Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε πως από το ξεκίνημα της ανοδικής πορείας των επιτοκίων στις αρχές του 2022, μεγάλο μέρος των χρηματιστηριακών αναλυτών και φυσικά των επενδυτών άρχισε να κάνει τις προβλέψεις του για το πού και πότε θα σταματούσε αυτή η άνοδος και για το πότε θα ξεκινήσει η αντίστροφη διαδικασία.
Τόνοι μελάνης χύθηκαν και πολλά πληκτρολόγια έλιωσαν στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, η οποία μέχρι στιγμής έχει στεφθεί από σχεδόν πλήρη αποτυχία, αφού και η άνοδος των επιτοκίων έφθασε τελικά πολύ πιο ψηλά και πολύ πιο μακριά σε χρόνο απ’ ότι έλεγαν οι αρχικές εκτιμήσεις και η πτώση τους δεν έχει ξεκινήσει ακόμα.
Τελευταίο επεισόδιο σε αυτό το «σίριαλ» είναι αυτό που ζήσαμε το τελευταίο δίμηνο του 2023 και στις αρχές του 2024, με τα σχετικά χρηματιστηριακά προϊόντα του χρηματιστηρίου του Σικάγου να προβλέπουν με σχεδόν πλήρη βεβαιότητα την πρώτη μείωση επιτοκίων για την 20η Μαρτίου, δηλαδή σήμερα. Ρίχνοντας μία ματιά πριν από λίγα λεπτά, είδαμε πως το ίδιο προϊόν δείχνει αυτήν τη στιγμή πως οι επενδυτές δίνουν πλέον ουσιαστικά μηδενική πιθανότητα σε αυτό το σενάριο, μικρή πιθανότητα (σχεδόν 24%) στο ενδεχόμενο μείωσης τους την 1η Μαΐου και πιθανότητα πάνω από 50% να δούμε την πρώτη μείωση επιτοκίων από την αμερικανική Fed την 12η του προσεχούς Ιουνίου.
Γνωρίζοντας πόσο επικίνδυνο είναι αυτό το «σπορ» δεν θα τολμήσουμε να κάνουμε μία δική μας πρόβλεψη για την έναρξη αυτής της διαδικασίας στις ΗΠΑ, αλλά και την Ευρώπη. Μπορούμε όμως να πούμε, χωρίς μεγάλο κίνδυνο, πως με τα οικονομικά δεδομένα που υπάρχουν αυτή τη στιγμή είναι πολύ λογικό να περιμένουμε πως κάποια στιγμή αργότερα μέσα στον χρόνο θα δούμε την πρώτη από τις πολυπόθητες μειώσεις των επιτοκίων αναφοράς.
Αυτό βέβαια με την προϋπόθεση πως δεν θα δούμε μία ξαφνική αναζωπύρωση των πληθωριστικών πιέσεων. Και με την υπενθύμιση πως όσο η αμερικανική οικονομία δείχνει μία υγιή εικόνα δεν υπάρχει λόγος άμεσης και απότομης μείωσης των επιτοκίων από την πλευρά του διοικητή Πάουελ. Κάτι τέτοιο θα γίνει μόνο αν η οικονομία αρχίζει και δείχνει σαφή σημάδια αδυναμίας.
Ούτως ή άλλως όμως, κάποια στιγμή μέσα στο 2024 θα πρέπει να περιμένουμε μειώσεις των επιτοκίων. Πέρα από την ψυχολογικά θετική επίδραση μίας τέτοιας εξέλιξης στα διεθνή χρηματιστήρια – αν και ένα μέρος αυτής της επίδρασης μπορεί να έχει ήδη τιμολογηθεί από τις αγορές – η μείωση των επιτοκίων έχει άμεση επίδραση σε ένα μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων. Και φυσικά σε μεγάλο αριθμό μετοχών που είναι εισηγμένες στα διεθνή χρηματιστήρια. Γνωρίζοντας βέβαια πως οι γενικοί κανόνες έχουν πολύ συχνές εξαιρέσεις, θα αναφερθούμε σε ορισμένους τύπους επιχειρήσεων που πιθανότατα θα ωφεληθούν από την μείωση των επιτοκίων και του κόστους χρήματος.
Παλαιότερα, ο πρώτος κλάδος επιχειρήσεων που έβλεπε τις μετοχές του να ανεβαίνουν με την υποψία μείωσης των επιτοκίων ήταν αυτός των επιχειρήσεων που παρέχουν υπηρεσίες κοινής ωφέλειας. Παρότι τα πράγματα έχουν αλλάξει κάπως τις τελευταίες δεκαετίες, αυτό εξακολουθεί να είναι σε γενικές γραμμές σωστό. Το γεγονός πως αυτές έχουν σχετικά σταθερή ροή εσόδων και συνήθως χρηματοδοτούν τις εργασίες τους και τις συνεχείς επενδύσεις που πρέπει να κάνουν μέσω υψηλού δανεισμού σημαίνει πως η μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του δανεισμού αμέσως μεταφράζεται σε βελτίωση των οικονομικών αποτελεσμάτων τους.
Οι μετοχές του κλάδου υπηρεσιών κοινής ωφέλειας δίνουν συνήθως και υψηλή μερισματική απόδοση στους κατόχους τους, πράγμα που κάνει μία μείωση επιτοκίων ακόμα πιο επωφελή για αυτούς αφού μειώνεται ο ανταγωνισμός από εναλλακτικές ασφαλείς επενδύσεις όπως τα έντοκα γραμμάτια και τα ομόλογα του δημοσίου. Μιλώντας για μερίσματα πρέπει να επισημάνουμε πως συνήθως οι περισσότερες μετοχές που προσφέρουν υψηλά μερίσματα ωφελούνται από τη μείωση των επιτοκίων για τον λόγο που μόλις αναφέραμε.
Μία κατηγορία μετοχών που βλέπουν με θετικό τρόπο την πτώση των επιτοκίων είναι, πολύ λογικά, αυτές των εταιρειών που φέρουν υψηλό δανεισμό. Η μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του δανεισμού κάνει προφανώς πιο εύκολη την εξυπηρέτησή του και ελευθερώνει κεφάλαια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πραγματοποίηση επιχειρηματικών κινήσεων είτε για την καλύτερη ανταμοιβή των μετόχων τους (αύξηση μερισματικής απόδοσης ή αγορές ιδίων μετοχών). Με καλό μάτι βλέπουν τη μείωση των επιτοκίων και όλες οι επιχειρήσεις που θέλουν ή πρέπει να κάνουν μεγάλες επενδύσεις.
Η ανάληψη δανεισμού για την πραγματοποίηση επενδύσεων προφανώς είναι εξόχως προτιμότερη για μία επιχείρηση όταν το κόστος αυτού του δανεισμού είναι χαμηλό, ακόμα και όταν η επιχείρηση δεν έχει σημαντικό δανειακό βάρος. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως όλες οι χρηματιστηριακές αναλύσεις λαμβάνουν πολύ σοβαρά υπόψη τους το κόστος των κεφαλαίων που χρησιμοποιούν όλες οι επιχειρήσεις.
Οι σχετικοί πίνακες που αποτελούν μέρος κάθε τέτοιας ανάλυσης δείχνουν πολύ εύγλωττα πόσο πολύ βελτιώνονται τα οικονομικά αποτελέσματα μίας επιχείρησης από τη μείωση του κόστους χρήματος. Ειδικά των επιχειρήσεων που για οποιονδήποτε λόγο (πραγματοποίηση επενδύσεων, μεγάλες ανάγκες σε κεφάλαια κίνησης, κ.α.) έχουν σημαντικό δανεισμό.
Ένας κλάδος που επίσης ωφελείται σχεδόν πάντα από τη μείωση των επιτοκίων είναι αυτός των επιχειρήσεων που ασχολούνται με τα πάσης φύσεως ακίνητα. Αυτό είναι απολύτως φυσικό, καθώς ένα πολύ μεγάλο μέρος των επενδύσεών τους γίνεται με χρήση σημαντικού δανεισμού, ενώ οι πελάτες αυτών των επιχειρήσεων, είτε πρόκειται για επιχειρήσεις είτε για ιδιώτες, είναι πιο εύκολο να προχωρήσουν σε αγορές ή ενοικιάσεις ακινήτων αφού η πτώση των επιτοκίων αναφοράς παρασύρει πάντα και τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων. Παρασύρει επίσης και τα επιτόκια των επιχειρηματικών δανείων που χρειάζεται μία εταιρεία για να προχωρήσει σε μία ανάπτυξη ακινήτων ή στην αγορά κάποιου υφιστάμενου.
Ένας άλλος κλάδος, που δεν έρχεται αμέσως στο νου μας, είναι αυτός των επιχειρήσεων που ασχολούνται με την εξόρυξη πολύτιμων μετάλλων, κυρίως χρυσού και ασημιού. Εδώ το όφελος είναι περισσότερο έμμεσο, καθώς είναι γνωστό πως η μείωση των επιτοκίων αναφοράς και κατ’ επέκταση η μείωση των αποδόσεων των χρεωστικών τίτλων του αμερικανικού δημοσίου λειτουργεί υποστηρικτικά για την τιμή του χρυσού και, συνήθως, του ασημιού.
Καθώς οι οικονομικές επιδόσεις των εταιρειών που λειτουργούν τα χρυσωρυχεία και τα αργυρωρυχεία είναι συνδεδεμένες με την τιμή των πολύτιμων μετάλλων, η άνοδος στην τιμή του χρυσού βοηθά πολύ τις μετοχές των εταιρειών του κλάδου ακόμα και αν αυτές δεν έχουν κάποιο άμεσο όφελος στο κόστος λειτουργίας τους.
Όπως είπαμε και στην αρχή, οι αγορές συνήθως χαίρονται ιδιαίτερα όταν βλέπουν μία μείωση επιτοκίων, ακόμα και όταν απλώς τη μυρίζονται. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο σε περιπτώσεις που η μείωσή τους έχει ως αιτία μία σημαντική εξασθένηση της οικονομίας. Στην περίοδο που διανύουμε πάντως, οι αγορές δείχνουν να επιθυμούν την έναρξη της διαδικασίας μείωσής τους όσο πιο γρήγορα γίνεται, ίσως γιατί νιώθουν πως αν αυτό καθυστερήσει μπορεί τελικά η οικονομία όντως να εξασθενήσει. Αυτό είναι κάτι που όλοι απεύχονται.
Αν οι κεντρικές τράπεζες δεν καθυστερήσουν υπερβολικά, οι χρηματιστηριακές αγορές ίσως καταφέρουν να πάρουν αυτό που επιθυμούν, δηλαδή τη μείωση των επιτοκίων εξ επιλογής, με τον πληθωρισμό νικημένο και όχι εξ ανάγκης, με την οικονομία γονατισμένη. Τότε βέβαια θα καταλάβουμε και το κατά πόσο έχει ήδη προεξοφληθεί αυτή η μείωση!
