Σύμφωνα με το λαϊκό γνωμικό, «άλλος έχει τ’ όνομα και άλλος τη χάρη». Για εμάς σήμερα το όνομα το έχουν οι μεγάλοι διεθνείς χρηματιστηριακοί δείκτες, όπως οι αμερικανικοί Dow Jones Industrial, Nasdaq Composite και S&P 500, ο γερμανικός Dax 40, ο αγγλικός FTSE 100 και ο ιαπωνικός Nikkei 225. Τη χάρη όμως την έχει ο χρυσός. Τι εννοούμε; Ότι παρά το γεγονός πως όλοι μιλούν για τις εξαιρετικές επιδόσεις αυτών των χρηματιστηριακών δεικτών τις τελευταίες 52 εβδομάδες αλλά και από την αρχή του χρόνου, κανείς από αυτούς δεν ξεπερνά, για την ακρίβεια ούτε πλησιάζει, σε απόδοση το βασικότερο πολύτιμο μέταλλο για τις τελευταίες 52 εβδομάδες και μόνο ένας το ξεπερνά από την αρχή της χρονιάς. Από τις 19 Φεβρουαρίου του 2024, ο χρυσός είναι ανεβασμένος κατά περίπου 45%.
Από τους δείκτες, τη μεγαλύτερη απόδοση σε αυτό το διάστημα την έχει ο γερμανικός Dax 40, με περίπου 31%, αφήνοντας αρκετά πίσω τους υπόλοιπους, με τον Nasdaq Composite να είναι ο πιο κοντινός, με περίπου 26%. Από την αρχή του 2025, η απόδοση του χρυσού είναι περίπου 11,5% και του ασημιού στο 10%. Από τους δείκτες, ο καλύτερος είναι και πάλι ο γερμανικός Dax 40, με άνοδο κοντά στο 13% και όλοι οι υπόλοιποι είναι σαφώς χειρότεροι από τον χρυσό. Πέρα από το γεγονός πως λίγοι θα φαντάζονταν πως ο πιο ανεβασμένος από αυτούς τους δείκτες θα ήταν ο γερμανικός, δεδομένης της αρνητικής δημοσιότητας σχετικά με τις γερμανικές εταιρείες και τη γερμανική οικονομία, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως ο χρυσός κερδίζει κατά κράτος σε απόδοση τα δυτικά χρηματιστήρια εδώ και έναν χρόνο, και η υπεραπόδοσή του συνεχίζεται.
Προφανώς, αυτό δεν είναι τυχαίο. Κάτι υπάρχει που οδηγεί τους επενδυτές προς το πιο παραδοσιακό ασφαλές καταφύγιο των τελευταίων πολλών εκατοντάδων ετών, και μάλιστα μέσα σε ένα πολύ ευνοϊκό διεθνές περιβάλλον για τις διεθνείς μετοχικές αγορές. Μιλώντας για το 2024, αυτό που οδήγησε κυρίως την άνοδο του χρυσού ήταν η αύξηση της αβεβαιότητας σχετικά με αρκετά γεωπολιτικά ζητήματα, σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη τάση πολλών κεντρικών τραπεζών ανά τον κόσμο να αγοράζουν χρυσό για να διαφοροποιούν τη διάρθρωση των διαθεσίμων τους.
Οι πόλεμοι στη Γάζα, στην Ουκρανία, στο Σουδάν και σε άλλα μέρη του κόσμου, η εντεινόμενη αντιπαράθεση μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ, και η αίσθηση πως βρισκόμαστε σε μία εποχή μεγάλων αλλαγών εξηγούν την αύξηση των αγορών από ιδιώτες επενδυτές ανά τον κόσμο. Η αύξηση της αβεβαιότητας έχει σχέση όμως και με την τάση των κεντρικών τραπεζών να αγοράζουν χρυσό για να αυξήσουν το ποσοστό του στα διαθέσιμά τους, και μάλιστα χωρίς να ενδιαφέρονται και πολύ για την τιμή αγοράς του, αφού προορίζεται για πολύχρονη παραμονή στα θησαυροφυλάκιά τους.
Όμως, το 2024 είναι πλέον πίσω μας και ο χρυσός έχει ξεκινήσει με δύναμη το 2025, έχοντας μπει σε νέα ισχυρή ανοδική τροχιά από την τελευταία εβδομάδα του προηγούμενου χρόνου. Σε αυτόν τον νέο ανοδικό γύρο βλέπουμε κάποιες διαφορές σε σχέση με την κίνηση του προηγούμενου χρόνου. Όχι, τόσο όσον αφορά στις αγορές των κεντρικών τραπεζών οι οποίες φαίνεται πως συνεχίζονται χωρίς κάποια σημαντική διαφοροποίηση αλλά σε κάποια γεγονότα που έχουν σταθεί αφορμή ισχυρών ανοδικών κινήσεων. Σε αντίθεση με ό,τι είχε γίνει αρκετές φορές το 2024 και παλαιότερα, τα ανοδικά ξεσπάσματα δεν φαίνεται να έχουν άμεση σχέση με την πορεία των επιτοκίων αναφοράς και των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων ούτε με φόβους για επέκταση υφιστάμενων συγκρούσεων ή για «ανάφλεξη» σε άλλες περιοχές.
Τις τελευταίες εβδομάδες αυτές οι αφορμές έχουν σχεδόν αποκλειστικά σχέση με θέματα που αφορούν την οικονομία και το εμπόριο. Ο τίτλος του εβδομαδιαίου email που έστειλε την προηγούμενη Παρασκευή το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού (World Gold Council) είναι εύγλωττος και χαρακτηριστικός: «η τιμή του χρυσού εκτοξεύεται εν μέσω ανησυχιών για τους δασμούς».Το ενδιαφέρον εδώ είναι πως αυτές οι ανησυχίες δεν είναι εντελώς συγκεκριμένες, κάτι απόλυτα λογικό αφού κανείς δε γνωρίζει ακριβώς το ύψος των δασμών που θα επιβληθούν, τα προϊόντα στα οποία θα αφορούν, τις χώρες που θα τις «υποστούν», το πότε θα αρχίσει η εφαρμογή τους. Πέρα από αυτό, είναι προφανώς αδύνατον να ξέρει κανείς πως θα αντιδράσουν οι χώρες στις οποίες θα επιβάλλουν οι ΗΠΑ αυτούς τους δασμούς.
Μπορεί να υπάρχει η γενική εντύπωση πως ένα πολύ σημαντικό μέρος της επιθετικής ρητορικής που ακολουθούν ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ και οι συνεργάτες του αλλά αυτό μέλλει να αποδειχθεί. Πηγαίνοντας στο επόμενο επίπεδο, δεν είναι καθόλου εύκολο να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις των δασμών που θα επιβληθούν στην οικονομία. Όχι, μόνο στην οικονομία κάθε χώρας που θα πέσει «θύμα» των δασμών αλλά και στην οικονομία των ΗΠΑ και κατ’ επέκταση σε όλη την παγκόσμια οικονομία, ακόμα και στην οικονομία κρατών που θα μείνουν έξω από αυτόν τον χορό.
Είναι προφανώς αφελές να πιστέψει κανείς πως θα υπάρχουν κράτη που συμμετέχουν με κάποιον τρόπο στο παγκόσμιο εμπόριο και την οικονομία και δεν θα επηρεαστούν με κάποιον τρόπο από το κύμα δασμών που μας απειλεί. Και είναι πολύ πρόωρο να αποτολμήσουμε προβλέψεις σχετικά με το αν οι δασμοί θα αλλάξουν σημαντικά το τοπίο στον τομέα του πληθωρισμού ανά τον κόσμο. Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με το τι θα γίνει αλλά είναι όλες εξαιρετικά επισφαλείς αφού ακόμα δεν ξέρουμε τα δεδομένα του προβλήματος.
Δεν χρειάζεται όμως να πούμε περισσότερα για το θέμα των δασμών και των συνεπειών τους, καθώς είναι σίγουρο πως η σχετική συζήτηση αυξάνει τη ζήτηση για τον χρυσό. Ενδιαφέρον έχει και ένα άλλο στοιχείο που βρίσκεται στο email του Παγκοσμίου Συμβουλίου Χρυσού στο οποίο αναφερθήκαμε νωρίτερα. Σύμφωνα με αυτό, οι εισροές κεφαλαίων από την Ευρώπη στα διεθνή διαπραγματευόμενα αμοιβαία κεφάλαια (ETFs) που επενδύουν στον χρυσό ήταν οι μεγαλύτερες από τον Μάρτιο του 2022, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, όπου είχαμε εκροές.
Έτσι, οι αγορές Ευρωπαίων επενδυτών οδήγησαν τα υπό διαχείριση κεφάλαια αυτών των ETFs σε νέα ιστορικά υψηλά. Είναι άραγε τυχαίο το ότι αυξήθηκαν πάρα πολύ οι ευρωπαϊκές αγορές εν όψει της απειλής επιβολής υψηλών δασμών και στις χώρες της ηπείρου μας; Μπορεί όντως να είναι αλλά μπορεί και να δείχνει το μέγεθος της ανησυχίας για την επίδραση των δασμών πάνω στην οικονομία.
Όπως και να έχει το πράγμα πάντως, δεν υπάρχει αμφιβολία πως η απειλή της επιβολής δασμών σε διάφορες κατηγορίες προϊόντων ανά τον κόσμο και οι φόβοι για τις συνέπειες – άμεσες ή έμμεσες – που μπορεί να έχουν αυτοί στην παγκόσμια οικονομία έχουν παίξει, και θα συνεχίζουν να παίζουν, κομβικό ρόλο στην πορεία της τιμής του χρυσού. Μέχρι να ξεκαθαρίσει κάπως η κατάσταση, το πιθανότερο είναι πως θα εξακολουθήσουν να την σπρώχνουν προς τα πάνω.
