Ο James S.Chanos, γεννήθηκε στο Μιλγουόκι το 1957 και κατέχει πτυχίο Οικονομικών & Πολιτικών επιστημών από το Yale. Είναι ιδρυτής και διευθύνων της αποκλειστικής επενδυτικής εταιρίας short selling, Kynikos Associates LP, που δημιουργήθηκε το 1985, με την συνολική διαχείριση, να ανέρχεται σε $1,5 δισ. Ο...Darth Vader της Wall Street, όπως τον αποκαλούν, απέκτησε φήμη για τις διάγνωση και πώληση μετοχών που υπέστησαν μεγάλες καταστροφές με πιο γνωστές την Enron και πρόσφατα τη Wirecard. Ο Jim Chanos, διδάσκει «Ιστορία της απάτης στις χρηματοπιστωτικές αγορές: μια εγκληματολογική προσέγγιση» στο πανεπιστήμιο του Yale, ενώ δίνει διαλέξεις για το ίδιο θέμα.
Ο Jim Chanos, ο οποίος έχει ελληνικές ρίζες, συχνά δηλώνει στις συνεντεύξεις του, πως η διαφορά του short-seller από τους επενδυτές που αναζητούν αξία, εδράζεται στη σφαίρα της συμπεριφορικής ψυχολογίας. Τα πάντα στη Wall Street κινούνται γύρω από μια θετική ενίσχυση. Ολόκληρο το χρηματοοικονομικό μοντέλο περιστρέφεται από μια μόνιμη αναπαραγωγή θετικής ενίσχυσης που επαναλαμβάνεται. Οι φήμες που κυκλοφορούν, τα οικονομικά κανάλια και εφημερίδες, οι αναλυτές, καθώς και οι εκθέσεις των επενδυτικών οίκων, σε καθημερινή βάση δοκιμάζουν τις αντοχές του short seller. Όπως επισημαίνει, «είναι σαν να σου υπενθυμίζουν κάθε μέρα πως κάνεις λάθος».
Από την άλλη πλευρά, όπως δείχνουν μελέτες, οι πιο σημαντικές αποφάσεις, λαμβάνονται σε περιβάλλον αρνητικής ενίσχυσης. Η πρόκληση για ένα θεμελιώδη short-seller, είναι να ανταπεξέλθει την κακοφωνία του θορύβου και της αρνητικής ενίσχυσης και να μείνει προσηλωμένος στο στόχο του, δοκιμάζοντας τη διανοητική του υγεία, όπως παραδέχεται. Ένας short πρέπει να υπομείνει μακρές περιόδους, όπου όλα δείχνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση, προτού αποφέρει καρπούς το στοίχημα του. Συχνά χρησιμοποιεί τη μεταφορά να κολυμπάς κόντρα στο ρεύμα, τη στιγμή που οι άλλοι απολαμβάνουν το κύμα.
Σε συνέντευξη το περασμένο καλοκαίρι στους FT, υπογραμμίζει πως το σημερινό οικονομικό περιβάλλον αποτελεί γόνιμο έδαφος για τους απατεώνες, ώστε να εξαπατούν και να γλιτώνουν για πολύ καιρό. Έχοντας εισέλθει σε μια εποχή 10ετούς αγοράς ταύρων που έχει βασιστεί στις παρεμβάσεις των Κεντρικών Τραπεζών, τη μετά-αλήθεια του Τραμπ στην πολιτική, όπου τα γεγονότα του ενός είναι τα fake news του άλλου, αλλά και της κουλτούρας «προσποιήσου μέχρι να τα καταφέρεις» της Silicon Valley. Σε συνδυασμό πάντα με τον φόβο μην μείνουμε πίσω ή χάσουμε το πάρτι των αγορών (FOMO – Fear Of Missing Out). Όλα αυτά συμπληρώνονται με ισχνή εποπτεία. Όπως ειρωνικά αναφέρει , «οι ρυθμιστικές αρχές, είναι οι οικονομικοί αρχαιολόγοι. Θα σου πουν ποιο ήταν το πρόβλημα αφού πρώτα καταρρεύσει η εταιρεία.
Σε συνέντευξη που έδωσε τον Οκτώβριο στο Hedgeye και στον Keith McCullouch, έδωσε έμφαση στη νέα εικονική πραγματικότητα της Wall Street. Η πρακτική να αγνοούνται τα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη και η αξία της μετοχής να καθορίζεται από προσδοκίες. Με αιχμή του δόρατος τις πλατφόρμες μηδενικής προμήθειας και στρατιές επενδυτών λιανικής, το τελευταίο διάστημα, πολλές δημοφιλείς μετοχές, διαπραγματεύονται αποκλειστικά με «ελπίδες και όνειρα», ακόμα και όταν χάνουν δισεκατομμύρια.
Επιπλέον καυτηρίασε το νέο αφήγημα της Συνολικής Διαθέσιμης Αγοράς (Total Addressable Market –TAM). Σύμφωνα με αυτό οι αγορές προεξοφλούν τερατώδη μελλοντικά κέρδη, από εταιρείες που έχουν να επιδείξουν κάποιο υποτιθέμενο πλεονέκτημα ή μοντέλο επιχειρηματικότητας. Την ίδια ώρα παραβλέπουν πως οι εταιρίες καταγράφουν σημαντικές ζημιές ή εκ φύσεως δεν παράγουν κέρδη. Σε πολλές περιπτώσεις οι υποκείμενες αγορές, που θα καταγραφούν τα προσδοκώμενα κέρδη, έχουν στην παρούσα πολύ χαμηλότερους τζίρους και εισόδημα. Σε πολλούς κλάδους, η μέγιστη κερδοφορία, έχει σημειωθεί πολλά χρόνια πριν και ήδη βρίσκονται σε διαρκή υποχώρηση
«Έχουμε υποτιμήσει την οργή του όχλου. Η φράση που χρησιμοποίησε είναι «δαυλοί και δίκρανα (torches & pitchforks), όπως αποτυπώνεται ο οργισμένος όχλος στη λαϊκή κουλτούρα. Η πολιτική επιλογή να προστατεύεται μικρό κομμάτι της ελίτ κάτω από την τέντα και οι υπόλοιποι να έχουν αφεθεί στην τύχη τους, έξω από το φράχτη, δεν είναι διαχειρίσιμη κατάσταση για μεγάλη περίοδο, όπως μας διδάσκει η ιστορία.
Αφορμή για την παραπάνω διατύπωση, αποτέλεσε η είδηση πως στην αρχή της πανδημίας, ενώ η κυβέρνηση καθησύχαζε τον κόσμο, κάποια hedge fund είχαν προνομιακή ενημέρωση για το μέγεθος της κρίσης. Κάπως έτσι, αποκρυσταλλώνεται η αντίληψη, ότι υπάρχουν δύο συστήματα απονομής δικαιοσύνης, ένα για την εταιρική και χρηματοοικονομική τάξη και ένας για τους υπόλοιπους.
Σε μια απολαυστική συζήτηση που είχε με τον Demetri Kofinas από το Hidden Forces με τίτλο “the Long & Short of it”, επανέλαβε τη διατύπωση, πως η τιμή της μετοχής είναι όχι μόνος ο καλύτερος συνήγορος, αλλά και πιο αδυσώπητος κατήγορος. Ο κύκλος της απάτης ακολουθεί με καθυστέρηση τον οικονομικό κύκλο. Κανείς δεν ενδιαφέρεται για την αλήθεια, όσο η μετοχή καλπάζει και η αγορά βρίσκεται σε κατάσταση ευφορίας. Η πίεση για επιβολή του νόμου, έρχεται μόλις ξεκινήσει ο κατήφορος και οι επενδυτές αρχίσουν να χάνουν τα χρήματα τους. Η επίκληση για επέμβαση των ρυθμιστικών αρχών, ακολουθεί τις κραυγές απελπισίας των επενδυτών.
Μια άλλη πηγή στρέβλωσης, κατά τον Jim Chanos, είναι η κατάχρηση των pro forma κερδών στα οικονομικά αποτελέσματα. Οι εταιρείες ανακοινώνουν εκτιμήσεις πως θα ήταν τα κέρδη τους αν δεν συνέβαινε το Α ή το Β. Αυτό δημιουργεί τεράστιο χάσμα με τα πραγματικά οικονομικά μεγέθη. Το ίδιο συμβαίνει και με τον τρόπο που παρουσιάζονται τα προσαρμοσμένα κέρδη EBITDA, ειδικά όταν συγκριθούν με τις οικονομικές καταστάσεις.
Στην ίδια συζήτηση, με αφορμή τη διαπίστωση ότι ενώ πληθαίνουν οι απάτες, όλο και λιγότερα στελέχη διώκονται, ο Chanos στηλιτεύει τον τρόπο που χειρίζονται οι αρχές τις «Συμφωνίες Αναβαλλόμενης Δίωξης». Είναι μάλιστα πεπεισμένος πως αρκετές εταιρείες συμπεριλαμβάνουν στο κόστος να κάνουν δουλειές και τα νομικά έξοδα από τους συμβιβασμούς με τις αρχές για τις απάτες που διαπράττουν. Προτείνει μάλιστα πως πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά την άποψη του δικαστή Jed Rakoff, από το βιβλίο “Getting away with Murder” να ξεκινήσουμε να διώκουμε στελέχη των επιχειρήσεων για εγκλήματα που διαπράττουν προς όφελος των εταιρειών τους.
*Ο Νικόλαος Δ. Τσαγκανέλιας εργάζεται για πάνω από 27 χρόνια στο χρηματοοικονομικό χώρο. Από το 2015 εργάζεται στην Tavira Securities με έδρα το Λονδίνο, ως Hedge Fund Operations & Risk.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
