Το φαινόμενο του πληθωρισμού συνεχίζει να εξασθενεί τελευταία (στο 2,5% τον Ιούνιο στην Ευρωζώνη) αν και όπως έχει τονιστεί αρκετές φορές αυτό δεν σημαίνει ότι μειώνονται οι τιμές. Η ακρίβεια παραμένει ως «θηλιά» για τα εισοδήματα, μία συνθήκη που μπορεί να οδηγήσει σε παράλληλη εξασθένηση της οικονομικής δραστηριότητας και των επενδύσεων και τελικά σε ύφεση. Οι πιθανότητες είναι μεγαλύτερες, τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα, για τις ΗΠΑ καθώς η ευρωπαϊκή οικονομία βρίσκεται σε ανάκαμψη.
Για του λόγου το αληθές, τα στοιχεία δείχνουν ότι η Ευρωζώνη ανέκαμψε από την τεχνική ύφεση (δύο συνεχόμενα τρίμηνα συρρίκνωσης του ΑΕΠ κατά 0,1% στο β’ εξάμηνο του 2023) μετά τις καλές επιδόσεις των «big four» οικονομιών, ήτοι της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ισπανίας και της Ιταλίας, στο α’ τρίμηνο του 2024. Σε αυτό συνέβαλε η μείωση των τιμών της ενέργειας, η εξασθένηση του πληθωρισμού, η αύξηση των πραγματικών μισθών και η προοπτική μείωσης των επιτοκίων από την ΕΚΤ, κάτι που έγινε πραγματικότητα στις αρχές Ιουνίου. Έτσι, η οικονομική δραστηριότητα ανέκαμψε, όμως και πάλι είναι αναγκαίο να υπάρξει και συνέχεια.
Οι παράγοντες που στηρίζουν τις αποπληθωριστικές πιέσεις είναι οι ακόλουθοι: Πρώτον, η κατανάλωση μπορεί να εμφανίζεται ανθεκτική, όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να συγκριθεί με την καταναλωτική μανία που κυριάρχησε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, την ώρα που η άνοδος των τιμών της ενέργειας έχει περιορίσει το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών. Δεύτερον, το αυξημένο κόστος του χρήματος, εξαιτίας των υψηλότερων επιτοκίων των τελευταίων δεκαετιών, έχει επηρεάσει αρνητικά, όπως ήταν αναμενόμενο, τη ζήτηση για τα λεγόμενα διαρκή αγαθά, τα ακριβότερα δηλαδή και πιο «βαριά» αγαθά, όπως ένα αυτοκίνητο ή ένα σπίτι, τα οποία πολλές φορές αγοράζονται με δάνειο. Τρίτον, οι συνθήκες στις εφοδιαστικές αλυσίδες εξομαλύνονται, μετά τα σοβαρά προβλήματα που υπήρξαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Σύμμαχος στην εξασθένηση του πληθωρισμού είναι και η καλύτερη εικόνα στις τιμές των πρώτων υλών τελευταία, κάτι που αποδίδεται κυρίως στις ασθενείς οικονομικές συνθήκες στην Κίνα. Αναλυτές εκτιμούν ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια, καθώς η οικονομία θα εξισορροπεί σταδιακά από την ανάπτυξη των περασμένων ετών που στηρίχθηκε στα ακίνητα.
Όμως, πόσο πιθανό είναι να δούμε ύφεση σε Ευρώπη και ΗΠΑ; Στην Αμερική, αναλυτές εκτιμούν ότι σχεδόν η μισή οικονομία βρίσκεται ήδη σε ύφεση. Αν και πρόκειται για αδόκιμο όρο, υπάρχουν τομείς της οικονομίας στους οποίους καταγράφεται συρρίκνωση της δραστηριότητας και μπορούν να επηρεάσουν ολόκληρη την οικονομία, στην περίπτωση που συνεχιστεί η κατάσταση. Σύμφωνα με την BCA Research, η αμερικανική οικονομία μπορεί να υποχωρήσει σε ύφεση είτε αργότερα μέσα στο 2024 είτε το 2025. Η εκτίμηση αυτή βασίζεται στο γεγονός ότι η αγορά εργασίας εξασθενεί, κάτι που ενδεχομένως επιταχυνθεί στους επόμενους μήνες, αποτελώντας μεγάλο «βαρίδι» για την ανάπτυξη.
Ο οίκος εκτιμά ότι στο σενάριο ύφεσης, τα χρηματιστήρια θα κινδυνεύσουν με πτώση έως και 30%, συμπαρασύροντας τις παγκόσμιες αγορές σε απώλειες. Η πραγματικότητα δείχνει ότι το αμερικανικό ΑΕΠ μεγεθύνθηκε κατά 1,4% στο α’ τρίμηνο και υπάρχουν σημαντικές αμφιβολίες για τις επιδόσεις των επόμενων τριμήνων. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πρόβλεψη της Fed της Ατλάντα, έκανε λόγο για ανάπτυξη 3,9% στο β’ τρίμηνο και τελικά υπολογίζεται ότι το ΑΕΠ αναπτύχθηκε κατά μόλις 1,5% την περίοδο Απριλίου-Ιουνίου.
Επίσης, η Fed βλέπει ότι ο πληθωρισμός είναι επίμονος και εξετάζει το ενδεχόμενο να διατηρήσει ακόμη περισσότερο αμετάβλητα τα επιτόκια, επιφέροντας πλήγμα στην οικονομία. Οι καταναλωτικές δαπάνες στις ΗΠΑ υποχωρούν και οι επενδύσεις επιβραδύνουν εξαιτίας των επιτοκίων. Επομένως, η ομαλή προσγείωση της οικονομίας, ήτοι η μείωση του πληθωρισμού προς το 2% χωρίς να προκληθεί ύφεση, δεν είναι διασφαλισμένη. Σημειώνεται ότι η κατανάλωση αποτελεί την ατμομηχανή της αμερικανικής οικονομίας, καθώς αντιστοιχεί στο 70% της δραστηριότητας. Βάσει ορισμένων αναλύσεων, η πιθανότητα ύφεση στις ΗΠΑ διαμορφώνεται στο 51,82% για το επόμενο έτος.
Ένα ακόμη δυσμενές σενάριο είναι να μην σημειωθεί ύφεση αλλά να εγκλωβιστούν οι οικονομίες των ΗΠΑ και της Ευρωζώνης σε μακρά περίοδο στασιμοπληθωρισμού, κατά την οποία ο πληθωρισμός παραμένει υψηλότερος από το στόχο του 2% και η ανάπτυξη παραπαίει. Η ύφεση που εδώ και δύο χρόνια αναμένουν οι αναλυτές ίσως καθυστερήσει αλλά τελικά αποδειχθεί αναπόφευκτη, σε μία περίοδο που οι πολιτικές και γεωπολιτικές αναταράξεις είναι συχνό φαινόμενο.
