Οι ευρωπαϊκές αγορές αν και παρουσίασαν την προηγούμενη εβδομάδα ασταθείς συναλλαγές μετά από τις νέες ήξεις –αφίξεις περί δασμών του Τραμπ, εντούτοις σε επίπεδο 10 εβδομάδων παρουσιάζουν μια σαφώς βελτιωμένη εικόνα έναντι της Wall, με κύριο τροφοδότη των αποδόσεων τη μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών πολιτικών και την παροχή κινήτρων για αμυντικές δαπάνες της ΕΕ.
Οι ευρωπαϊκές αγορές έχουν λοιπόν ένα δυνατό κίνητρο μεσομακροπρόθεσμα για να ανέβουν υψηλότερα, παρά τις τυχόν βραχύβιες διακυμάνσεις.
Το κίνητρο αυτό συνιστάται πρώτον, στο πακέτο των 800 δισ. που εξήγγειλε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για την ευρωπαϊκή άμυνα με παροχή μάλιστα δημοσιονομικής ρήτρας διαφυγής και δεύτερον, στην απόφαση του επερχόμενου κυβερνητικού συνασπισμού στη Γερμανία να αφαιρέσει το δημοσιονομικό φρένο και να φέρει «πακέτο» 500 δισ. ευρώ για επενδύσεις σε υποδομές, αλλά και πρόσθετες δεσμεύσεις, για πολύ σημαντικές αμυντικές δαπάνες.
Ο νέος καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς μας αιφνιδίασε μάλιστα όλους, προτείνοντας η ρήτρα διαφυγής να μην ισχύσει μόνο για τέσσερα χρόνια, αλλά για περισσότερα.
Στήριξη στη μεταποίηση και στους ρυθμούς ανάπτυξης
Αν πράγματι προχωρήσουν τα ευρωπαϊκά σχέδια για πρόσθετες δαπάνες αξίας 1% του ΑΕΠ ετησίως- αυτή τη στιγμή είμαστε πέριξ του 2%- η ευρωπαϊκή μεταποίηση θα ανεβάσει επιτέλους ταχύτητα και θα δοθεί μια συμπαθητική ώθηση στο ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ φέτος, ακολουθούμενη σύμφωνα με πρόσφατες αναλύσεις διεθνών χρηματοοικονομικών οίκων από μια σταδιακή αύξηση +0,2% το 2026 και +0,5-0,7% το 2028-29, κάτι που θα βοηθήσει την ανάπτυξη των κερδών ανά μετοχή για τα επόμενα πέντε χρόνια.
Αρκεί βέβαια η Ευρώπη να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να δείξει την απαραίτητη σύμπνοια. Βλέπετε η πρόταση της Κομισιόν για επενδύσεις ύψους 150 δισ. ευρώ στην ευρωπαϊκή άμυνα έχει προκαλέσει ήδη μια ισχυρή αντιπαράθεση μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας σχετικά με το αν θα καλύψει προμήθειες μόνον από ευρωπαϊκές βιομηχανίες ή και από χώρες εκτός του ευρωπαϊκού μπλοκ.
Η κόντρα Γερμανίας-Γαλλίας
Σύμφωνα με δημοσίευμά των Financial Times. αρκετοί πολιτικοί ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Όλαφ Σολτς, υποστήριξαν ότι η πρωτοβουλία του ReARM Europe θα πρέπει να είναι ανοιχτή και για προμήθειες από χώρες που δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά έχουν στενή συνεργασία μαζί της, όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Νορβηγία, η Ελβετία ή η Τουρκία.
Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν όμως υποστηρίζει από καιρό την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αυτονομίας και της ευρωπαϊκής βιομηχανικής παραγωγής και ως εκ τούτου δεν συμφωνεί να περιλαμβάνονται στο ευρωπαϊκό πακέτο εξοπλισμοί που δεν είναι ευρωπαϊκής προέλευσης.
Οι αγορές προφανώς και ψηφίζουν ότι οι όποιες διαφωνίες θα ξεπεραστούν καθώς δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική ειδικά από τη στιγμή που αυξάνεται συνεχώς η ρητορική οι ΗΠΑ να αποχωρήσουν από το ΝΑΤΟ.
Σε άλλο momentum η αγορά των ομολόγων
Τα ομόλογα βέβαια είναι μια άλλη ιστορία τη δεδομένη χρονική στιγμή από τις ευρωπαϊκές μετοχές.
Το συνολικό πακέτο των 800 δισ. ευρώ του προγράμματος ReARM Europe συνεπάγεται περίπου 1,1% του ΑΕΠ σε επιπλέον δαπάνες της ΕΕ κάθε χρόνο για τέσσερα χρόνια, στοχεύοντας σε δείκτη δαπανών/ΑΕΠ στο 3% από 1,9% το 2024.
Ποιος θα πληρώσει όμως; Πέρα από τα ανακοινωθέντα δάνεια θα αυξηθεί ο κρατικός δανεισμός ενώ στο τραπέζι φαίνεται να έχουν πέσει και κάποιες άλλες πιθανές επιλογές για την ενίσχυση της εθνικής άμυνας, όπως η ανακατανομή υφιστάμενων κονδυλίων της ΕΕ, η χρήση της ΕΤΕπ ή η αξιοποίηση του ESM.
Ωστόσο, προς το παρόν φαίνεται απίθανο να ανακοινωθεί ένα νέο εργαλείο χρηματοδότησης σε όλη την ΕΕ, παρόμοιο, για παράδειγμα, με το Next Gen EU του 2020.
Αυτό που βλέπει λοιπόν η επενδυτική κοινότητα είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών θα προέλθει από τους εθνικούς προϋπολογισμούς και όχι από το κοινό χρέος της ΕΕ, κάτι που θα εκτινάξει τις νέες εκδόσεις και ενδεχομένως θα ωθήσει τις αποδόσεις των ομολόγων ακόμη υψηλότερα.
Η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν βέβαια πρότεινε να εξαιρεθούν οι νέες αμυντικές δαπάνες από τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ και δεσμεύτηκε για δάνεια 150 δισ. ευρώ για χρηματοδότηση της άμυνας.
Ακόμα και αν τα βρουν όμως στην πορεία η Γαλλία με τη Γερμανία για το πώς και πού θα διατεθούν αυτά τα 150 δισ., οι χώρες της ΕΕ θα χρησιμοποιήσουν τους εθνικούς τους προϋπολογισμούς για να δαπανήσουν έως και 650 δισεκατομμύρια ευρώ για την άμυνα για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, αν και χωρίς δημοσιονομικές κυρώσεις. Ο δανεισμός όμως θα αυξηθεί.
Μέχρι λοιπόν να ανακοινωθεί ένα αντίστοιχο εργαλείο με το Next Gen EU, οι αγορές ομολόγων θα βλέπουν την άλλη όψη του νομίσματος του προγράμματος ReARM Europe.
Αναμονή λοιπόν στο κομμάτι των ευρωπαϊκών ομολόγων καθότι δεν αποκλείεται οι αποδόσεις να αυξηθούν περαιτέρω- άρα να πέσουν οι τιμές τους- αλλά εγρήγορση στο κομμάτι των μετοχών, καθότι όσα ανακοινώθηκαν τις τελευταίες ημέρες σε συνδυασμό με το αποτέλεσμα των πρόσφατων γερμανικών εκλογών και τις αυξανόμενες πιθανότητες κατάπαυσης του πυρός στην Ουκρανία με σαφή αντίκτυπο στην αποκλιμάκωση του ενεργειακού κόστους, μπορεί να οδηγήσουν σε βελτίωση των θεμελιωδών μεγεθών των ευρωπαϊκών μετοχών άρα και σε αυξανόμενο ενδιαφέρον από διεθνείς επενδυτές, παρά τους βραχυπρόθεσμους κινδύνους, όπως για παράδειγμα οι δασμοί ή μια διόρθωση μετά από το μεγάλο ράλι.
Για παράδειγμα μια διόρθωση του δείκτη Dax εως τη ζώνη των 22250-22540 μονάδων ή ακόμα και των 21550 μονάδων δεν αλλάζει και πολλά για το ανοδικό momentum.
Όπως και να έχει η άνοδος, των ευρωαγορών θα συνεχίσει να έχει πρωτομάστορες τους κλάδους της Άμυνας αλλά και των υποδομών, με τον τελευταίο να έχει σημειώσει κάθετη άνοδο από τα μέσα Ιανουαρίου, μόλις ξεκίνησαν οι συζητήσεις για την ειρήνη στην Ουκρανία. (σ.σ: Σχετική ανάλυση μπορείτε να διαβάσετε εδώ).
Οι προϋποθέσεις για να συνεχιστεί μακροπρόθεσμα η ευρωπαϊκή άνοδος
Ο παράγοντας βέβαια που θα μπορούσε να αναιρέσει τα πάντα είναι μια ανατροπή στην πορεία ειρήνης και η εμπλοκή της Ευρώπης στον πόλεμο με τη Ρωσία.
Άλλος ένας παράγοντας είναι να μη μπορέσει η Ευρώπη να αξιοποιήσει σωστά την ευκαιρία που έχει στα χέρια της, επιλέγοντας τις σωστές προτεραιότητες.
Βλέπετε, όπως πολύ σωστά επισήμανε η Πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, στο τέλος της συνόδου κορυφής στις Βρυξέλλες, η έννοια της άμυνας δεν πρέπει να αρχίζει και να τελειώνει με ένα πρόγραμμα επανεξοπλισμού. Θα πρέπει ταυτόχρονα να περιλαμβάνει πρώτες ύλες, κρίσιμες υποδομές, κυβερνοασφάλεια, ΑΙ, στρατηγική αυτονομία, κ.α.
Η νέα οικονομία, περιλαμβάνει σημαντικά άλματα στην πληροφορική, στους μικροεπεξεργαστές και στην ΑΙ. Δεν γίνεται στην Ευρώπη να εξαρτόμαστε από τους κινεζικούς ή τους αμερικανικού μικροεπεξεργαστές και την αμερικανική τεχνητή νοημοσύνη.
Δεν γίνεται τα τελευταία επτά χρόνια 2 εκατομμύρια ταλαντούχοι Ευρωπαίοι επιστήμονες να έχουν μετακομίσει στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ινδία και την Αυστραλία και στην Ευρώπη να δεχόμαστε μόνο εκατομμύρια μετανάστες, που πολλοί από αυτούς δεν είναι καν διατεθειμμένοι να ασπαστούν τις αξίες των χωρών που τους προσφέρουν κοινωνική προστασία.
Ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας λοιπόν σημαίνει ενίσχυση της Ευρώπης και στους τεχνολογικούς κλάδους και κάλυψη του χάσματος με την Κίνα και τις ΗΠΑ.
Το γεγονός ότι η Ευρώπη φαίνεται πιο έτοιμη από ποτέ για μια ουσιαστική ένωση κάτω από τις γεωπολιτικές εξελίξεις των τελευταίων ετών, σε συνδυασμό με το άλμα της DeepSeek θα μπορούσε να κάνει πράγματι τη διαφορά.
Βλέπετε, η DeepSeek άλλαξε το τοπίο στην ΑΙ προσφέροντας στις ευρωπαϊκές εταιρείες που δεν είχαν εύκολη πρόσβαση στη χρηματοδότηση, την ευκαιρία να μειώσουν το διαφορά από τις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα χτύπησε ένα καμπανάκι αφύπνισης που λέει ότι το μεγαλύτερο δεν είναι πάντα καλύτερο και η οικονομική δύναμη ίσως τελικά δεν είναι αυτή που θα καθορίσει ποιος θα κερδίσει τον αγώνα της νέας τεχνολογίας.
Μέσα από αυτή την οπτική γωνία, τα υψηλής ποιότητας αποδοτικά μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης δεν αποτελούν πλέον αποκλειστικό πεδίο των τεχνολογικών κολοσσών με τεράστιους πόρους.
Η Ευρώπη θα μπορούσε να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα, την εξειδίκευση και την υπεύθυνη ανάπτυξη ΑΙ με «μικρά» μοντέλα ΑΙ όπως ακριβώς το DeepSeek -το οποίο υπενθυμίζουμε ότι είναι ανοικτού κώδικα- και ας μη διαθέτει τεχνολογικούς κολοσσούς που είναι σε θέση να ξοδέψουν δισεκατομμύρια ευρώ για το υλικό που απαιτείται για την εκπαίδευση των μοντέλων ΑΙ.
Ως εκ τούτου οι ευρωπαϊκές εταιρείες του κλάδου θα μπορούσαν να κερδίσουν έδαφος στον αγώνα της τεχνητής νοημοσύνης και μάλιστα με χαμηλό κόστος.
Η Ευρώπη πρέπει να αναγνωρίσει αυτή την ευκαιρία, καθιστώντας το ReARM ένα εργαλείο καθολικής στήριξης της άμυνας και των κρίσιμων υποδομών.
*Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δε δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δε θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
Μαίρη Βενέτη
