O Mάριο Ντράγκι είναι από τους λίγους τεχνοκράτες με ουσιαστική αφοσίωση στο όραμα μιας ενωμένης Ευρώπης που δεν «μασάει» ποτέ τα λόγια του και δεν δίστασε να πει την κρίσιμη στιγμή για την Ευρώπη και την Ελλάδα την πρόταση – κλειδί: «whatever it takes».
Η πολυαναμενόμενη έκθεσή του για την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτελεί στην ουσία ένα επαναστατικό κείμενο για την Ευρώπη καθώς περιλαμβάνει τεκτονικές τομές όπως:
- τακτικές εκδόσεις κοινών ομολόγων προκειμένου η Ευρώπη να ανταγωνιστεί την Κίνα και τις ΗΠΑ,
- αύξηση και ανακατεύθυνση budgets, με την ΕΕ να καλείται να επενδύει εφεξής έως και 800 δις ευρώ επιπλέον σε ετήσια βάση προκειμένου να καταστεί ανταγωνιστική,
- αλλαγές στην πολιτική ανταγωνισμού της ΕΕ που θα περιλαμβάνουν τη χαλάρωση των προστατευτικών κανόνων της ΕΕ για κρατική βοήθεια σε στρατηγικά σημαντικούς τομείς.
Πόσες και ποιες από αυτές τις συστάσεις θα τολμήσει να προωθήσει η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ποιες θα είναι οι αντιδράσεις από τις «σκληροπυρηνικές» χώρες του μπλοκ; Ήδη λίγες μόνο ώρες μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης του Ντράγκι ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Κρίστιαν Λίντνερ, δήλωσε ότι «ο κοινός δανεισμός της ΕΕ δεν θα λύσει τα διαρθρωτικά προβλήματα».
Ας δούμε όμως λίγο πιο αναλυτικά τις προτάσεις του Ντράγκι, όχι μόνο για να κατανοήσουμε την αξία τους, όσο και για να εντοπίσουμε τις πιθανές αλλαγές που μπορεί να επιφέρουν στην ευρωπαϊκή πολιτική όσον αφορά την άμυνα, τη βιομηχανία, τις τηλεπικοινωνίες, τις πρώτες ύλες, την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια. Αλλαγές που αν υιοθετηθούν, θα μπορούσαν πράγματι να αλλάξουν για πάντα την Ευρώπη.
Γιατί ο Ντράγκι μιλάει για «υπαρξιακή πρόκληση»
Ο Μάριο Ντράγκι προβάλει ως βασικές προτεραιότητες προκειμένου η ΕΕ να μετασχηματίσει την οικονομία της και να παραμείνει ανταγωνιστική, την ενίσχυση της άμυνας με κοινή χρηματοδότηση, την ψηφιοποίηση και την ανάπτυξη προηγμένων τεχνολογιών ειδικά στις τηλεπικοινωνίες και ένα πιο ρεαλιστικό σχέδιο για την επίτευξη των κλιματικών στόχων, αλλά και την ασφάλεια στην προμήθεια κρίσιμων πρώτων υλών.
Οι προτεραιότητες αυτές απαιτούν αυξημένες επενδύσεις κατά περίπου 5% του ΑΕΠ του μπλοκ. Γίνεται κατανοητό ότι πρόκειται για μια πρόταση εξαιρετικά «επίπονη» καθότι ένα τέτοιο επίπεδο επενδύσεων δεν έχει παρατηρηθεί εδώ και περισσότερα από 50 χρόνια!
Όμως όπως πολύ σωστά παρατηρεί ο Ντράγκι η οικονομική ανάπτυξη της ΕΕ είναι επίμονα πιο αργή από ό,τι στις ΗΠΑ και μόνο αν η Ευρώπη «τρέξει» ένα σημαντικό μέγεθος επενδύσεων θα έχει πιθανότητες να απελευθερώσει την οικονομία της έγκαιρα, ώστε να μπορέσει να ανταγωνιστεί τόσο τις ΗΠΑ όσο και την Κίνα.
Με μια χαρακτηριστική φράση στην έκθεση, για άλλη μια φορά ο Ντράγκι τα είπε όλα: «Εάν η Ευρώπη δεν μπορέσει να γίνει πιο παραγωγική, θα αναγκαστούμε να επιλέξουμε. Δεν θα μπορέσουμε να γίνουμε ηγέτης στις νέες τεχνολογίες, φάρος ευθύνης για το κλίμα και ανεξάρτητος παίκτης στην παγκόσμια σκηνή...Θα πρέπει να περιορίσουμε κάποιες, αν όχι όλες, από τις φιλοδοξίες μας».
Ο Ντράγκι απλώς μας είπε χωρίς περιστροφές και φιοριτούρες την ωμή αλήθεια που μας λένε μήνες τώρα οι αριθμοί.
Σύμφωνα με την τελευταία εκτίμηση για το έτος, η ενωσιακή οικονομία εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 1% το 2024 και η ανάπτυξη της οικονομίας της Ευρωζώνης προβλέπεται ότι θα ανέλθει στο 0,8%. Τον Μάρτιο του 2024 το ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ υποχώρησε στο ιστορικά χαμηλό επίπεδο της τάξης του 6 %.Την ίδια στιγμή, η αύξηση των επενδύσεων επιβραδύνεται, δεδομένου ότι κατασκευάζεται μικρότερος αριθμός νέων κατοικιών.
Όσον αφορά τώρα τις τελευταίες εκτιμήσεις της Εurostat για το δεύτερο τρίμηνο του 2024, η οικονομία της Ευρωζώνης και της ΕΕ αναπτύχθηκαν κατά 0,2% ενώ το πρώτο τρίμηνο του 2024, το ΑΕΠ είχε αυξηθεί κατά 0,3% στην Ευρωζώνη και στην ΕΕ.
Σε σύγκριση με το δεύτερο τρίμηνο του προηγούμενου έτους, το εποχικά προσαρμοσμένο ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,6% στη ζώνη του ευρώ και κατά 0,8% στην ΕΕ το δεύτερο τρίμηνο του 2024, μετά από +0,5% στη ζώνη του ευρώ και +0,7% στην ΕΕ το προηγούμενο τρίμηνο.
Να δούμε τι γίνεται στις ΗΠΑ;
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το δεύτερο τρίμηνο του 2024, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,7% σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνo, μετά από +0,4% το πρώτο τρίμηνο του 2024.
Σε σύγκριση με το ίδιο τρίμηνο του προηγούμενου έτους, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 3,1%, μετά από +2,9% το προηγούμενο τρίμηνο.
Σημειωτέον ότι ενώ στην ΕΕ το ποσοστό ανεργίας πέριξ του 6% αποτελεί ιστορικό χαμηλό επίπεδο, στις ΗΠΑ πριν τέσσερις ημέρες έγινε ένας μικρός «σεισμός» για τις ελαφρώς λιγότερες νέες θέσεις εργασίας που ανακοινώθηκαν τον Αύγουστο σε σχέση με τις προσδοκίες, ενώ την ίδια στιγμή το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε στο 4,2%.
Αναρωτιόμαστε λοιπόν, αν στις ΗΠΑ με ρυθμό ανάπτυξης ΑΕΠ πέριξ του 3% και ανεργία στο 4,2% φοβούνται για ύφεση, στην Ευρώπη τι πρέπει να κάνουμε;
Οι προτάσεις του Ντράγκι για μια ανταγωνιστική Ευρώπη
Η απώλεια ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης έναντι των κύριων ανταγωνιστών της είναι κάτι παραπάνω από εμφανής. Ένας δομικός λόγος αυτής της απώλειας είναι η εξάρτηση της Ευρώπης στην προμήθεια ενέργειας και πρώτων υλών.
Υπάρχουν όμως και άλλοι λόγοι. Η βιομηχανία ασθμαίνει και υπάρχει σαφής αδυναμία να αξιοποιηθούν οικονομίες κλίμακας στους καίριους τομείς της αμυντικής βιομηχανίας αλλά και των τηλεπικοινωνιών, με τον Μάριο Ντράγκι να κάνει ειδική έκκληση για περισσότερη ενοποίηση στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών, προκειμένου να επιτευχθούν υψηλότερα ποσοστά επενδύσεων στη συνδεσιμότητα.
Απαιτείται επίσης άμεση προσαρμογή της πολιτικής ανταγωνισμού της ΕΕ, έτσι ώστε να μην αποτελεί εμπόδιο στους βιομηχανικούς στόχους του μπλοκ. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο απαιτείται περαιτέρω χαλάρωση των προστατευτικών κανόνων της ΕΕ για κρατική βοήθεια σε στρατηγικά σημαντικούς τομείς, αλλά και νέα προσέγγιση όσον αφορά τις τεχνολογικές συμφωνίες που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την καινοτομία στην Ευρώπη.
Ο Ντράγκι τόλμησε μάλιστα να ασκήσει ευθεία κριτική στις εθνικές κυβερνήσεις των μεγαλύτερων οικονομιών της ΕΕ που δεν τολμούν να υιοθετήσουν φιλόδοξες λύσεις όπως εκείνη του κοινού χρέους, με αποτέλεσμα την αργή ανταπόκριση της Ευρώπης απέναντι στις επιθετικές κινήσεις των ανταγωνιστών της, όπως για παράδειγμα απέναντι στα αμερικανικά οικονομικά μέτρα τόνωσης για την πράσινη μετάβαση ή τα επιθετικά βιομηχανικά σχέδια της Κίνας.
Απέναντι στις επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων σε επιδοτήσεις των ανταγωνιστών της η Ευρώπη επιδεικνύει μέχρι στιγμής μια χαμηλή παραγωγικότητα με εμβληματικές βιομηχανίες όπως για παράδειγμα η Volkswagen, να εξετάζουν το ενδεχόμενο να κλείσουν σημαντικές εργοστασιακές μονάδες, κάτω από την πίεση του υψηλού ενεργειακού κόστους αλλά και την επιβάρυνση που υφίσταται λόγω των υψηλών κλιματικών στόχων.
Ο Ντράγκι χρησιμοποίησε μάλιστα τον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας ως «βασικό παράδειγμα έλλειψης σχεδιασμού της ΕΕ». Οι αυτοκινητοβιομηχανίες της ΕΕ συνεχίζουν να χάνουν μερίδιο αγοράς έναντι της Κίνας, η οποία προπορεύεται και πάνω από όλα παράγει με χαμηλότερο κόστος. Αντίθετα, οι ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες αντιμετωπίζουν υψηλές τιμές ενέργειας, που εμποδίζουν τις επενδύσεις, ενώ οι κλιματικοί στόχοι της ΕΕ επιβαρύνουν υπέρμετρα βραχυπρόθεσμα τους τομείς με τις υψηλότερες εκπομπές, κάτι που δεν συμβαίνει στις ΗΠΑ ή την Κίνα.
Θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε ότι ο Ντράγκι «κριτικάρει» την απόφαση της Ευρώπης να φτάσει σε καθαρές μηδενικές εκπομπές μέχρι τα μέσα του αιώνα.
Αυτό που κριτικάρει είναι η έλλειψη ενός κοινού σχεδίου και μιας συγχρονισμένης πολιτικής για τους ρύπους που θα διαφυλάσσει την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και θα καλύπτει τους παραγωγούς ενέργειας, τους τομείς καθαρής τεχνολογίας και της αυτοκινητοβιομηχανίας, καθώς και τις εταιρείες έντασης ενέργειας, όπου οι εκπομπές είναι δύσκολο να μετριαστούν.
Η κάλυψη αυτή απαιτεί επενδύσεις. Και φυσικά οι επενδύσεις απαιτούν χρήμα. Οι τέσσερις μεγαλύτερες βιομηχανίες υψηλής έντασης εκπομπών ρύπων στην ΕΕ, όπως τα χημικά και τα μέταλλα, θα χρειαστούν 500 δις ευρώ τα επόμενα 15 χρόνια προκειμένου να απελευθερωθούν από τον άνθρακα, σύμφωνα με την έκθεση του Ντράγκι. Όσον αφορά τις μεταφορές, απαιτούνται επένδυσεις πέριξ των 100 δις ευρώ κάθε χρόνο μεταξύ 2031 και 2050.
Η έκθεση προτείνει επίσης κοινή χρηματοδότηση για την Έρευνα και Ανάπτυξη στον τομέα της Άμυνας, σε διάφορους τομείς όπως τα drones, οι υπερηχητικοί πύραυλοι, τα όπλα κατευθυνόμενης ενέργειας, η αμυντική τεχνητή νοημοσύνη και γενικότερα ο διαστημικός τομέας. Συνιστά επίσης να αυξηθούν οι συνεργατικές προμήθειες σε αμυντικό εξοπλισμό, καθώς και να ευνοηθούν οι ευρωπαϊκές εταιρείες, υπό την προϋπόθεση να είναι ανταγωνιστικές.
Θα κλείσουμε με μια εξίσου κατά την άποψη μας σημαντική παρατήρηση του Ντράγκι: Η ΕΕ έχει επίσης αποτύχει μέχρι στιγμής να μειώσει τα εμπόδια στις κεφαλαιαγορές της, έτσι ώστε να καταστεί εφικτή η χρηματοδότηση καίριων τομέων όπως εκείνων της τεχνολογίας και της πράσινης ανάπτυξης, πέραν των συνόρων της. Πρόκειται για μια παρατήρηση που δυστυχώς σπάνια «μπαίνει στην κουβέντα»τη στιγμή που θα μπορούσε να εξασφαλίσει σημαντική χρηματοδότηση σε στρατηγικούς τομείς για την ευρωπαϊκή ανάπτυξη.
Aποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δε δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες
