Η εξαιρετική πορεία του χρηματιστηρίου της Σαουδικής Αραβίας, ξεχωρίζει μέσα στο κακό διεθνές κλίμα. Μετά από μία σημαντική άνοδο το 2021, συνεχίζει τη θετική του πορεία, και σφύζει από δραστηριότητα όσον αφορά στην εισαγωγή νέων εταιρειών. Εκμεταλλευόμενη και τη σημαντική αύξηση εσόδων που φέρνει η άνοδος του πετρελαίου, η χώρα (και η γύρω περιοχή) αρχίζει να συγκεντρώνει πάνω της το ενδιαφέρον των διεθνών επενδυτών, οι οποίοι δε θα δυσκολευθούν να αφήσουν πίσω τους ηθικούς δισταγμούς τους.
Το Tadawul, δηλαδή το χρηματιστήριο της Σαουδικής Αραβίας, πέτυχε το 2021 σημαντική άνοδο, της τάξης του 30%. Σε αυτό βοήθησαν το καλό διεθνές κλίμα αλλά κυρίως η ανάκαμψη του ΑΕΠ της χώρας, μετά το πολύ κακό 2020, και η απόφαση της ηγεσίας της χώρας να εντείνει τις προσπάθειες διεθνοποίησης και εκσυγχρονισμού της οικονομίας της.
Ο διάδοχος του θρόνου του βασιλείου της Σαουδικής Αραβίας και ουσιαστικός ηγέτης της χώρας, ο πρίγκηπας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, έχει αποφασίσει εδώ και χρόνια να αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας της οικονομίας, να μειώσει την εξάρτησή της από το πετρέλαιο και να διαφοροποιήσει το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο του κρατικού επενδυτικού ταμείου.
Επίσης, θέλει να κάνει τη χώρα του ένα από τα μεγάλα διεθνή οικονομικά κέντρα και να ενισχύσει τους τοπικούς επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται σε τομείς εκτός του πετρελαϊκού. Το χρηματιστήριο ενισχύεται από τη σταδιακή εισαγωγή σε αυτό εταιρειών που μέχρι τώρα ανήκαν στο κράτος και από την αυξανόμενη επιθυμία οικογενειακών επιχειρήσεων να αλλάξουν τον χαρακτήρα των εταιρειών τους. Η σημαντική αύξηση των εσόδων του βασιλείου χάρη στη σημαντική άνοδο της τιμής του πετρελαίου, εξασφαλίζει την απαραίτητη ζήτηση για την είσοδο των εταιρειών στο χρηματιστήριο.
Μετά την τεραστίων διαστάσεων δημόσια εγγραφή της Aramco, της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας της χώρας, το 2019, η συνέχεια δεν ήταν το ίδιο εντυπωσιακή, μάλλον γιατί η τιμή της μετοχής θεωρήθηκε από τους διεθνείς επενδυτές κάπως ακριβή. Το 2021 τα πράγματα άλλαξαν και οι δημόσιες εγγραφές ήταν όλες πετυχημένες, με σημαντική υπερβάλλουσα ζήτηση σε πολλές περιπτώσεις.
Την προηγούμενη χρονιά μπήκαν στο χρηματιστήριο αρκετές εταιρείες, αρκετές από αυτές πολύ σημαντικές, όπως η εταιρεία διαχείρισης του χρηματιστηρίου, η ACWA Power International που είναι μία από τις βασικότερες επιχειρήσεις που ασχολούνται με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και η μεγάλη τηλεπικοινωνιακή εταιρεία solutions by stc. Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, η ζήτηση ήταν πολύ μεγάλη και η τιμή εισαγωγής για τις μετοχές των εταιρειών ξεπέρασε κατά πολύ τις αρχικές εκτιμήσεις.
Μέσα στο 2021 δεκαπέντε νέες εταιρείες ξεκίνησαν τη διαπραγμάτευση των μετοχών τους σε μία από τις δύο πλατφόρμες του Σαουδαραβικού χρηματιστηρίου, την Tadawul, που είναι η βασική και την Nomu, που έχει χαμηλότερες απαιτήσεις και προορίζεται για μικρότερες επιχειρήσεις. Οι εταιρείες αυτές συγκέντρωσαν περίπου 9,3 δισεκατομμύρια δολάρια, με τη μεγαλύτερη από αυτές, την εγγραφή της ACWA, να συγκεντρώνει 1,2 δις δολάρια.
Η καλή πορεία του χρηματιστηρίου και οι δημόσιες εγγραφές, συνεχίζονται μέσα στο 2022. Τον Ιανουάριο, ο δείκτης του τοπικού χρηματιστηρίου ανέβηκε κατά 9%, ενώ οι νέες εγγραφές εξακολουθούν να συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των επενδυτών. Όπως μαθαίνουμε από ρεπορτάζ των διεθνών μέσων ενημέρωσης, η μεγαλύτερη αλυσίδα λιανικών φαρμακείων της χώρας, η Al Nahdi Medical Company, προετοιμάζει την εισαγωγή της τους επόμενους μήνες και ελπίζει να εισπράξει περίπου 1,3 δις δολάρια για το 30% των μετοχών της. Αυτές τις μέρες είναι σε εξέλιξη η εγγραφή της Elm Company, η οποία ασχολείται με την ψηφιακή ασφάλεια και αναμένεται να εισπράξει πάνω από 800 εκατομμύρια δολάρια, και άλλες μικρότερες, της τάξης των 100 εκατομμυρίων.
Το επενδυτικό ενδιαφέρον δεν περιορίζεται στη Σαουδική Αραβία και επεκτείνεται και στις γειτονικές χώρες, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ. Τα χρηματιστήριά τους, όπως και οι οικονομίες τους εξάλλου, είναι πολύ πιο μικρά από της Σαουδικής Αραβίας, αλλά κάνουν μεγάλες προσπάθειες να μη μείνουν στο περιθώριο. Τα ΗΑΕ έχουν ξεκινήσει ένα πρόγραμμα μερικών αποκρατικοποιήσεων μεγάλων επιχειρήσεων, ενώ πολύ πρόσφατα προχώρησαν και σε ένα βήμα παραπέρα και άλλαξαν τη μορφή της εβδομάδας εργασίας. \
Συγκεκριμένα, η εργάσιμη εβδομάδα θα έχει 4,5 ημέρες, δηλαδή θα ξεκινά το πρωί της Δευτέρας και θα τελειώνει το μεσημέρι της Παρασκευής. Έτσι, τα ΗΑΕ θα έχουν σχεδόν τις ίδιες εργάσιμες ώρες με τις δυτικές χώρες, σε αντίθεση με τη Σαουδική Αραβία, της οποίας η εργάσιμη εβδομάδα ξεκινά την Κυριακή και τελειώνει την Πέμπτη.
Αυτό δείχνει πως υπάρχει έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των χωρών της περιοχής, κάτι που είχε διαφανεί πριν δύο χρόνια, όταν η Σαουδική Αραβία ζήτησε, κάπως επιτακτικά, από όλες τις μεγάλες δυτικές επιχειρήσεις που θα θελήσουν να κάνουν δουλειές μαζί της, να κάνουν στη Σαουδαραβική πρωτεύουσα, το Ριάντ, τα κεντρικά τους γραφεία για την περιοχή. Είναι γνωστό πως οι περισσότερες δυτικές επιχειρήσεις προτιμούν εδώ και χρόνια το Ντουμπάι, των ΗΑΕ, ως βάση τους για την περιοχή.
Είναι πολύ πιθανόν να δούμε τις δυτικές επιχειρήσεις κάθε είδους, τράπεζες, βιομηχανίες, τεχνολογικές επιχειρήσεις, φαρμακευτικές εταιρείες, κ.α. να ακολουθήσουν την προτροπή της Σαουδικής Αραβίας και να την προτιμήσουν αντί για τους μικρότερους γείτονές της.
Ο λόγος είναι πολύ απλός, οι δουλειές που θα κάνουν τα επόμενα χρόνια με τη Σαουδική Αραβία, είναι σχεδόν βέβαιο πως θα είναι πολλαπλάσιες αυτών που θα κάνουν με το Κατάρ, τα ΗΑΕ, ή το Κουβέιτ. Δεν είναι μόνον οι χρηματιστηριακές επενδύσεις στο Tadawul, οι οποίες είναι πλέον αρκετά σημαντικές, καθώς το 40% των μετοχών των νεοεισαγομένων μετοχών φαίνεται πως κατευθύνεται σε ξένους επενδυτές. Είναι και οι τεράστιες επενδύσεις που θα γίνουν μέσα στη Σαουδική Αραβία, ειδικά στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ή για την κατασκευή της Neom, της πόλης προτύπου, αλλά και οι επενδύσεις που θα κάνει η χώρα στο εξωτερικό, σε συνεργασία με δυτικές εταιρείες διαφόρων ειδών.
Είναι πολύ λογικό για αυτές τις δυτικές επιχειρήσεις να θέλουν να βρίσκονται κοντά στην πηγή των χρημάτων. Επίσης, ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα του Ντουμπάι έχει σχεδόν εξανεμιστεί. Οι μεταρρυθμίσεις του πρίγκηπα διαδόχου έχουν γεμίσει τις πόλεις του βασιλείου με καφετέριες και εστιατόρια στα οποία μπορεί να βρίσκονται ταυτόχρονα άνδρες και γυναίκες. Δυτικοί καλλιτέχνες εμφανίζονται πλέον συχνά στη χώρα, ενώ διάφορα ταμπού, όπως η απαγόρευση της οδήγησης αυτοκινήτων για τις γυναίκες, φαίνεται πως καταρρίπτονται.
Με λίγα λόγια το πολιτιστικό χάσμα που νοιώθει ένας δυτικός πολίτης μέσα στη Σαουδική Αραβία φαίνεται πως έχει μικρύνει σημαντικά, όπως μπορεί να καταλάβει κανείς διαβάζοντας το ρεπορτάζ του Bloomberg για το τετραήμερο ρέιβ πάρτι που έγινε στη Σαουδαραβική έρημο με συμμετοχή ανδρών και γυναικών και με την έγκριση των αρχών. Αν βρεθεί και κάποιος – μη προσβλητικός για τους κατοίκους της χώρας – τρόπος για τους δυτικούς να μπορούν να απολαύσουν την μπύρα τους, τότε δε θα υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ Ντουμπάι και Ριάντ.
Θα ρωτήσει κανείς, τι έγινε με τις κατηγορίες εναντίον του διαδόχου για ανάμειξη του στη δολοφονία ενός συμπατριώτη του μέσα στην πρεσβεία της χώρας στην Τουρκία, και τι έγινε με τη δυτική αγανάκτηση για τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Υεμένη, στον οποίον συμμετέχουν ενεργά, κυρίως η Σαουδική Αραβία και, λιγότερο πλέον, τα ΗΑΕ. Δεν αποτρέπουν πλέον τους δυτικούς επενδυτές και τις δυτικές κυβερνήσεις από το να συνεργαστούν με τις χώρες της περιοχής; Μία φράση του Σπύρου Καλογήρου από μία ελληνική ταινία, σε συνδυασμό με την τάση των ανθρώπων να ξεχνούν μερικές φορές αρκετά εύκολα, μάλλον εξηγούν τη διαφαινόμενη αλλαγή στάσης.
Όσο και να προβληματίζεται κανείς, είναι γεγονός πως στην περιοχή του αραβικού κόλπου τα πράγματα αλλάζουν, και οι χώρες της χερσονήσου, με πρώτη τη Σαουδική Αραβία, θα συμμετέχουν όλο και περισσότερο στα παγκόσμια οικονομικά πράγματα. Ίσως, το 2022, με την άνθηση των τοπικών χρηματιστηρίων και το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου του Κατάρ, να είναι η χρονιά της Αραβικής χερσονήσου.
