Η επιδημιολογική εικόνα κατατάσσει τα σενάρια για ανάκαμψη V της οικονομίας όνειρο θερινής νυκτός. Ο Sars-CoV-2 μολύνει την οικονομία επωάζοντας δραματικά νούμερα για την ανεργία, υποδαυλίζοντας τα τιτάνια μέτρα στήριξης. Οι χαμένες θέσεις εργασίας είναι θέμα χρόνου να πλήξουν το ανοδικό momentum των αγορών.
Πριν από λίγο καιρό είχαμε αναδείξει ένα από τα μεγαλύτερα διαχειριστικά διλήμματα: Όταν η τεχνική εικόνα των αγορών είναι πλήρως ανακόλουθη με τη θεμελιώδη εικόνα της οικονομίας, ποια από τις δύο να ακολουθήσει κανείς;
Είχαμε καταλήξει λοιπόν ότι ο μόνος τρόπος να μπορέσει ένας διαχειριστής να διατηρήσει τον ύπνο του το βράδυ στην όλη ερμαφρόδιτη κατάσταση, είναι να παίξει σε διπλό ταμπλό.
Ήτοι, να μοιράσει το χαρτοφυλάκιο στα δύο προκειμένου:
- Nα σεβαστεί την τεχνική εικόνα των χρηματιστηριακών αγορών, μια και «η τάση είναι φίλη μας» επενδύοντας σε μετοχές κλάδων των οποίων ο κύκλος εργασιών δεν πλήττεται ιδιαίτερα από την πανδημία (Healthcare - Healthtech - Cybersecurity - ψηφιακές πλατφόρμες κ.ά.).
- Να σεβαστεί όμως και τη θεμελιώδη εικόνα της οικονομίας, διαθέτοντας οπισθοφυλακές ρευστότητας, θέσεων σε χρυσό και ένα διεθνώς διαφοροποιημένο καλάθι βραχυπρόθεσμων κρατικών ομολόγων με έμφαση στο αμερικανικό Treasury.
Όλα αυτά κάτω από την προϋπόθεση της στενής παρακολούθησης των τεχνικών σημάτων όσον αφορά τη διατήρηση του ανοδικού momentum, η απώλεια του οποίου είναι ζωτικής σημασίας για την αποτίμηση του όποιου χαρτοφυλακίου.
Ακριβώς αυτό το momentum φαίνεται σιγά σιγά να αλλάζει με σηματωρό το ωριαίο διάγραμμα του S&P 500.
Η μητέρα των αγορών εδώ και δύο εβδομάδες και ως τα τέλη Ιουνίου έχει επιδείξει σαφή αδυναμία να δώσει δυνατά ωριαία κλεισίματα πάνω από τις 3.156 μονάδες.
Αν αυτή η αδυναμία συνοδευτεί με καθοδική διάτρηση της ζώνης των 3.015-3.040 μονάδων, τότε το τεστάρισμα των 2.940 μονάδων ως στήριξη, αυτή τη φορά θα έχει αυξημένες πιθανότητες αποτυχίας.
Πολλοί βέβαια ποντάρουν στο γεγονός ότι μόλις δοκιμαστούν τα κρίσιμα αυτά επίπεδα, η Fed θα επέμβει ξανά.
Δεν αποκλείεται.
Όμως, η πρόσφατη αντίδραση της αγοράς από τις 2.940 μονάδες δια χειρός Fed στερείται ποιοτικών χαρακτηριστικών τόσο, που εύλογα τίθεται το ερώτημα: Μήπως οι αγορές αρχίζουν να συνδέονται σιγά σιγά με την οικονομική πραγματικότητα;
Το γεγονός ότι η οικονομία δεν έχει καν το παράθυρο ευκαιρίας να επουλώσει τις πληγές της, έστω για ένα τρίμηνο το καλοκαίρι, καθιστά τα τρέχοντα προγράμματα στήριξης κεντρικών τραπεζών και κυβερνήσεων εκ των πραγμάτων μη επαρκή να απορροφήσουν την πτώση της κατανάλωσης και τις χαμένες θέσεις εργασίας.
Η επιδημία καλπάζει
Ο παγκόσμιος ρυθμός μετάδοσης του Sars CoV-2 έχει διπλασιαστεί από τις 21 Μαΐου και η πανδημία μπαίνει σταδιακά σε μια νέα φάση έξαρσης.
Σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, μόνο τις τελευταίες έξι ημέρες του Ιουνίου έχουν καταγραφεί ένα εκατομμύριο νέα κρούσματα, τη στιγμή που επτά μήνες μετά την εμφάνιση της νόσου στην Κίνα απαριθμούνται πάνω από 10 εκατ. επιβεβαιωμένα κρούσματα.
Στις ΗΠΑ, πολιτείες επαναφέρουν μέτρα πριν καν αρθούν, με τον υπουργό Υγείας Άλεξ Αζάρ να προειδοποιεί ότι «πρόκειται για μια πολύ σοβαρή κατάσταση και το παράθυρο για να την ελέγξουμε κλείνει».
Η Λατινική Αμερική και ιδιαίτερα η Βραζιλία έχουν πληγεί ιδιαίτερα, ενώ επιστρέφουν στο lockdown περιοχές στην Ευρώπη.
Στο Λέστερ της Βρετανίας επιβλήθηκε τοπικό lockdown λόγω της έξαρσης κρουσμάτων.
Στη Γερμανία 500.000 πολίτες βρίσκονται σε καραντίνα, ενώ οι επιδημιολόγοι είναι ιδιαίτερα ανήσυχοι, καθώς ο ρυθμός αναπαραγωγής της επιδημίας Covid-19 -R0- βρίσκεται ξανά στο 2,76.
Το σύνολο των νέων ημερήσιων κρουσμάτων αυξήθηκε επικίνδυνα και στη Γαλλία, ενώ στην Πορτογαλία τα βόρεια προάστια της Λισαβόνας επανήλθαν σε καραντίνα.
Στην Αυστραλία, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι προχωρά στην επαναφορά του lockdown στα hotspots του κορονοϊού στη Μελβούρνη
Ανησυχητική η εικόνα και σε χώρες των Βαλκανίων
Η Αλβανία, η Βόρεια Μακεδονία, όπως και η Αρμενία είναι στο κόκκινο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για την Ελλάδα, καθώς κάθε σαββατοκύριακο επισκέπτες από τα Βαλκάνια περνούν οδικώς στη χώρα μας προκειμένου να απολαύσουν το ελληνικό καλοκαίρι.
Η προέλαση του ιού συνεχίζεται στην Αφρική, ενώ η Ινδία αποτελεί τη χώρα της Ασίας στην οποία ο κορονοϊός καλπάζει πραγματικά με περισσότερα από 10.000 νέα κρούσματα σε καθημερινή βάση.
Η Νότια Κορέα βρίσκεται αντιμέτωπη με νέες εστίες επίσης, ενώ και η Κίνα επανέφερε στο Πεκίνο ορισμένους περιορισμούς εξαιτίας ενός νέου κύματος μολύνσεων σε μεγάλη αγορά χονδρικής. Όπως εύστοχα επισήμανε ο Π.Ο.Υ.: «Τα δύσκολα είναι μπροστά μας».
Απομακρύνονται τα σενάρια για ανάκαμψη V
Κάτω από το βάρος αυτής της επιδημιολογικής εικόνας, είναι ηλίου φαεινότερον ότι η ανάκαμψη σε σχήμα V, στην οποία πόνταρε η επενδυτική κοινότητα, αρχίζει να μοιάζει με όνειρο θερινής νυκτός.
Η αισιοδοξία που χαρακτήρισε επιχειρήσεις και καταναλωτές τον Ιούνιο, με αφορμή τη χαλάρωση των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης, η λογική υποδεικνύει ότι θα αρχίσει εκ νέου να υποχωρεί, μετά την επαναφορά των μέτρων - έστω και κατά τόπους.
Άλλωστε οι δείκτες Οικονομικού Κλίματος μπορεί να έδειξαν μια βελτίωση, αλλά ποτέ δεν έφτασαν τα προ-Covid-19 επίπεδα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για παράδειγμα, ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι η εμπιστοσύνη επιχειρήσεων και νοικοκυριών αυξήθηκε στις 75,7 μονάδες, από 67,5 τον Μάιο.
Ναι μεν επρόκειτο για μια ιστορική μηνιαία άνοδο, όμως ο δείκτης παρέμεινε σημαντικά χαμηλότερα από τις 103,4 μονάδες του Φεβρουαρίου.
Οι τιμές άλλωστε του δείκτη Οικονομικού Κλίματος παρέμειναν κάτω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο των 100 μονάδων, κάτι που υποδεικνύει ότι οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά παραμένουν απαισιόδοξα για τις προοπτικές τους και παραμένουν συγκρατημένα όσον αφορά τις δαπάνες και τις επενδύσεις.
Τα οικονομικά στοιχεία αφοπλίζουν - Κινδυνεύουμε με ανεργία επικών διαστάσεων
Αρχές Ιουνίου η παγκόσμια κοινότητα αναθάρρησε όταν το ποσοστό ανεργίας στις ΗΠΑ για τον μήνα Μάιο διαμορφώθηκε στο 13,3%, μειωμένο κατά 1,4% σε σχέση με τον Απρίλιο, διαψεύδοντας τις εκτιμήσεις των οικονομολόγων που έκαναν λόγο για αύξησή του στο 19,5%.
Οι ανακοινώσεις του υπουργείου Εργασίας των ΗΠΑ αποτέλεσαν θετική έκπληξη, καθώς η σταδιακή επανεκκίνηση των οικονομικών δραστηριοτήτων σε όλες τις πολιτείες έφερε αύξηση των θέσεων εργασίας κατά 2,5 εκατ.
Αν βγάλουμε για λίγο έξω από το κάδρο το γεγονός ότι αν δεν αλλάξει άρδην η επιδημιολογική εικόνα που περιγράψαμε πιο πάνω, δύσκολα θα επαναληφθούν ανάλογες θετικές εκπλήξεις για τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, η ανεργία στις ΗΠΑ είναι πράγματι κάτω από 15%;
Η απάντηση είναι δυστυχώς αρνητική, καθώς το ποσοστό πέριξ του 13,3% δεν συμπεριλαμβάνει εκείνους που σταμάτησαν να αναζητούν εργασία.
Μια ευρύτερη όμως και σίγουρα ουσιαστικότερη ματιά στην εικόνα της απασχόλησης, πρέπει να τους συμπεριλαμβάνει.
Σύμφωνα λοιπόν με όσα αναφέρει το υπουργείο Εργασίας των ΗΠΑ, περίπου το 50% του εργατικού δυναμικού της χώρας είναι χωρίς δουλειά, καθώς ο αριθμός αυτών που εργάζονται προς το σύνολο του ενήλικου πληθυσμού κατρακύλησε στο 52,8%.
Τι μας αποκαλύπτει ο κλάδος της εστίασης
Σύμφωνα με τον επικεφαλής οικονομολόγο της Deutsche Bank, για να επανέλθει η αναλογία απασχόλησης προς πληθυσμό στα επίπεδα του 2000, όπου και κορυφώθηκε, πρέπει να δημιουργηθούν 30 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.
Πόσο πιθανή είναι μια τέτοια εξέλιξη με τον Sars-Cov-2 να διαδίδεται ταχύτητα σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη;
Ένας πιθανός αντίλογος θα ανέφερε ότι η αμερικανική κυβέρνηση έχει ανακοινώσει ήδη προγράμματα ύψους 2,8 τρισ. δολάριων -13% του ΑΕΠ-, ενώ η Fed έχει επεκτείνει τον ισολογισμό της στα 7,1 τρισ. δολάρια. Αν χρειαστεί θα ανακοινώσουν extra οικονομική υποστήριξη
Όμως, ακόμα κι αν συνεχίσει η αμερικανική κυβέρνηση να στηρίζει νοικοκυριά και επιχειρήσεις προκειμένου να περιορίσει τις αρνητικές επιπτώσεις της ύφεσης, τα προγράμματα δημοσιονομικής τόνωσης στην καλύτερη των περιπτώσεων θα συγκρατήσουν τις νέες απώλειες θέσεων εργασίας.
Άλλο όμως η διατήρηση των θέσεων απασχόλησης και άλλο η δημιουργία νέων.
Η στήλη βέβαια κρατάει μικρό καλάθι ακόμα και για το πρώτο, όσο συνεχίζεται η πανδημία.
Για παράδειγμα, υπήρξαν εκατοντάδες αιτήσεις πτώχευσης από επιχειρήσεις στον χώρο της εστίασης τους τελευταίους μήνες.
Σύμφωνα με τη συμβουλευτική εταιρεία Aaron Allen & Associates, η κατάσταση θα συνεχίσει να επιδεινώνεται και με βάση τις εκτιμήσεις της, το 10% όλων των εστιατορίων παγκοσμίως θα κατεβάσουν ρολά, με το 20% ή περισσότερο να διέρχεται μια φάση αναδιάρθρωσης.
Αν σκεφτούμε ότι η Aaron Allen & Associates υπολογίζει ότι σε όλο τον κόσμο υπάρχουν πέριξ των 22 εκατομμυρίων εστιατορίων, τότε σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της τα 2,2 εκατομμύρια από αυτά θα κλείσουν.
Στις ΗΠΑ, η συγκεκριμένη βιομηχανία απασχολεί 15,6 εκατομμύρια εργαζομένους, σύμφωνα με τη National Restaurant Association.
Τα συμπεράσματα είναι εμφανή και αναφερθήκαμε μόνο σε έναν κλάδο από τους πολλούς που πλήττονται άμεσα από την πανδημία.
Ο κόσμος και η Ελλάδα: Ύφεση και χρέη
Σύμφωνα με τις αναθεωρημένες εκτιμήσεις του ΔΝΤ για τις Παγκόσμιες Οικονομικές Προοπτικές που δόθηκαν στη δημοσιότητα τέλη Ιουνίου, η ύφεση για την παγκόσμια οικονομία φέτος αναμένεται στο 4,9%, αρκετά δυσμενέστερη από το 3% των προ διμήνου εκτιμήσεών του.
Η επικεφαλής οικονομολόγος του Ταμείου, Γκίτα Γκοπίνατ, παραδέχτηκε πως «η πανδημία Covid-19 είχε αρνητικότερο αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα στο πρώτο εξάμηνο του 2020 από ό,τι αναμενόταν και η ανάκαμψη πλέον προβλέπεται πως θα είναι πολύ πιο σταδιακή από ό,τι είχε προβλεφθεί προηγουμένως».
Η εξήγηση της επικεφαλής λίγο πολύ τα λέει όλα, ενώ αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο το επόμενο δίμηνο να γίνουν νέες αναθεωρήσεις επί τα χείρω.
Για το 2021 η παγκόσμια ανάπτυξη προβλέπεται στο 5,4%, έναντι 5,8% που εκτιμούσε προ διμήνου το ΔΝΤ. Τι σημαίνει αυτό; Oτι με τις τρέχουσες εκτιμήσεις το παγκόσμιο ΑΕΠ στο τέλος του 2021 θα είναι περίπου 6,5% χαμηλότερο από ό,τι ανέμενε το ΔΝΤ τον Ιανουάριο 2020.
Αναφορικά με το παγκόσμιο χρέος, από το 82,8% του παγκόσμιου ΑΕΠ το 2019 θα ανέλθει στο 101,5% του ΑΕΠ το 2020, για να κινηθεί ακόμη υψηλότερα στο 103,2% του ΑΕΠ το 2021.
Το δημόσιο χρέος της Ευρωζώνης, από το 84,1% του ΑΕΠ το 2019 θα ανέλθει στο 105,1% του ΑΕΠ το 2020, για να κινηθεί στο 103% του ΑΕΠ το 2021.
Τα πιο πιθανά νούμερα για την Ελλάδα
Oσον αφορά τη χώρα μας, η στήλη συντάσσεται με την άποψη της UniCredit, η οποία εκτιμά ότι η πτώση του εγχώριου ΑΕΠ θα κινηθεί πέριξ του 16% φέτος, λίγο καλύτερα από το 18,6% των αρχικών εκτιμήσεων, μια και είχαμε καλύτερες επιδόσεις το πρώτο τρίμηνο του έτους, με το ΑΕΠ να συρρικνώνεται κατά 1,6% σε τριμηνιαία βάση, έναντι 3,6% στην ευρωζώνη, λόγω της αυξημένης δημόσιας κατανάλωσης -πρόσθεσε 0,5% στο ΑΕΠ- και των αποθεμάτων.
Το δεύτερο και το τρίτο όμως τρίμηνο του έτους, το πλήγμα στον τουρισμό θα αποτυπωθεί στο ελληνικό ΑΕΠ.
Η ανοιξιάτικη τουριστική περίοδος, η οποία συνήθως αντιπροσωπεύει το 25% των ετήσιων τουριστικών εσόδων της Ελλάδας -αντιστοιχούν στο 10% του ΑΕΠ το 2019- χάθηκε.
Δεδομένου ότι η φυσιολογική τουριστική δραστηριότητα κατέστη δυνατή από τον Ιούλιο και μετά, σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις στο εισόδημα παγκοσμίως και την παρατεταμένη διαταραχή στην εναέρια κυκλοφορία, οι κρατήσεις κινούνται δραματικά χαμηλότερα.
Κάτω από αυτό το πρίσμα, οι απώλειες των τουριστικών εσόδων φέτος θα είμαστε τυχεροί αν κυμανθούν στο επίπεδο του 50%.
Για να είμαστε ειλικρινείς, κατά τη γνώμη της στήλης η εκτίμηση αυτή μπορεί στο τέλος της ημέρας να αποδειχθεί το υπερ-αισιόδοξο σενάριο.
* Αποποίηση ευθύνης: Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή, ή προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερομένων προϊόντων. Παρ' όλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι ακριβείς ή πλήρεις και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
** Αναδημοσίευση από το ένθετο Liberal Markets της εφημερίδας «Φιλελεύθερος» της 4ης Ιουλίου
