δεν θα υπάρξουν και νέα επεισόδια μετά την Deutsche Bank, όμως στην παρούσα φάση δεν φαίνεται να ζούμε μία επανάληψη του 2008.
